کیفوز چیست؟
کیفوز یک اختلال ستون فقرات است که در کودکان یا بزرگسالان رخ می دهد. این اختلال باعث پشت بر آمده یا کوهان دار می شود.
کیفوز به صورت افزایش انحنا در طول ستون فقرات یا به صورت انحنای شدید و موضعی (بد شکلی (Gibbus رخ می دهد. کیفوز معمولاً در ناحیه ی مهره های سینه ای و ناحیه ی اتصال سینه ای – کمری رخ می دهد؛ اما گاهی در ناحیه ی گردنی نیز اتفاق می افتد.
علل کیفوز:
- پشت گرد وضیعتی
- بیماری شوئرمن
- کیفوز مادرزادی
- کیفوز ناشی از بیماریهای عصبی – عضلانی
- کیفوز ناشی از ضربه، تومور، عفونت و بیماری های روماتولوژی
انحناهای طبیعی ستون فقرات، سر را روی مرکز لگن حفظ می کنند و باعث جذب متناسب نیروهای وزنی و ضربه ها می شوند. در ناحیه ی سینه ای افزایش بیش حد کیفوز و در ناحیه ی گردنی و کمری کاهش لوردوز میتواند عامل وضیعت بد بدن و تعادل سر روی لگن گردد.
کیفوز وضعیتی و ساختمانی
کیفوز به انواع وضعیتی و ساختمانی تقسیم می شود. کیفوز وضعیتی به وضعیت قرارگیری بد بدن مربوط است که یک انحنای نرم در طول ستون فقرات سینه ای ایجاد می کند و خود بیمار میتواند آن را اصلاح کند. کیفوز ساختمانی ناشی از اشکال در استخوان، دیسک بین مهره ای، اعصاب، لیگامان ها یا عضلات است. کیفوز ساختمانی به برخورد پزشکی نیاز دارد چرا که کنترل آن از دست بیمار خارج است.
بدشکلی Gibbus
این بدشکلی نوعی از کیفوز است که انحنای کیفوز و قوز، بسیار تیز و موضعی است. این بدشکلی ایجاد قوز می کند و در خمیدگی به جلو نیز برجسته تر می شود.
کیفوز بیش از حد Hyperkyphosis
این اصطلاح به انحنای کیفوز سینه ای بیش از حد نرمال گفته می شود. یکی از علل شایع آن پوکی استخوان است که معمولاً چندین مهره را درگیر می کند.
کیفوز مادرزادی
به مواردی گفته می شود که اختلال در ستون فقرات وجود دارد و باعث کیفوز شده است.
بیماری شوئرمن
بیماری شوئرمن کیفوز سینه ای در جوانان است. علت آن نامشخص است؛ اما گاهی با سابقه ی خانوادگی رخ می دهد. در این بیماری دیسک بین مهره ای کاهش ارتفاع پیدا می کند و مهره ها نیز کوهی شکل می شوند که در مجموع باعث کیفوز انعطاف پذیر می شود. در تعریف نوع تیپ آن حداقل کوهی شدن سه مهره مجاور بیش از پنج درجه لازم است. سر و گردن در وضیعت غیر طبیعی و رو به جلو قرار می گیرند. شروع بیماری بین ۱۲ تا ۱۵ سالگی است؛ اما در هر سنی از نوجوانی میتواند رخ دهد. شیوع آن در دختران بیش از پسران است. در بسیاری از بیماران درد شکایت اصلی است.
تشخیص
شکایت بیماران، درد و بدشکلی است. بسیاری از والدین به علت قوز کردن فرزند خود به هنگام مطالعه یا غذا خوردن وی را نزد پزشک می برند. مراجعه ی به موقع در کنترل انحنا و جلوگیری از عوارض آن بسیار مهم است. در بسیاری از موارد علت دردهای گردن و شانه نیز مربوط به کیفوز بیماران است که باید به آن توجه شود.
معاینه ی فیزیکی
یک معاینه ی کلی از سلامتی بیمار و سایر قسمت های بدن ضروری است. معاینه ی کامل در ارزیابی نوع کیفوز و نحوه ی برخورد با آن ضرورت دارد.
مشاهده ی بیمار:
مشاهده ی بیمار از بغل، انحنا را نشان می دهد. از پشت که به بیمار بنگرید نیز انحنای اسکولیوز همراه ممکن است وجود داشته باشد. به شکل قرارگیری سر روی تنه نیز باید دقت کرد.
تست خم شدن رو به جلوی آدامز: بیمار از کمر به طرف جلو خم می شود. به این ترتیب انحنای کیفوز بهتر مشخص می گردد.
لمس: لمس عضلات پاراورتبرال و ناهنجاری های ستون فقرات در تشخیص، کمک کننده است. گاه در بیماران شوئرمن درد در لمس وجود دارد و گاه سفتی عضلات پنجه غازی پا نیز مشهود است.
حرکت: حرکت در جهات مختلف ستون فقرات بررسی می شود. به حرکت غیر مترقبه توجه می شود و بدشکلی کیفوز و میزان سفتی انحنا نیز در همین حرکات مشخص می شود.
معاینه ی عصبی: یک معاینه ی عصبی کامل در بیمار ضروری است. باید به درد، بی حسی، کرختی و سوزن، سوزن شدن اندام باید توجه کرد. حس اندام و عملکرد حرکتی، اسپاسم عضلانی، تغییرات اداری و مدفوعی نیز باید بررسی شود.
تصویر برداری: رادیوگرافی بیمار باید در حالت ایستاده انجام شود. به شکلی که سر مستقیم، دست ها خم شده و آرنج رو به جلو قرار گیرد. گاه برای بررسی انعطاف کیفوز از رادیوگرافی خوابیده یا به صورت خمیده به عقب استفاده می شود. با روش زاویه cobb میزان کیفوز اندازه گیری می شود. در صورت شک به مشکلات نخاعی یا در صورت نیاز به جراحی، MRI درخواست می شود.
