شناخت کامل زانو

واروس و والگوس زانو (پای پرانتزی و پای ضربدری) باعث وارد شدن فشار بیشتر روی یک قسمت زانو و تغییرات تخریبی آن می گردد.

زانو بزرگترین مفصل بدن است. گرچه در ظاهر یک مفصل لولایی است ولی در واقع مفصل پیچیده ای است که علاوه بر حرکات خم و راست شدن حرکات چرخشی تیز دارد . این مفصل از بهم پیوستن انتهای پایینی استخوان ران ، انتهای بالایی درشت نی و استخوان کشگک تشکیل شده است .
زانو بر خلاف مفصل ران عمقی ندارد و برای استحکام و ثبات آن ، رباطهای نسبتاً قوی استخوان ها را به هم وصل می کنند و در حقیقت پایداری مفصل بیشتر وابسته به نسوج نرم و لیگامانهای اطراف زانو می باشد . به علت فشار نسبتاً زیادی که در موقع راه رفتن ، دویدن و پریدن بر آن وارد می شود بیش از دیگر مفاصل بدن آسیب پذیر است . بین انتهای بالایی استخوان درشت نی و انتهای پایین استخوان ران دو غضروف هلالی از نوع لیفی وجود دارد که منیسک نامیده می شود که هم کمک بزرگی به پایداری مفصل بوده و هم یکی از عناصر اصلی جهت عملکرد طبیعی زانوست .

عناصر نگهدارنده زانو
۱-رباطهای جانبی (Collateral Ligament) زانو عبارتند از :
الف: رباط جانبی داخلی (Medial Collateral Ligament) یا (Tibial Collateral Ligament)  : از طرفی به کوندیل داخلی ران و از طرف دیگر به انتهای فوقانی استخوان درشت نی می چسبد و از دو لایه سطحی و عمقی تشکیل شده است . آسیب این رباط سبب ناپایداری جانبی طرف داخل زانو می گردد.

ب: رباط جانبی خارجی Collateral Ligament)  Lateral) یا (Collateral Ligament  Fibulral): در بالا به کوندیل خارجی استخوان ران و در پایین به سر استخوان نازک نی می چسبد آسیب این رباط باعث ناپایداری جانبی خارجی زانو می گردد.

۲-رباطهای متقاطع یا رباطهای صلیبی (Cruciate Ligaments)  
این رباطها عبارتند از :
 رباط صلیبی یا متقاطع خلفی (Cruciate Ligament Posterior) : از یک طرف به قسمت  خلفی درشت نی و از طرف دیگر به سطح خارجی کوندیل داخلی می چسبد . این رباط به پایداری زانو کمک کرده و آسیب آن باعث ناپایداری جلو به عقب زانو می گردد.

مفصل زانو متشکل از دو قسمت می باشد . یک قسمت مفصل بین استخوان ران و درشت نی (Tibiofemoral Joint)  که مینیسک ها بین آنها قرار گرفته و پایداری آن به رباطهای نگاهدارنده زانو بستگی دارد و قسمت دیگری که مفصل بین سطح خلفی کشگک و قسمت قدامی کندیلهای استخوان ران قرار گرفته است  (Patellofemoral Joint) و در حقیقت استخوان کشکک در شیار بین کندیلهای ران حرکت می کند . حرکت طبیعی کشکک در داخل این شیار بستگی به شکل سطح خلفی کشگک و عمق شیار بین کندیلهای ران دارد . آناتومی غیر طبیعی هر کدام از آنها سب ناپایداری این مفصل می شود . استخوان کشکک که به صورت یک استخوان کنجدی (Sesamoid)  در درون تاندون کشککی قرار دارد موجب فاصله گرفتن عضله چهار سر از مرکز چرخش زانو و افزایش قدرت و کارایی آن می گردد. انتهای تحتانی ران دارای انحنایی به جلو و پایین بخصوص در قسمت داخل بوده در حالی که قسمت فوقانی استخوان درشت نی نزدیک به حالت عمودی قرار دارد  و این حالت سبب مختصر "والگوس" (حدود ۷ درجه) در زانو می شود که افزایش این زاویه سبب والگوس زانو (پای ضربدری) و کاهش آن را واروس زانو (پای پرانتزی) می گویند.

واروس و والگوس زانو (پای پرانتزی و پای ضربدری) باعث وارد شدن فشار بیشتر روی یک قسمت زانو و تغییرات تخریبی آن می گردد. در هنگام خم کردن زانو طَبَق (برجستگی بزرگ درشت نی)، درشت نی به عقب و در موقع راست کردن زانو به جلو آمده و به خارج می چرخد و در حقیقت خم شدن ، لغزیدن و چرخش زانو تواماً انجام می شود : این مسئله در ساخت پروتزهای زانو که برای جایگزینی مفصل تخریب شده استفاده می شود از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و مطالعات بیومکانیک پیشرفتهای شگرفی در این مورد داشته است به نحوی که تعویض مفصل زانو با در نظر گرفتن شرایط فوق کاربرد بسیار موفقی داشته است .

در مورد بیومکانیک منیسکها با توجه به چسبندگی منیسک داخلی در جلو و عقب به استخوان درشت نی و در خارج به رباط طرف داخلی ، از حرکت کمتری برخوردار است در نتیجه هنگام حرکات ناگهانی زانو بیشتر آسیب دیده و پاره می شود . در حالی که در منیسک خارجی که اتصالاتش فقط در جلو وعقب بوده وکناره محیط آن نسبتاً آزاد است در هنگام حرکات ناگهانی زانو ظاهراً کمتر آسیب می بیند . به علت اتصال رباط جانبی داخلی به مینیسک ، معمولاً پارگیهای شدید رباط جانبی داخلی با پارگی منیسک توأم است در حالی که ضایعات رباطهای طرفی خارجی کمتر با پارگی منیسک خارجی دیده می شود.

رباطهای طرفی زانو از عوامل مهم در پایداری بوده و در مواقعی که زانو کمی خم است از زاویه دار شدن آن به داخل و خارج جلوگیری می کند . علاوه بر آن ، رباط جانبی داخلی از لغزیدن کوندیل داخلی درشت نی به جلو و لیگامان متقاطع قدامی از لغزیدن کوندیل خارجی درشت نی به جلو جلوگیری می کند .

رباط متقاطع خلفی همراه با رباط Arcuate  و رباط مایل خلفی از تغییر مکان درشت نی به عقب جلوگیری می کند .

حرکات اصلی زانو عبارتند از : خم شدن (۱۳۵ درجه) و راست شدن (صفر درجه) ، علاوه بر این ، موقع راست شدن زانو استخوان درشت نی مختصری به سمت خارج چرخش دارد . در زانوی طبیعی حرکات جانبی وجود نداشته و زانو به هیچ وجه به عقب خم می شود .

منبع:aslani.id.ir

علل به وجود آمدن زانوی پرانتزی و حرکات اصلاحی آن(2)

علل به وجود آمدن زانوی پرانتزی و حرکات اصلاحی آن(2)+ تصاویر

در ابتدای جلسات تمرینی به انجام حرکات کششی مخصوص این ناهنجای بپردازید و سپس تمرینات تقوت عضلانی را انجام دهید.

بهتر است قبلا از انجام این تمرینات 10 تا 15 دقیقه به انجام حرکات کششی عمومی بپردازید و اگر برایتان مقدور است مقداری هم نرم بدوید. در ابتدای جلسات تمرینی به انجام حرکات کششی مخصوص این ناهنجای بپردازید و سپس تمرینات تقوت عضلانی را انجام دهید.

تمرینات کششی:

تمرین 1

روی زمین بنشینید. پاهای خود را تا حد امکان باز کنید. سپس سعی کنید  انگشتان دست خود را به انگشتان پا نزدیک کنید در حالی که زانو به زمین چسبیده است و کاملا باز می باشد. اگر انجام این عمل برای شما امکان پذیر نیست و نمی توانید انگشتان پای خود را لمس کنید بهتر است ساق پا مچ پای خود را گرفته و سعی کنید در طی جلسات آینده انگشتان دست خود را بیشتر به انگشتان پا نزدیک کنید. این تمرین را 3 بار و هر بار به مدت 30 ثانیه انجام دهید.

تمرین 2

بر روی یک نیمکت بنشینید و مطابق تصویر زیر سعی کنید دو پا را با کمک دست از هم دور کنید. این تمرین را 3 بار و هر بار به مدت 30 ثانیه انجام دهید.

تمرین 3

مطابق شکل پای خود را بر روی یک سکو (میز یا هر چیزی که ارتفاع آن مناسب باشد) قرار دهید و سعی کنید که پای تکیه گاه (که روی زمین قرار دارد)  را کاملا صاف کنید. اگر در ناحیه داخل ران احساس کشش نمی کنید باید پای خود را بر روی سکویی با ارتفاع بیشتر قرار دهید. این تمرین را 3 بار و هر بار به مدت 30 ثانیه انجام دهید.

تمرین 4

نشستن قورباغه ای. این تمرین را برای مدت 10 الی 30 ثانیه انجام دهید

وضعیت شروع

وضعیت نشستن کامل

تمرین 5

در این تمرین ابتدا باید زانو ها را با انقباض عضلانی به هم نزدیک کنید و اگر امکان دارد به هم بچسبانید. سپس سعی کنید که در همین وضعیت خم شده و انگشتان پا را لمس کنید. این تمرین را 3 بار و هر بار به مدت 30 ثانیه انجام دهید.

تمرین برای افزایش قدرت عضلانی

تمرین 1

با کمی فاصله کنار دیوار قرار بگیرید. پای خود را کمی از زمین بلند کنید و با لبه خارجی پا به دیوار فشار بیاورید. تعادل خود را حفظ کنید و به جلو و عقب یا طرفین خم نشوید. این تمرین را 3 بار و هر بار به مدت 30 ثانیه انجام دهید.

تمرین 2

با کنار خارجی پا یک توپ مدسین بال را هل می دهید. توجه داشته باشید که به توپ ضربه نزنید. بلکه توپ را هل بدهید به این صورت که پس از برخورد پا با توپ در ادامه پا باید به حرکت خود ادامه دهد. این تمرین را 3 بار و هر بار 20 تکرار انجام دهید.

تمرین 3

به شکم دراز بکشید. در این تمرین یک نفر پای شما را از زانو به سمت خارج می چرخاند و سپس با دست دیگر مقاومت ایجاد کرد و نمی گذارد که پای شما به راحتی خم شود. دقت کنید که چرخش از مفصل زانو باشد نه مچ پا. این تمرین را 3 بار و هر بار 15 تکرار انجام دهید.

تمرین 4

به پهلو دراز بکشید. در حالی که سعی دارید پای خود را بالا بیاورید یک نفر باید برای با مقاومت خود از این کار جلوگیری کند. این تمرین را 3 بار و هر بار 10 تکرار انجام دهید.

تمرین 5

بر روی لبه داخلی خود بلند شوید و در همین حال شروع به راه رفتن کنید. این تمرین را 3 بار و هر بار برای مدت 1 دقیقه انجام دهید.

تذکر: کسانی که دچار صافی کف پا می باشند نباید این تمرین را انجام دهند.

منبع:sportfa.ir

علل به وجود آمدن زانوی پرانتزی و حرکات اصلاحی آن(1)

علل به وجود آمدن زانوی پرانتزی و حرکات اصلاحی آن(1)+ تصاویر

در حالت عادی وقتی سر پا مستقیم می ایستید و مچ پاهایتان را به هم میچسبانید اگر فاصله زانوها زیاد باشد و بصورت دو پرانتز () در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. معمولاٌ به این تغییر شکل اندام، زانوی پرانتزی می گویند.

 ژنوواروم، زانوی درون گرد، زانوی پرانتزی یا پاکمانی ( واروس بیش از حد ) اختلال در مفصل زانو است که در آن زانو ها از هم فاصله زیادی می گیرند. در این عارضه زاویه درشت نی- رانی به ۱۸۰ درجه نزدیک شده یا ازآن بیشتر می شود و بالطبع زاویه Q کاهش می یابد. این عارضه می تواند وضعیتی یا ساختاری باشد.

نوع ساختاری آن در نتیجه اختلالات و تغییر شکل های استخوانی عارض می شود. نوع وضعیتی آن در اثر ترکیبی از موقعیت های مفصلی، که باعث راستایی غلط در زانو می شوند بدون اینکه در استخوان های دراز تغییر یا انحنایی وجود داشته باشد عارض می شود. این عارضه از نمای خلفی و قدامی قابل رویت می باشد. در این عارضه به علت زاویه داخل ران و ساق پا، خط اعمال وزن به سمت داخل مرکز زانو منتقل می شود.

به زبان ساده تر:

در حالت عادی وقتی سر پا مستقیم می ایستید و مچ پاهایتان را به هم میچسبانید زانوهایتان هم در کنار یکدیگر قرار گرفته و فاصله کمی با هم دارند. گاهی این فاصله زیاد میشود و به نظر میرسد کل اندام های تحتانی چپ و راست بصورت دو پرانتز () در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. معمولاٌ به این تغییر شکل اندام، زانوی پرانتزی می گویند.

ولی علت زانوی پرانتزی چیست؟

شایعترین علت آن انحراف قسمت بالایی استخوان درشت نی است که به آن ژنو واروم Genu varum می گویند. در این عارضه تنه استخوان درشت نی به خط محوری بدن نزدیکتر میشود به عبارت دقیق تر هرچه از بالای استخوان درشت نی یا تیبیا به سمت پایین تر میاییم، می بینیم استخوان به خط محوری بدن نزدیکتر شده است. البته گاهی علت زانوی پرانتزی در تغییر شکلی است که در قسمت های پایینی تنه استخوان ران ایجاد می شود.

 

از نشانه های این عارضه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
 
*زانو از یکدیگر فاصله می گیرد
*استخوان درشت نی با پیچش داخلی همراه است
*فرد مبتلا بر روی لبه خارجی پا به صورت اردکی راه می رود.

این بیماری به علت های متفاوتی از قبیل وراثت، راه رفتن زودرس کودک و استفاده از پوشک های حجیم، نرمی استخوان، پوکی استخوان، آرتروز، آسیب به صفحات رشد، بد جوش خوردن شکستگی، فلج عضلانی، پارگی کپسول و رباط خارجی زانو، ضعف عضلانی و کوتاهی عضلات به وجود می آید.

فرد مبتلا با توجه به شدت ناهنجاری می تواند نشانه های زیر را داشته باشد  یا می توان گفت موارد زیر عوارض ناشی از زانوی پرانتزی هستند:

*راه رفتن اردک وار
*چرخش ساق
*ضعف عضلات ناحیه خارجی، مانند عضلات کشنده پهن نیام، دوسر رانی و نازک نئی
*کوتاهی عضلات ناحیه داخلی، مانند عضلات نیمه غشایی و نیمه وتری، راست داخلی و درشت نئی قدامی
*کشیدگی رباط ها و کپسول خارجی زانو ( نازک نئی- رانی) و مچ پا ( نازک نئی قاپی) و کوتاهی رباط ها و کپسول جانب داخلی زانو ( درشت نئی- رانی) و مچ پا (دلتوئید)
کاهش ارتفاع پایین تنه
*تغییر زاویه کشگک ها و تمایل آنها به داخل
*آرتروز زودرس
*درد و احساس خستگی زود رس
*سائیدگی بیش از حد کناره خارجی کفش

علل ایجاد کننده زانوی پرانتزی
 
*وزن زیاد : فشار بر روی استخوان ها هم در بچه ها و در بزرگسالان عامل زانوی پرانتزی و ضربدری است.
*زمینه ارثی: افرادی که زمینه استعداد ارثی در آنها وجود دارد.
*بیماری روماتیسم« التهابی» عفونت مفاصل.Rheumatoid Arthritis
*راشیتیسم نرمی استخوان.
*رشدکندیل داخلی در وضعیت طبیعی کندیل داخلی نسبت به خارجی پائین تر است« که رشد کندیل به سمت بیرون منحرف می شود».
*شکستگی.
*در مورد بچه ها قنداق کردن« پوشاک زیاد» در مرحله بعد زود راه افتادن آنها.
*فرو رفتگی در قسمت داخلی زانو که توأم با درد می باشد.
*کشیدگی در قسمت خارجی زانو« کشـش».
*کشکـک به سمت داخل انحراف پیدا نموده و درد در قسمت قدامی زانو بروز می نماید
*صافی کف پا اگر زاویه به ۹۰ درجه برسد.
*پارگی خارجیLCL .
*اگرعضله همسترینگ ضعیف باشد درد داریم،اگر نیم وتری و نیم غشایی ضعیف شوند،قادر به تحمل فشار عضله ثابت داخلی نبوده،درنتیجه زانو به سمت داخل منحرف می شود.
*کوتاهی همسترینگ وضعف دو سر رانی.
*کوتاهی فاصله درشت نی .Iliotibial bond
*قورباغه ای نشستن« چهار زانو».W-sitting

روش اندازه گیری زانوی پرانتزی

برای اندازه گیری این اختلال فرد بدون کفش و جوراب در حالی که زانوها و ران ها وی دیده می شود بدون هیچ گونه انقباض غیر طبیعی در عضلات ناحیه ران می ایستد. زانو باید در حالت اکستنشن کامل قرار گرفته و قوزک های دو پا به گونه ای به هم بچسبد که استخوان کشکک به روبرو باشند.در این حالت فاصله بین دو کندیل داخلی رانها (فوق لقمه داخلی ران) به وسیله متر نواری، خط کش، کولیس و یا کالیپر مخصوص اندازه گیری و ثبت می شود. در برخی متون بیشترین فراوانی بین این دامنه ۲ تا ۴ سانتی متر قید شده است.

توصیه های بهداشتی و حرکات اصلاحی

برای اصلاح این ناهنجاری،ضمن اجرای تمرینهای و حرکات اصلاحی باید توصیه های زیر مد نظر قرار گیرد:

*در صورت وجود اضافه وزن بکوشید آن را کاهش دهید.
*سعی کنید هنگام راه رفتن،دویدن و ایستادن،لبه ی داخلی پا فعالتر باشد(روی لبه داخلی پا فشار بیاورید)
*تمرینهای اصلاحی باید به گونه ای طراحی شود که ضمن ایجاد جنبش پذیری و تحرک در مفصل زانو،موجب تقویت عضلات جانب داخلی پا و عضلات درون گرداننده ساق پا شود،مثل عضلات نیمه غشایی،نیمه وتری،خیاطه و پهن داخلی.همچنین تمرینهای دیگری باید انجام داد که باعث کشش و انعطاف عضلات جانب خارجی پا مثل عضله کشنده پهن نیام شود.

ملاحضات اصلاحی و درمانی:

اصلاح زانوی پرانتزی ساختاری، عمدتا با استفاده به موقع از بریس در دوره های مناسب امکان پذیر می شود. به طور معمول، قرار دادن گوه خارجی در کف پا یا پاشنه توصیه نمی شود زیرا به دنبال کمانی شدن ساقها، پا به پرونیشن تمایل پیدا می کند. اصلاح این نوع ناهنجاری نیاز به اصلاح ساختار اسکلتی دارد که فقط در موارد شدید توصیه به استفاده از جراحی برای اصلاح این وضعیت می شود.

در مورد زانوی پرانتزی وضعیتی هم می توان ملاحضات اصلاحی زیر را در نظر گرفت:

*ارائه حرکات تقویتی برای عضلات جانب خارجی ساق و ران
*ارئه حرکات کششی برای کپسول داخل زانو
*تصحیح راه رفت به صورتی که پنجه مستقیم و در مسیر خط پیشروی قرار گیرد.
*تصحیح کفش و تعویض کفشهایی که سائیدگی جانب خارج آنها بیشتر از حد معمول است.
*پرهیز از نشستن در وضعیت چهار زانو

آیا زانوی پرانتزی من نیاز به عمل جراحی دارد؟

اگر تنها مشکل شما شکل زانو است جواب منفی است. شما نیاز به جراحی ندارید. اگر تغییر شکل زانوی شما همراه با درد زانو است ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. بگذارید قدری بیشتر مسئله را باز کنیم.

ممکن است تنها مشکل شما این باشد که از شکل پرانتزی زانوی خود ناراحت هستید ( درست مثل کسی که از شکل بینی خود ناراحت است). در این صورت جراحی اصلاح شکل زانو، برای شما حکم یک عمل جراحی زیبایی را دارد. البته در این صورت می توانید به تصمیم خودتان از پزشک ارتوپد بخواهید زانوی شما را جراحی و صاف کند ولی باید بدانید این کار عاری از خطر نیست.

احتمال بروز مشکلات در این جراحی خود خواسته بیش از یک عمل جراحی زیبایی بینی است. این عمل جراحی، یک عمل نسبتاٌ بزرگ است و احتمال خطراتی مانند عفونت محل عمل، شکستگی استخوان، جوش نخوردن یا دیر جوش خوردن محل جراحی، آسیب به عروق یا اعصاب ناحیه عمل، لخته شدن خون در عروق ساق و یا ایجاد درد زانو بعد از جراحی وجود دارد.

 

منبع:blogsport.info

زانوی پرانتزی یا ژنوواروم چگونه جراحی میشود

پرانتزی بودن مفصل زانو یا ژنوواروم یکی از مشکلات شایع این مفصل بوده و تشخیص و درمان آن به عهده جراح ارتوپد است. زانوی پرانتزی چیست. آیا زانوی پرانتزی همیشه نیاز به عمل جراحی دارد. آیا ممکن است زانوی پرانتزی موجب ساییدگی زانو شود.

معمول ترین نوع جراحی این بیماری را استئوتومی بالای درشت نی High tibial osteotomy میگویند. به این معنی که پزشک جراح بعد از برش پوست، استخوان درشت نی را با وسایلی شبیه اسکنه در قسمت های بالای آن بطور کاملاٌ کنترل شده میشکند و سپس دو قطعه بالا و پایین را در امتداد مناسب قرار میدهد بطوریکه در امتداد جدید، استخوان های ران و ساق تقریباٌ در یک امتداد قرار بگیرند. سپس استخوان ها باید مدتی در این وضعیت بمانند تا به هم جوش بخورند.

برای اینکار ممکن است بعد از عمل جراحی پزشک معالج کل اندام تحتانی بیمار را از کف پا تا بالای ران گچ گیری کند تا مدتی محل شکسته شده بیحرکت مانده و جوش بخورد. البته تحمل گچ بمدت بیش از یک ماه برای بیمار مشکل است. همچنین در این روش به علت اینکه زانو مدتی بیحرکت میماند دچار قدری محدودیت حرکتی شده و عضلات ران هم ضعیف میشوند. بنابراین بیمار بعد از خارج کردن گچ باید مدتی زیر نظر فیزیوتراپ نرمش های خاصی را انجام دهد تا دامنه حرکتی مفصل زانو به حد قبلی بازگردد و عضلات اندام هم قوی شوند.

	قسمتی از استخوان که در یک ژنو واروم زانو    باید برداشته شود تا اصلاح صورت بگیرد                 در بین دو خط است	ژنوواروم قبل از جراحی	ژنووارم بعد از جراحی

روش دیگری که امروز بیشتر از آن استفاده میشود فیکس کردن قطعات به توسط پیچ و پلاک است. در این روش نیازی به گچ گیری بعد از جراحی نیست. البته ممکن است لازم شود تا بعد از چند سال پیچ و پلاک ها خارج شوند.

 
عمل جراحی استئوتومی بالای درشت نی ممکن است به دو شکل انجام شود. در یک نوع، یک قسمت مثلثی شکل از استخوان را از قسمتهای خارجی استخوان درشت نی خارج میکنند و سپس قسمت های باقیمانده را به هم نزدیک میکنند.

در نوع دیگر یک برش در قسمت داخلی استخوان درشت نی داده و استخوان های بالا و پایین را در قسمت داخل از هم دور میکنند. بعد از هر کدام از این اعمال جراحی ممکن است جراح ارتوپد، دو قطعه بالایی و پایینی استخوان را به توسط پیچ یا پلاک به یکدیگر متصل کند تا راحتتر جوش بخورند.

        ژنو واروم قبل از عمل جراحی                         استئوتومی و باز کردن استخوان                 تثبیت استخوان با پیچ و پلاک

     استئوتومی باز بالای استخوان ساق برای اصلاح پای پرانتزی            استئوتومی بسته بالای استخوان ساق برای اصلاح پای پرانتزی

منبع : ایران ارتوپدی

زانوی پرانتزی یا ژنو واروم چگونه درمان میشود.

پرانتزی بودن مفصل زانو یا ژنوواروم یکی از مشکلات شایع این مفصل بوده و تشخیص و درمان آن به عهده جراح ارتوپد است. زانوی پرانتزی چیست. آیا زانوی پرانتزی همیشه نیاز به عمل جراحی دارد. آیا ممکن است زانوی پرانتزی موجب ساییدگی زانو شود.

آناتومی مفصل زانو

از دسته مفاصلی از بدن انسان که وزن بدن را تحمل میکنند مفصل زانو بزرگترین آنها است. این مفصل از چهار استخوان تشکیل شده است. در قسمت بالا، انتهای پایینی استخوان ران Femoral bone قرار دارد. قسمت پایینی مفصل زانو از دو استخوان یعنی استخوان های درشت نی یا تیبیا Tibia و نازک نی یا فیبولا Fibula تشکیل شده است. استخوان درشت نی به خط محوری بدن ( یعنی خطی که بینی را به ناف متصل کرده و تا بین دو کف پا پایین میاید) نزدیکتر است و قسمت اعظم نیروی وزن که از تنه استخوان ران به پایین میاید از درشت نی عبور میکند.

استخوان نازک نی در خارج درشت نی قرار گرفته است. استخوان چهارم، کشکک یا پاتلا Patella است که در جلوی مفصل زانو قرار گرفته و عملا فقط با سطح جلویی قسمت پایینی استخوان ران تماس دارد. در اطراف این استخوان ها بافت های مهم دیگری مثل لیگامان ها، منیسک ها، عروق و اعصاب و پوست قرار گرفته اند.

زانوی پرانتزی چیست

در حالت عادی وقتی سر پا مستقیم می ایستید و مچ پاهایتان را به هم میچسبانید زانوهایتان هم در کنار یکدیگر قرار گرفته و فاصله کمی با هم دارند. گاهی این فاصله زیاد میشود و به نظر میرسد کل اندام های تحتانی چپ و راست بصورت دو پرانتز ( ) در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. معمولاٌ به این تغییر شکل اندام، زانوی پرانتزی میگویند. ولی علت زانوی پرانتزی چیست.

شایعترین علت زانوی پرانتزی انحراف قسمت بالایی استخوان درشت نی است که به آن ژنو واروم Genu varum میگویند. در این عارضه تنه استخوان درشت نی به خط محوری بدن نزدیکتر میشود به عبارت دقیقتر هرچه از بالای استخوان درشت نی یا تیبیا به سمت پایین تر میاییم، میبینیم استخوان به خط محوری بدن نزدیکتر شده است. البته گاهی علت زانوی پرانتزی در تغییر شکلی است که در قسمت های پایینی تنه استخوان ران ایجاد میشود.

آیا زانوی پرانتزی من نیاز به عمل جراحی دارد

اگر تنها مشکل شما شکل زانو است جواب منفی است. شما نیاز به جراحی ندارید. اگر تغییر شکل زانوی شما همراه با درد زانو است ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. بگذارید قدری بیشتر مسئله را باز کنیم.

ممکن است تنها مشکل شما این باشد که از شکل پرانتزی زانوی خود ناراحت هستید ( درست مثل کسی که از شکل بینی خود ناراحت است). در این صورت جراحی اصلاح شکل زانو، برای شما حکم یک عمل جراحی زیبایی را دارد. البته در این صورت میتوانید به تصمیم خودتان از پزشک ارتوپد بخواهید زانوی شما را جراحی و صاف کند ولی باید بدانید این کار عاری از خطر نیست.

احتمال بروز مشکلات در این جراحی خود خواسته بیش از یک عمل جراحی زیبایی بینی است. این عمل جراحی، یک عمل نسبتاٌ بزرگ است و احتمال خطراتی مانند عفونت محل عمل، شکستگی استخوان، جوش نخوردن یا دیر جوش خوردن محل جراحی، آسیب به عروق یا اعصاب ناحیه عمل، لخته شدن خون در عروق ساق و یا ایجاد درد زانو بعد از جراحی وجود دارد.

همراه با زانوی پرانتزی یا ژنو واروم درد زانو هم دارم

ممکن است شما بجز تغییر شکل پرانتزی که در زانو دارید دچار درد در ناحیه زانو هم باشید. درد زانو علل بسیار متفاوتی دارد. پس متخصص ارتوپدی ابتدا علت ایجاد درد را بررسی میکند. تنها اگر علت درد زانوی شما شروع آرتروز و سائیدگی در قسمت داخلی مفصل زانو ( قسمت داخلی مفصل زانو به قسمتی میگویند که به خط محوری بدن نزدیکتر است) باشد ممکن است عمل جراحی و اصلاح شکل زانو به شما کمک کند.

در بعضی از افراد و معمولاٌ در سنین بعد از 30-20 سالگی مفصل زانو شروع به سائیدگی میکند. این ساییدگی در بعضی اوقات محدود به قسمت داخلی زانو است و قسمت خارجی آن تقریباٌ سالم باقی میماند. این بیماران معمولاٌ از درد در قسمت داخلی مفصل زانو ناراحت هستند. متاسفانه این عارضه در بسیاری اوقات پیشرونده بوده و بتدریج شدت سائیدگی و درد بیشتر شده و ممکن است تمام مفصل زانو درگیر شود. اگر این عارضه همراه با پای پرانتزی به علت ژنو واروم باشد عمل جراحی و اصلاح پای پرانتزی ممکن است به بیمار کمک کند.

کمک این جراحی اینست که با اصلاح ژنوواروم نیروی وزن که تا قبل از جراحی بیشتر به قسمت داخلی مفصل زانو اعمال میشد بطور مساوی بین قسمت های داخل و خارج زانو تقسیم شده و فشار به قسمت داخلی کمتر میشود. این کاهش فشار دو منفعت دارد. یکی اینست که درد بیمار کاهش میابد و دیگر اینکه از سرعت پیشرفت ساییدگی مفصل کاسته میشود. دقت کنید از سرعت پیشرفت کاسته میشود یعنی ممکن است ساییدگی کامل را 15-10 سال به عقب بیندازد و این به معنای آنست که بیمار میتواند سالهای بیشتری از مفصل طبیعی خودش استفاده کند و دیرتر مجبور میشود عمل جراحی تعویض مفصل زانو را انجام دهد.

آیا ممکن است شکل پرانتزی در زانو بتدریج موجب سائیدگی و آرتروز زانو شود

من فعلا زانوی پرانتزی دارم ولی دردی در زانو ندارم. آیا ممکن است با جراحی پیشگیرانه ژنوواروم، جلوی ایجاد آرتروز و ساییدگی زانو در آینده را گرفت. مشخص نیست. بعضی این عقیده را مطرح میکنند ولی هنوز کسی بطور قطع آنرا اثبات نکرده است.

منبع : ایران ارتوپدی