یکی از مشکلات اصلی ما،ضعف و محدودیت در حرکت است که از طرفی بعلت
درگیری قسمتهای حرکتی در مغز و نخاع و از طرف دیگر بعلت کم حرکت شدن خودمان
است . شاید شما هم به یکی از علل زیر حرکات خود را محدود کرده اید:
افسردگی
و بی حوصلگی ،ترس ازافتادن یا جراحات دیگر و ناآگاهی (مثلاً ترس از ضرر
داشتن فعالیت ) . کم بودن تحرک دارای عوارضی است مانند کوتاه شدن و ضعیف تر
شدن عضلات ، زخم بستر ، یبوست و …
حتماً تابحال با فردی که دست
یا پایش شکسته است برخورد داشته اید و شاهد بوده اید که پس از درمان
شکستگی و بازکردن گچ ، بیمار در انجام حرکات آن عضو ناتوان شده است و
نیازمند به فیزیوتراپی برای مدتی محدود بوده است . فرق ما با همین بیمار در
این است که برای مدت نامحدودی به فیزیوتراپی محتاجیم .
شاید فکر کنید عملی نیست که همه روزه به یک فیزیوتراپیست رجوع کنید و شاید انجام مداوم این کار از نظر وقت و یا هزینه غیرممکن باشد.
اما با یک روش ساده می توانیم این مشکل را حل کنیم :
1-
ابتدا به یک فیزیوتراپیست حاذق و دلسوز مراجعه می کنیم . یافتن او اصلاً
مشکل نیست ! کافی است به یک مرکز فیزیوتراپی رجوع کنید و در صورتی که در
آنجا راحت بودید و حس کردید به مشکلات شما توجه می شود و برایتان دقیقاً
برنامه ریزی می کنند، می توانید همیشه به همان فیزیوتراپیست مراجعه کنید.
بدیهی است علاوه بردقت و توجه متخصص مربوطه ، سلیقه شخصی شما هم بسیار مهم
است و مثلاً فیزیوتراپیست انتخابی من ممکن است برای شما انتخاب مناسبی
نباشد.
2- متخصص فیزیوتراپی شما را معاینه می کند و حرکتهای مناسب را به
شما توصیه می کند و به صلاحدید ایشان چند جلسه ای در همان مرکز تمرین می
کنید.
3- حرکاتی که فعلاً لازم دارید و تعداد و چگونگی انجام روزانه
آنها در خانه را بیاموزید و در صورت نیاز به وسایل کمکی ، آنها را از
فروشگاههای این نوع لوازم تهیه کنید و یا اگر می توانید مشابه آنها را برای
خود بسازید.
4- هر روزه در منزل وقتی را به حرکات فیزیوتراپی اختصاص دهید و ضمن انجام این ورزشها سعی کنید بیشتر به بهبودی و تندرستی فکر کنید .
5-
به صلاحدید فیزیوتراپیست هر چند هفته به او مراجعه کنیم تا هم درست انجام
شدن حرکاتمان را بررسی کند وهم در صورت لزوم تغییراتی در نوع و تعداد
حرکاتمان بدهد.
چند توصیه کلی :
■ منظور ما از انجام حرکات
فیزیوتراپی رسیدن به وضعیت بهتر جسمی و روحی است نه شرکت در مسابقات المپیک
! پس در انجام ورزشها رعایت اعتدال را فراموش نکنیم …
بهترین حالت ، انجام تعداد کمی حرکت در نوبت های متعدد در طی روز است .
■ حرکات را تا مرز رسیدن به خستگی انجام بدهیم . در صورت تمایل پس از مدتی استراحت می توان دوباره حرکات را تکرار کرد.
■
هرموقعیتی که انجام حرکت را آسان کند مفید است ، بنابراین با توجه به سبک
شدن وزن بدن در آب ، شنا یکی از مفید ترین ورزشها برای ما می باشد. البته
نیازی به شنای حرفه ای نیست و اندکی هم که در آب دست و پایمان را تکان دهیم
بسیار مفید است
آیا من باید فیزیوتراپی و ورزش های منظم داشته باشم ؟ ورزش های مناسب برای ام اس چیست؟
شما
و پزشکتان بایستی تصمیم بگیرید که فیزیوتراپی در مورد شما ارزش خواهد داشت
یا نه ؟ به دنبال تشدید علایم بیماری ، برای پزشکتان خیلی مفید است که شما
را به بخش توانبخشی برای ارزیابی نیرو و ضعفتان بفرستد . اما خیلی مهم است
که بدانیم چه چیزی فیزیوتراپی است و چه چیزی فیزیوتراپی نیست . فیزیوتراپی
نباید به عنوان یکسری برنامه مداوم در بخش بیمارستانی قلمداد شود . بلکه
بایستی به عنوان راهی برای امتحان تواناییهای در حال حاضر شما و کشف چگونگی
افزایش آن تواناییها تلقی شود . یک متخصص فیزیوتراپی می تواند به شما کمک
کند تا انرژی در حال حاضرتان را افزایش دهید و همراه با کار درمانی تکنیک
های ذخیره انرژی را به شما آموزش دهد .
کارکنان توانبخشی ممکن است ورزش
ها و وسایل کمکی خاصی را به شما پیشنهاد دهند تا در منزل در حد امکان به
دیگران وابسته نباشید. ملاقات در منزل توسط متخصص کاردرمانی یا فیزیوتراپی
ممکن است در ارزیابی سازشهای ممکنه درخانه خیلی مفید باشد.
با یک برنامه ورزشی منظم یا ورزش های توانبخشی شما قادر خواهید بود با حفظ موقعیت فیزیکی خوب در طول مسیری به راحتی گام بردارید.
این
بدان معنا نیست که شما ورزش های سخت و پر انرژی انجام دهید فقط باید درحد
توان خود ورزش کنید . بسیاری از افراد شنا کردن را به طو ر منظم ، یا
برنامه های یوگا را در حفظ تونوس عضلات مفید می دانند بدون آنکه این اعمال
باعث خستگی زیاد عضلات شوند.
زمانیکه شما در رابطه با زندگی با m s
تجربه حاصل کنید قادر خواهید بود که در این مورد قضاوت کنید که چطور می
توانید تا قبل از اینکه خسته شوید ورزش کنید .
بسیاری از فصول کتابها برنامه های ورزشی مانند یوگا ، شنا و اسب سواری را پیشنهاد می کنند
تاثیر ماساژ درمانی در درمان بیماری ام اس
ماساژ درمانی به عنوان یکی از درمان های جایگزین به کاهش اضطراب و سیر پیشرفت بیماری ام اس کمک می کند.
دکتر
محمدرضا معتمد، متخصص مغز و اعصاب به خبرنگار باشگاه خبرنگاران گفت: ماساژ
درمانی یکی از قدیمی ترین و آسان ترین روشهای درمانی است که با تقویت
گردش خون، سیستم ایمنی و احساس آرامش بر فشار خون، سیستم گوارشی، پوست و
عضلات تاثیر دارد.
وی افزود: در آمریکای شمالی و جنوبی پرستاران از
ماساژ درمانی مثل روش های درمانی دیگر استفاده می کنند و حتی این روش جزو
مواد امتحانی در اخذ مدرکشان محسوب می شود.
این متخصص مغز و اعصاب خاطر
نشان کرد: امروزه ماساژ درمانی برای افراد مسن، نوزادان نارس، بیماران
دارای حملات قلبی و مغزی و بیماران مبتلا به ایدز مورد استفاده قرار می
گیرد.
معتمد تصریح کرد: اثرات سودمند ماساژ طی مطالعاتی در بیماران ام
اس نشان داده که افردی که از این روش استفاده کردند به طور قابل ملاحظه ای
بلافاصله بعد از جلسات ماساژ شاهد کاهش اضطراب و افسردگی بوده اند و سیر
پیشرفت بیماری در آنها کاهش پیدا کرد
انجام فیزیوتراپی ممکن است برای بیماران دچار ام اس مفید باشد
فیزیوتراپی میتواند برای بیماران ام اس مفید باشد.
بر
اساس مجموعه تحیقات و شواهد علمی بمرور جمع شده فیزیوتراپی میتواند برای
بیماران ام اس مفید باشد. همچنین فیزیوتراپی بعنوان جزئی از یک رویکرد کلی
برای کمک در کنترل علائم ام اس مانند بیرمقی (fatigue) پیشنهاد شده است.
به
گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، اگر چه فیزیوتراپی دامنههای وسیع و
رویکردهای بسیاری داشته و ما تنها در شروع بررسی این نکته هستیم که کدام
دامنه و رویکرد برای بیماران ام اس بهترین است.
شواهد اینگونه نشان
میدهند که برخی زمینههای فیزیوتراپی مانند تمرینهای قدرتی و تمرینهای
هوازی منجر به افزایش توانایی در راه رفتن , ایستادن و در واقع کاهش خستگی و
بی رمقی میشوند.
اما این واقعیت نیز وجود دارد که بیماران ام اس
تفاوت زیادی با هم داشته و از نظر زمان ابتلا و شدت پیشرفت بیماری نیز با
هم متفاوت هستند. چنین امری دلالت بر این مهم دارد که یک تمرین خاص را
نمیتوان برای همه توصیه نمود چون ممکن است برای برخی مفید نباشد.
بنابراین
مهم است که انجام تمرینها زیر نظر یک فیزیوتراپ و با مشارکت سایر مراقبین
بهداشت صورت گیرد تا هر کس متناسب با وضعیتی که دارد به انجام تمرینها
پرداخته و در طول زمان به وضعیت جسمی بهتری دست یابد برای دستیابی به هدف
فوق و دستیابی به بهترین روش تاثیرگذار روی سلامتی شخص تبادل اطلاعات ,
مشورت و همکاری صریح لازم است.
رویکرد درمانی خاص با توجه به منابع
موجود بین درمانگرها . تجربه درمانگر , رجحان شخصی درمانگر و بیمار متفاوت
است. درمان به اشکال مختلف می تواند پیشنهاد شود چه برای بیماران بستری چه
برای بیماران سرپایی و چه تمرینهای جمعی.
چنین انعطاف پذیری بسیار
ضروری است زیرا هر بیمار خاص و یکه است (کمتر دو بیمار کاملا مشابه وجود
دارند) و نیازهایشان نیز همواره در حال تغییر می باشد.
انجام فیزیوتراپی
بایستی بصورت پیوسته و بلند مدت باشد تا بهترین نتیجه را برای بیمار در بر
داشته باشد, در غیر این صورت نتیجه مورد نظر حاصل نخواهد شد. خود درمانی
مداوم و موثر بخشی حیاتی در رویکرد به فیزیوتراپی جهت به حداقل رساندن
علائم بیماری محسوب میشود علائمی مانند گرفتگی عضله ها - بی رمقی – ضعف و
درد.
چنین امری مستلزم درک ماهیت علائم بیماری و منطقی است که در
رویکرد مدیریتی ما وجود دارد تا توانایی بکاربردن ره یافت و شیوههای مناسب
را داشته باشیم۰ چنین دانشی نه تنها شخص را قادر به کنترل بهتر علائم
بیماریش میکند بلکه باعث میگردد تا او شناخت کافی از توانایی خودش بدست
آورد. آموزش نقش کلیدی در فیزیوتراپی دارد۰
در ارتباط با این رویکرد
آنچه مهم است این است که فیزیوتراپی نباید حاکم بر زندگی فرد باشد بلکه
بایستی جزئی از زندگی او گردد به این شکل که :
- در وضعیتهایی قرار
گرفته که در آنها احساس راحتی کرده و هم ترازی عضله ها و مفاصل وجود داشته
باشد مثل وقتی که روی رختخواب دراز کشیدهاید یا روی صندلی نشستهاید.
- بکار بردن الگوهای حرکتی که باعث ایجاد عدم تقارن نشود یا باعث افزایش سفتی و گرفتگی عضله ها نگردد.
- مشارکت در انجام تمرینهای هوازی
- استفاده صحیح از تجهیزات
اهداف اولیه فیزیوتراپی عبارتند از:
- تشخیص جامع نیازهای فیزیکی , تمرکز روی وضعیت و حرکت
- تسهیل انجام وظایف بطور مستقل
-
ارائه مجموعه آموزشهایی در ارتباط با موضوعهای: تمرینهای هوازی – حرکت و
انجام امور و چگونگی حرکت بگونهای که کمتر بیمار دچار سقوط شود.
- جلوگیری از بغرنجتر شدن وضعیت بیمار مانند در تنگا و فشار قرار گرفتن , کوتاه شدن عضله ها و تاندون بافتها.
- دست یابی به بهترین وضعیت تندرستی فیزیکی – عمومی
“نقل
شده” کلمه ای است که فیزیوتراپها اغلب برای توصیف بهبود بدست آمده و دائمی
شده در یکنفر بکار می برند , آنها با اندازه گیری تغییرات نسبت به سنجش
میزان پیشرفت بیمار در طول زمان اقدام میکنند , چنین سنجشی در نواحی کیفیت
راه رفتن , سطح تندرستی, دامنه حرکات و مقدار انجام وظایف بطور مستقل صورت
میگیرد. در صورتیکه وضعیت بیمار بطرف بدتر شده باشد فیزیوتراپها میتوانند
مشخص کنند که این بدتر شدن ناشی از عوامل عصبی است یا سایر عوامل است.
چنین
تشخیصی ضروری است زیرا محدودیت در منابع مراقبت بهداشتی به این معنی است
که تمرینهای مداوم بلند مدت به دشواری میتواند مفید باشد در صورتیکه
تغییرات مثبت بوقوع نپیوندد یا اگر پس از مدتی بهبود مورد نظر حاصل نگردد.
لذا خود درمانی مداوم بوسیله مشارکت با فیزیوتراپ بنیاد اساسی موفقیت در رهیافت درمان با فیزیوتراپی است
آیا چیزی هست که بتوان برای کاهش درد و رنج بیماری آرتریت انجام داد؟
شاید شما هم شنیده اید درمان گرم و سرد می تواند به تسکین دردهای
روماتیسمی کمک کند و تعجب کنید که اینکار ارزش امتحان کردن را دارد.
بسیاری از پزشکان روماتولوژی هر دو روش گرما درمانی و سرما درمانی را برای
کاهش التهاب و کمک به تحمل درد و رنج ناشی از آرتریت پیشنهاد می دهند. با
یک سعی و خطا شما می توانید روش بهتر را انتخاب کنید .
سرما و یا گرما چگونه به بیماری آرتریت کمک می کنند؟
سرما یا گرما باعث تحریک نیروی درونی بهبود بخش بدن می گردد . برای مثال
گرما باعث گشاد شدن رگ های خونی ، تحریک گردش خون و کاهش اسپاسم عضلانی می
شود . به علاوه گرما احساس درد را تغیر می دهد . شما می توانید از گرمای
خشک مانند هیتر ها و همچنین گرمای تر مانند حمام گرم استفاده کنید .
در نقطه مقابل کمپرس سرد باعث کاهش جریان خون به وسیله تنگ کردن رگ های
خونی می گردد. شاید در ابتدا سرما مطلوب نباشد اما با بی حس کردن سبب کاهش
درد می گردد .
بهترین دما در گرما درمانی بیماری آرتریت کدام است ؟
وقتی از گرمای تر استفاده می کنید مطمئن شوید دما به قدری زیاد نباشد که
موجب سوختگی پوست شما گردد . دمایی را بیابید که مطلوب بدن شما باشد چه از
حمام استفاده کنید و یا از آب های گرم معدنی و یا غیره .
یک گرما درمانی مرطوب به مدت حداقل ۱۵ دقیقه قبل از و رزش و بعد از آن
مفید است . همچنین شما می توانید هر زمان در طول روز که دوست دارید برای
کاهش درد از این روش استفاده کنید .
در روش گرما درمانی می توانید از روش های زیر برای درد های آرتریت استفاده کنید :
• بسته ها و یا کمربند های گرمایی موجود در داروخانه ها
• استخر آب گرم
• ترکیب درمانی پارافین و روغن معدنی
• حمام گرم
• دوش گرم
• جکوزی گرم و یا وان حمام داغ
• پارچه و یا حوله گرم
مطالعات نشان دادهاند که چندین نوع فعالیت سلولی در اثر استفاده از لیزر با قدرت پایین تشدید میشود. از جمله ساختن پروتئین و آنزیمهای سازنده DNA) DNA ترانسکریپتاز) و تشدید متابولیسم میتوکندری میباشد. ترمیم سلولها بعد از تخریب، ترمیم و رشد آکسون عصب تخریب شده (مثلاً از طریق جوانه زدن) و پاسخهای ایمونولوژیکی نیز با این روش بهتر میشوند. بررسیهای انجام شده نشان میدهد که کاهش درد وتشدید سرعت ترمیم زخم و افزایش سرعت بازسازی عصبها نیز از جمله اثرات دیگر لیزر میباشند.
مکانیسم اصلی اثر لیزر ناشناخته است. ولی یکی از مکانیسمهای اصلی که تاکنون روی آن مطالعه شده، ایجاد تغییر در زنجیره انتقال الکترون در میتوکندریها میباشد. اینگونه تصور میشود که سیتوکرومها در زنجیره انتقال الکترون قادرند که طول موج مشخصی از لیزر را دریافت کنند. انرژی این امواج نوری لیزری باعث میشود اعمال این زنجیره سریعتر انجام شود و تولید ATP افزایش یابد و در نتیجه سنتز زنجیرههای DNA و اعمال سلولی و ساخت پروتئین و بعضی اعمال سلولی دیگر با سرعت بیشتری انجام گیرد.
دیگر مکانیسم های مورد مطالعه شامل جذب اشعه توسط پروتئینهای غشای سلولی است که باعث تغییر شکل غشاء و افزایش نفوذ پذیری آن نسبت به یونها میباشد. همچنین لیزر میتواند بوسیله سلولهایی غیر از سلولهای گیرندة نوری در چشم نیز جذب شود. این سلولها در بدن مشابه فتورسپتورها در چشم عمل میکنند. چندین گیرنده نوری غیر رتینی به این شکل در جاهای مختلف بدن و گونه های جانوری و از جمله انسانها وجود دارد و مطالعاتی در جریان است که نقش آنها را در ریتم فیزیولوژیک شبانه روزی بدن نشان میدهد.
برخی محققان بر این باورند که لیزر کم توان قادر به ایجاد تغییرات مثبت در سطح سلولی می باشد، که این اثر بدون ایجاد حرارت قابل ملاحظه ای در سطح سلول ایجاد می باشد. این پاسخ های فتو شیمیایی منجر به تغییرات فیزیولوژیک در عملکرد سلول می شوند.
- در بهبود انواع زخمها (زخمهای دیابتیک، زخمهای بستر و…).
- دردهای عضلانی همچون سندرم مایوفاشیال.( نقاط دردناک ماشه ای یا گره های عضلانی متعدد)
- دردهای ناشی از ضربه ها و بعد از اعمال جراحی.
- دردهای مفصلی همچون آرتروز.
- دردهای ناشی از پیچ خوردگیها و کشیدگیهای تاندونی.
- دردهای روماتیسمی همچون آرتریت روماتوئید.
- دردهای عصبی همچون سندروم تونل مچ دستی.
- دردهای ناشی از استفاده بیش از حد اندامها.
- در درمان آسیب های ورزشی.
- در بازسازی عصب آسیب دیده همچون فلج عصب صورتی.
- استفاده از لیزر تراپی در کمک به کنترل عفونت برخی مناطق از جمله زخم بستر و عفونت مثانه.
- در درمان سردردهای میگرنی
- در درمان نروپاتی محیطی مانند نروپاتی دیابت
منبع:دکتر بیژن فروغ
اطلاعات کلی در مورد لنفادم:
نکات کلیدی این قسمت:
|
لنفادم بهمعنای تجمع مایعات در بافتهای نرم بدن، هنگام آسیب دیدگی یا مسدود شدن سیستم لنفاوی است.
لنفادم (Lymphoma) هنگام آسیبدیدگی یا انسداد سیستم لنفاوی رخ میدهد. مایعات در بافتهای نرم جمع شده و باعث تورم میشوند. این حالت، یک مشکل رایج ناشی از سرطان و درمانهای آن است. لنفادم معمولاً روی دست و پا تأثیر میگذارد، ولی میتواند قسمتهای دیگر بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. لنفادم میتواند برای بیماران مشکلات طولانی مدت جسمی، روانی و اجتماعی بهوجود آورد.
سیستم لنفاوی شبکهای از رگهای لنفاوی، بافتها و اندامهایی است که لنف را به سرتاسر بدن منتقل میکنند.
بخشهایی از سیستم لنفاوی که نقش مستقیمی در لنفادم ایفا میکنند شامل موارد زیر هستند:
لنف: یک مایع شفاف شامل لنفوسیت (سلولهای سفیدخون) که با عفونت و رشد تومورها مقابله میکند؛ لنف همچنین حاوی پلاسما است (بخش مایع خون که سلولهای خون را حمل میکند)
رگهای لنفاوی: شبکهای از لولههای نازک که به جریان لنف در سرتاسر بدن کمک میکند و آن را به جریان خون باز میگرداند.
گرههای (غدد) لنفاوی: ساختار کوچک و لوبیا شکلی دارند که لنف را فیلتر کرده و وظیفه جمعآوری سلولهای سفید خون را که به مبارزه با عفونت و بیماری کمک میکنند را بهعهده دارند. غدد لنفاوی در سرتاسر شبکه رگهای لنفاوی که در کل بدن یافت میشود قرار گرفته اند. مجموعه ای از غدد لنفاوی در زیر بغل، لگن، گردن، شکم و کشاله ران وجود دارند.
طحال، تیموس، لوزهها و مغز استخوان نیز بخشی از سیستم لنفاوی هستند ولی نقش مستقیمی در لنفادم ایفا نمیکنند.
آناتومی سیستم لنفاوی، نشاندهنده رگها و اندامهای لنفاوی است از جمله غدد لنفاوی، لوزهها، تیموس، طحال و مغز استخوان. لنف (مایع روشن) و لنفوسیتها، که از طریق رگهای لنفاوی در بدن حرکت میکنند و به غدد لنفاوی میروند و در آنجا مواد مضر را نابود میکنند، لنف از طریق رگی بزرگ در نزدیکی قلب وارد خون میشود.
لنفادم هنگامی رخ میدهد که لنف بهگونهای که لازم است، نتواند در بدن جریان پیدا کند.
هنگامیکه سیستم لنفاوی بهطور صحیح کار کند لنف در بدن حرکت میکند و به جریان خون باز میگردد.
این دو مجرای بزرگ در داخل رگهایی زیر ترقوه، که لنف را به سمت قلب میبرند، تخلیه میشوند. این محل، جایی است که لنف به جریان خون باز میگردد. هنگامیکه بخشی از سیستم لنفاوی آسیب میبیند یا مسدود میشود، مایعات نمیتوانند از بافتهای مجاور در بدن تخلیه شوند، بنابراین مایعات در بافتها جمع شده و باعث تورم میشوند.
دو نوع لنفادم وجود دارد:
لنفادم میتواند اولیه یا ثانویه باشد.
اطلاعات خلاصة زیر در مورد لنفادم ثانویه است، که بهدلیل سرطان یا درمان سرطان رخ میدهد:
علائم احتمالی لنفادم تورم دستها یا پاها است.
مشکلات دیگری نیز میتوانند همین علائم را بهوجود آورند. در صورت بروز هر یک از موارد زیر باید با پزشک مشورت کرد.
فعالیتهای روزانه و توانایی کار کردن یا لذت بردن از فعالیتهای تفریحی گاه توسط لنفادم تحت تأثیر قرار میگیرند، این علائم با گذشت زمان بهآرامی بروز میکنند و یا شاید در صورت وجود عفونت یا آسیب به دست یا پا بهسرعت ظاهر شوند.
سرطان و درمان آن از عوامل خطر برای لنفادم هستند.
لنفادم پس از هر گونه سرطان یا درمانی که روی جریان لنف در غدد لنفاوی اثر بگذارد رخ میدهد. از جمله این موارد میتوان به خارج کردن غدد لنفاوی اشاره کرد.
این بیماری گاهی در طی چند روز و یا سالها پس از درمان بروز میکند. بیشتر موارد لنفادم در طی سه سال پس از جراحی رخ میدهد.
عوامل خطر برای لنفادم شامل موارد زیر هستند:
لنفادم معمولاً در بیماران مبتلا به سرطان پستان که تمام یا بخشی از پستان خود و غدد لنفاوی زیر بغل را برداشتهاند بهوجود میآید. لنفادم در پاها معمولاً پس از جراحی سرطان رحم، پروستات، لنفوم یا ملانوما (Melanoma)بروز میکند، همچنین این بیماری میتواند همراه با سرطان فرجی(Vulvar) یا سرطان تخمدان بهوجود آید.
برای تشخیص لنفادم از آزمایشهای مربوط به بررسی سیستم لنفاوی استفاده میشود.
حصول اطمینان از اینکه دلیل تورم موارد دیگری نظیر عفونت یا لختههای خون نیست، بسیار مهم است. از آزمایشها یا روشهای زیر برای تشخیص لنفادم استفاده میشود:
پا یا دست ورم کرده معمولاً با دست یا پای دیگر مقایسه میشود. این کار در طی زمان مرتباً تکرار میشود تا عملکرد درمان مشخص شود.
از مراحل مختلف زیر برای توصیف میزان پیشرفت لنفادم استفاده میشود:
لنفادم مرحله سه بهندرت در بیماران مبتلا به سرطان پستان رخ میدهد؛ به لنفادم مرحله سه، پیل پایی لنفوستاتیک(Elephantiasis) نیز گفته میشود.
کنترل لنفادم
(Managing Lymphedema) نکات کلیدی این بخش:
|
ممکن است اقداماتی برای پیشگیری از لنفادم یا جلوگیری از وخیمتر شدن آن در پیش گرفته شود.
اقدامات پیشگیرانه میتواند مانع از توسعه لنفادم شود. پزشکان میتوانند به بیمار آموزش دهند چگونه در خانه از لنفادم پیشگیری کند یا مراقبتهای لازم را به عمل آورد. در صورت بروز لنفادم، میتوان از اقدامات زیر برای جلوگیری از بدتر شدن آن استفاده کرد.
اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر است:
در صورتیکه با هر یک از علائم لنفادم برخورد کردید بهسرعت پزشک خود را در جریان بگذارید.
بخش مربوط به اطلاعات کلی در مورد علائم ناشی از لنفادم را مطالعه کنید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم بهسرعت پزشک خود را مطلع کنید. در صورتیکه درمان زود شروع شود احتمال بهبودی بیشتر است. در صورتیکه لنفادم درمان نشود میتواند منجر به مشکلاتی شود که دیگر نتوان آنها را درمان کرد.
برای پیشگیری از عفونت، ناخنها و پوست خود را تمیز نگه دارید و از آنها مراقبت کنید.
باکتریها میتوانند از طریق بریدگی، خراش، نیش حشرات یا دیگر جراحتهای پوست وارد بدن شوند. مایعات جمع شده در بافتهای بدن بهدلیل لنفادم، رشد باکتریها و بروز عفونت را سادهتر میکند؛ بهدنبال نشانههایی از عفونت مانند قرمزی، درد، تورم، گرما، تب یا رگههای قرمز زیر سطح پوست باشید و در صورت مشاهده هر یک از این موارد بهسرعت پزشک خود را مطلع کنید. مراقبت دقیق از پوست و ناخن به پیشگیری از عفونت کمک میکند.
از مسدود کردن جریان مایعات درون بدن خودداری کنید.
اینکه مایعات درون بدن، مخصوصاً در اندام مبتلا شده یا در نواحی که ممکن است لنفادم بروز کند،بهخوبی جریان داشته باشد بسیار مهم است.
چگونگی تأثیر ورزش روی لنفادم مربوط به سرطان پستان هنوز کاملاً مشخص نیست.
در گذشته زنان مبتلا به لنفادم ناشی از سرطان پستان از انجام بعضی از ورزشها منع میشدند. اخیراً، پژوهشهایی در رابطه با تأثیر ورزش روی این نوع از لنفادم انجام شده است. براساس این مطالعات، بهنظر میرسد که ورزش حداقل لنفادم را بدتر نمیکند. در این مورد باید تحقیقات بیشتری انجام گیرد.
درمان لنفادم
(Treatment Of Lymphedema) نکات کلیدی این بخش:
|
هدف از درمان، کنترل تورم و دیگر مشکلات ناشی از لنفادم است.
آسیب به سیستم لنفاوی قابل درمان نیست. از درمانها برای کنترل تورم ناشی از لنفادم و پیشگیری از بروز دیگر مشکلات یا بدتر شدن آنها استفاده میشود. فیزیوتراپی، از درمانهای متداول و استاندارد است، درمان معمولاً ترکیبی از چندین روش فیزیکی است و هدف از آن کمک به بیماران برای ادامه فعالیتهای روزمره، کاهش درد و بهبود توانایی حرکت و استفاده از اندامهای مبتلا به لنفادم (دست یا پا) است. معمولاً از داروها برای درمان طولانی مدت لنفادم استفاده نمیشود.
درمان لنفادم شامل موارد زیر است:
ورزش:
ورزشهای سبکی که باعث فعالیت بیشتر قلب و ریهها میشوند، موجب میشود که رگهای لنفاوی، لنف را از اندامهای مبتلا شده خارج کنند و در نتیجه به کاهش تورم کمک میکنند.
پوشاک فشاری:
پوشاک فشاری از پارچههایی ساخته شده که مقدار فشار کنترل شدهای را به نواحی مختلفی از دست یا پا وارد میآورند و به حرکت مایعات و جلوگیری از تجمع آنها کمک میکند. گاه بعضی از بیماران نیاز دارند این لباسها را برای سایز خود سفارش دهند. استفاده از آستین فشاردهنده در هنگام ورزش به جلوگیری از تورم بیشتر در اندام مبتلا شده کمک میکند. استفاده از پوشاک فشاری در هنگام مسافرت هوایی اهمیت زیادی دارد زیرا لنفادم در ارتفاعات بالاتر ممکن است بدتر شود. به پوشاک فشاری، آستینهای فشاردهنده و آستینها یا جورابهای ساقبلند لنفادم نیز گفته میشود.
بانداژ:
هنگامیکه مایعات لنف از اندام متورم خارج شد، بانداژ کردن (بستن) میتواند به جلوگیری از پر شدن مجدد ناحیه با مایعات کمک کند. بانداژ همچنین توانایی رگهای لنفاوی برای جابهجا کردن لنف را افزایش میدهد. گاهی اوقات لنفادمی که با دیگر درمانها بهبود نیافته است با استفاده از بانداژ بهتر میشود.
ماساژدرمانی:
ماساژدرمانی (درمان دستی) برای لنفادم، شامل درمانی است که در آن بافتهای نرم بدن بهآرامی ورز و مالش داده میشود یا ضربات آرام به آنها زده میشود. ماساژ میتواند به خارج کردن لنف از نواحی متورم و هدایت آن به ناحیهای که رگهای لنفاوی در آن فعال هستند کمک کند.
معمولاً ماساژ درمانی در مورد بیمارانی که از پرتودرمانی در ناحیه مبتلا به لنفادم استفاده کردهاند یا کسانی که یکی از شرایط زیر را دارند اعمال نمیشود:
مراقبت از پوست:
هدف مراقبت از پوست پیشگیری از عفونت و حفاظت از پوست در مقابل خشکی و ترکخوردگی است؛ بخش «نکاتی مربوط به مراقبت از پوست» را در قسمت کنترل لنفادم مشاهده کنید.
درمان ترکیبی:
فیزیوتراپی ترکیبی، برنامهای متشکل از ماساژ، بانداژ، ورزشها و مراقبت از پوست است، که توسط یک درمانگر متخصص انجام میشود. در شروع برنامه، درمانگر از درمانهای متعدد در بازه زمانی کوتاه برای کاهش بیشتر تورم در بافت مبتلا به لنفادم استفاده میکند، سپس بیمار برنامه را در منزل ادامه میدهد تا تورم را در حالت کاهشیافته نگه دارد. به درمانهای ترکیبی، درمانهای پیچیده کاهشدهنده احتقان نیز گفته میشود.
ابزار فشردهسازی:
ابزار فشردهسازی، پمپهایی هستند که به آستینهایی متصل میشوند که دور دست یا پا پیچیده میشوند و بهصورت مقطع به اندامها فشار وارد میکنند. آستین در چرخههای زمانی پر باد و کم باد میشود و این عملکرد پمپاژ به حرکت مایعات درون رگهای لنفاوی و جلوگیری از تجمع مایعات در دست یا پا کمک میکند.
ابزار فشردهسازی در صورت استفاده همراه با درمان ترکیبی میتواند مفید باشد. استفاده از این دستگاهها باید زیر نظر یک متخصص آموزش دیده انجام شود چرا که فشار زیاد میتواند به رگهای لنفاوی نزدیک به سطح پوست آسیب وارد کند.
کاهش وزن:
در بیماران مبتلا به اضافه وزن، ممکن است لنفادم با کاهش وزن بهتر شود.
لیزردرمانی:
لیزردرمانی معمولاً به کاهش تورم لنفادم و از بین بردن سختی پوست پس از عمل ماستکتومی (Mastectomy : جراحی برای برداشتن بخشی از پستان یا تمام آن ) کمک میکند. از یک دستگاه دستی، که با باتری کار میکند، برای هدفگیری نواحی مبتلا به لنفادم بهوسیله اشعههای سطح پایین لیزر استفاده میشود.
دارودرمانی:
لنفادم معمولاً با دارو درمان نمیشود ولی گاه از آنتی بیوتیک برای معالجه و پیشگیری از عفونت استفاده میشود. دیگر انواع داروها نظیر داروهای مدر(Diuretic) یا داروهای ضد انعقاد خون (رقیقکننده خون) معمولاً مفید نیستند و حتی ممکن است باعث بدترشدن لنفادم شوند.
جراحی:
لنفادم ناشی از سرطان بهندرت بهوسیله جراحی درمان میشود.
هنگامیکه لنفادم با درمان بهبود نمییابد ممکن است مشکلات دیگری هم بهوجود آید.
گاهی اوقات لنفادم شدید بهوسیله درمان بهتر نمیشود، یا سالها پس از جراحی بهوجود میآید. در صورتیکه هیچ دلیل شناخته شدهای وجود نداشته باشد، پزشکان بررسی میکنند که آیا مشکل، ناشی از چیزی غیر از سرطان اولیه یا درمان سرطان است؟ (مثلاً یک تومور دیگر)
لنفانژیوسارکوما (Lymphangiosarcoma) یک نوع سرطان نادر رگهای لنفاوی با رشد سریع است. این مشکلی است که در بعضی از بیماران مبتلا به سرطان پستان رخ میدهد و معمولاً در حدود 10 سال پس از برداشتن پستان (ماستکتومی Mastectomy) ) بروز میکند. این نوع سرطان با ظهور ضایعات بنفشرنگ روی پوست، که غالباً مسطح یا برآمده هستند آغاز میشود؛ برای بررسی وجود این سرطان از سی تی اسکن یا ام. ار. آی استفاده میشود. معمولاً این نوع سرطان قابل درمان نیست.
با توجه به اینکه در بیماران اعصاب، عضلات بیمار گرفتار می شوند. فیزیوتراپی جهت تقویت عضله و راه اندازی بیمار موثر می باشد و از جمله این بیماری ها عبارتند از : بیماری های عفونی مغز یا سیستم عصبی مثل آبسه مغزی، سرخجه، سیفلیس، مننژیت، فلج اطفال و غیره. و بیماری های عروق مغز مثل سکته مغزی، تومورهای سیستم عصبی مثل تومور مغز، تومور مخچه، تومورهای نخاع و ضایعات دیگر همچون: ضایعات نخاع، ضایعات اعصاب و اعصاب محیطی و غیره.
قریب به ۱۰% از کودکانی که به دنیا می آیند دچار نوعی از معلولیت می باشند که با فیزیوتراپی به موقع می توان در معلولیت موجود اقدامات موثری را انجام داد و از جمله این معلولیت ها عبارتند از : فلج مغزی، فلج اطفال، فلج زایمانی (ارب پالزی)، تور تیکولی (کودکانی که با گردن کج به دنیا می آیند)، اختلال در مچ پا (مثل کف پای صاف، و پا چنبری و غیره).
فیزیوتراپی در بیماری های زنان را با هدف کاهش درد و از بین بردن برخی عفونت ها و چسبندگی ها که در بافت های مختلف دستگاه تناسلی ایجاد می شود و نیز تقویت عضلات ناحیه شکم و اطراف لگن انجام داد و از جمله این موارد عبارتند از : کمر درد که منشا آن بیماری های زنان است، ضعف عضلات ناحیه شکم و لگن و بیمار های التهابی و در برخی از جراحی های دستگاه تناسلی زنان و غیره.
حال عمومی بیماران و جلوگیری از ایجاد و کنترل و حفظ دامنه حرکات مفاصل اطراف محل عمل برای از بین بردن درد و جسبندگی و محدودیت حرکتی می توان از فیزیوتراپی استفاده کرد و از جمله موارد آن عبارتند از : سوختگی ها و در برخی اعمال جراحی در ناحیه فک و صورت و غیره.
در بیماری های پوستی می توان با کاهش درد به بهبودی سریع و بهتر صدمات پوستی کمک کرد و از جمله این بیماری های پوستی عبارتند از: سوختگی پوست و زنا و آکنه و لوپوس و در اعمال جراحی پلاستیک و اعمالی که برای زیبایی انجام می شود با کنترل چسبندگی محل عمل و غیره.
با توجه به اینکه وقتی بیماران عزیز در بیمارستان بستری می شوند از هر گونه حرکت عاجزند که به دنبال آن خشکی مفاصل و ضعف عضلات و نیز تجمع ترشحات درریه آنها و نیز بیماریهای زخم بستر آنها را تهدید می کند و برای پیشگیری از بوجود آوردن این مشکلات لازم است بعد از تجویز پزشک هر روز حداقل یک نوبت فیزیوتراپیست با انجام حرکات فعال و غیرفعال و نیز تمرینات تنفسی و همچنین با ارائه راهنمایی های لازم از به وجود آوردن گرفتاری بیشتر پیشگیری می کند و زمینه لازم برای توانبخشی بیمار را فراهم می کند.
فیزیوتراپی در بیماران تنفسی شامل اصلاح الگوی تنفسی تقویت عضلات سیستم تنفسی و تخلیه ترشحات داخل ریه و مجاری تنفسی و همچنین تحریک رفلکس سرفه و آموزش روش های تنفسی و تمرینات تنفسی می باشد و همچنین آموزش وضعیت های خاص برای تخلیه ترشحات از ریه می باشد و برای درمانی در بیمارستان قلبی شامل : بهبودی وضعیت بیمار و نیز افزایش کارایی سیستم قلبی عروقی که از جمله موارد قلبی ِ تنفسی عبارتند از : جراحی در ناحیه قفسه سینه ، ضعف در عضلات سیستم تنفسی، شکستگی دنده ها، بیماری های تنفسی مثل پنومونی یا ذات الریه، آمبولی ریه، آبسه ریه، برونشکتازی، آتلکتازی، برونشیت مزمن، آمفیزم و آسم و سرطان عناصر تنفسی و غیره . و نیز بیماری هایی همچون ایسکمی قلبی، ترومبوفلبیت، واریس و غیره.
با توجه به اینکه سالمندان عزیز با بالا رفتن سن و کاهش فعالیت روزانه دچار ضعف و ناتوانی می شوند لازم است زیر نظر فیزیوتراپیست ماهر به حرکت ورزشی ادامه داده و از بروز مشکلات پیشگیری نمایند. در پایان اشاره به این نکته ضروری است که یکی از دلایل ثمر بخش بودن درمان بیماران در کشور های پیشرفته وجود ارتباط تنگاتنگ بین پزشک معالج از قبیل: جراح ارتوپد، جراح اعصاب، داخل اعصاب، متخصص روماتولوژی، متخصص قلب و عروق و متخصص ریه و جراح و … با سایر کادر درمان همچون تیم توانبخشی (فیزیوتراپیست) می باشد بنابرین اگر روزی بتوانیم بین پزشک معالج و فیزیوتراپیست ارتباط تنگاتنگ درمانی را بیش از پیش تقویت کنیم فیزیوتراپی می تواند گام بلندی را در درمان فیزیکی بیماران سکته مغزی، فلج اندام ها، آرتروز زانو ، ضایعات مفاصل و ستون فقرات و عوارض شکستگی، ضایعات نخاعی ، بیماران قلبی و عروقی و ریوی و … بردارد.