آی – یو – آی (IUI) یکی از روش هایی است که امروزه کاربرد گسترده ای در ناباروری با علت مردانه ، دهانه رحمی ، ایمونولوژیک و یا با علت نامشخص دارد.
تلقیح اسپرم شسته شده به داخل رحم (۳/۰ سی سی اسپرم شسته شده ) یا هر جایی بالاتر از سوراخ داخلی دهانه رحم تحت عنوان IUI نامیده می شود .
احتمال وقوع حاملگی برای هر زوج تحت درمان بین %۲۶-۸ می باشد و حدود % ۶۰ زوج ها پس از چند دوره درمان حامله می شوند .
چه زمان روش IUI انتخاب می شود؟
الف ) علت مردانه :
۱- کاهش در تعداد و حرکت اسپرم
۲- جراحی و صدمه
۳- اختلالات چند گانه
۴- انزال رو به عقب
۵- بیماری های سیستمیک مثل دیابت و مشکلات تیروئید
ب) مشکلات خانم ها :
۱- pct (آزمایش پس از نزدیکی) ضعیف
۲- تنگی شدید دهانه رحم به دلیل کوتر یا کرایو
۳- اختلال موکوس دهانه رحم
ج) مشکلات در مقاربت :
۱- ناتوانی جنسی
۲- انزال زودرس
۳- تنگی شدید واژن
روش درمان :
ابتدا باید تخمدان های زن با کمک دارو تحریک گردد تا تعداد کافی تخمک فراهم شود . که به ترتیب زیر عمل می شود :
- انجام سونوگرافی در روز دوم یا سوم سیکل عادت ماهیانه
- تجویز دارو براساس تشخیص پزشک
- تعیین زمان مراجعه بعدی سونوگرافی برای کنترل میزان پاسخدهی تخمدان به دارو
- تجویز آمپول HCG در صورت آمادگی تخمدان
- مراجعه زوجین ۴۰-۳۶ ساعت بعد از تزریق جهت IUI
- اجتناب از مقاربت ۴۸ ساعت قبل از عمل
یک دوره درمان IUI بین ۱۵-۱۲ روز طول خواهد کشید .
نتیجه عمل IUI:
دو هفته پس از عمل IUI سطح هومون خونی B-HCG اندازه گیری و در صورت مثبت بودن آزمایش ۲ هفته پس از پاسخ آزمایشگاه جهت بررسی سیر باروری سونوگرافی جهت خانم انجام شود .
مراقبت های پس از عمل IUI:
- استراحت مطلق نیم ساعت پس از عمل
- انجام مراقبت شب بعد از عمل
- استراحت نسبی تا نتیجه آزمایش
- پرهیز از مصرف غذاهای نفاخ و استفاده بیشتر از میوه ها و سبزیجات
- انجام آزمایش B-HCG (تست خون حاملگی) در روز ۱۸ پس از IUI
- تزریق روزانه mg 50 پروژسترون در صورت منفی بودن آزمایش
- قطع تزریق پروژسترون در صورت منفی بودن آزمایش
- انجام مجدد آزمایش ۱۰ روز پس از قطع پروژسترون و عدم وقوع حاملگی
منبع:
مرکز تحقیقاتی ودرمانی ناباروری منتصریه، دانشگاه علوم پزشکی مشهد
یکی از روشهای مطمئن در پیشگیری از بارداری، مصرف قرصهای خوراکی ترکیبی است، که به دو شکل ال .دی، و اچ.دی در بسته های …..
قرص های «ال . دی » و «اچ . دی »
یکی از روشهای مطمئن در پیشگیری از بارداری، مصرف قرصهای خوراکی ترکیبی است، که به دو شکل ال .دی، و اچ.دی در بسته های ۲۱ عددی در دسترس عموم می باشد. مقدار هورمونهای استروژن و پر وژسترون قرص های اچ .دی بیشتر از قرص های ال .دی است.
مزایا
- کاهش میزان بیماریهای التهابی لگن
- کاهش میزان کیست خوش خیم و سرطان تخمدان
- کاهش میزان غدد خوش خیم پستان
- کاهش میزان خونریزی قاعدگی و در نتیجه جلوگیری از کم‌خونی و رفع قاعدگی دردناک
- پیشگیری از حاملگی خارج از رحم
طریقه مصرف
هر بسته حاوی ۲۱ قرص می باشد. اولین قرص را از روز پنجم قاعدگی آغاز نمایید. در صورت اتمام خونریزی و یا ادامه خونریزی، در هر دو حال روزانه یک قرص مصرف کنید، تا بسته قرص تمام شود.
بهتر است قرص را پس از شام و پیش از خواب میل نمایید تا عوارض گوارشی ایجاد نکند. پس از اتمام بسته قرص، هفت روز کامل قرص نخورید و در روز هشتم بسته بعدی را بدون توجه به روز شروع قاعدگی آغاز نمایید. چنانچه تا هفت روز قاعدگی رخ نداد، به مرکز بهداشتی – درمانی یا پزشک مراجعه کنید.
در صورت فراموش کردن مصرف قرص
چنانچه یک شب مصرف قرص را فراموش کردید، تا نوبت مصرف قرص بعدی به محض یاد آوردن، یک قرص میل کنید.
چنانچه دو شب پشت سر هم مصرف قرص را فراموش کردید، در دو شب بعدی، هر شب به جای یک قرص دو قرص میل کنید و تا آخر بسته مجدداً هر شب یک قرص مصرف نمایید و علاوه بر آن، همزمان از روش پیشگیری دیگری مثل کاندوم استفاده کنید .
چنانچه سه شب یا بیشتر مصرف قرص را فراموش کردید، از مصرف بقیه قرص ها خودداری نموده، تا شروع قاعدگی از روش دیگری استفاده کنید. سپس از روز پنجم قاعدگی بسته جدید را آغاز کنید.
نکات مهم :
اثر قرص پیشگیری از بارداری یک هفته پس از شروع اولین بسته قرص ظاهر می شود. در صورت انجام نزدیکی در این فاصله، باید علاوه بر مصرف قرص از روش دیگری، مثل کاندوم، استفاده کرد.
قرص ها را بصورت نا پیوسته، مثلاً یکماه در میان یا دو ماه در میان مصرف نکنید .
در موارد زیر همزمان با مصرف قرص احتمال حاملگی وجود دارد :
- ابتلا به اسهال و استفراغ شدید.
- مصرف داروهای ضد سل و یا ضد تشنج.
- مصرف آنتی بیوتیکهایی،مثل آمپی سیلین و تتراساسکلین.
در هر یک از موارد فوق همزمان با مصرف قرص باید از یک روش پیشگیری دیگر، مثل کاندوم، استفاده کرد .
قرص های پیشگیری از بارداری برای چه افرادی مناسب تر است ؟
- خانم هایی که خواهان یک روش مطمئن قابل برگشت پیشگیری از بارداری هستند .
- خانم هایی که قاعدگی منظم و دردناک دارند .
- خانم هایی که در سال های اول ازدواج به سر می برند .
موارد منع مصرف
* حاملگی یا احتمال آن
* سرطان پستان
* خونریزی های نا شناخته رحمی
* بیماریهای قلبی – عروقی
* اختلالات خونی
* افزایش چربیهای خون
* بیماری های کبدی و کیسه صفرا
* فشار خون
* سردرد های میگرنی
* بیماریهای قند
* صرع
* افسردگی شدید
* خانم های سیگاری چاق بالای۳۵ سال سن که بیش از پنج نخ سیگار در روز مصرف می کنند، بهتر است از روش دیگری استفاده کنند .
نکات مهم در مصرف قرص :
وجود لکه بینی همزمان با مصرف مرتب قرص، به مدت ۲ تا ۳ ماه اهمیتی ندارد . در صورت تداوم بیشتر باید به پزشک مراجعه کرد .
علائمی مانند تهوع، استفراغ و سردرد همراه با مصرف قرص به تدریج پس از ۲ تا ۳ ماه برطرف می شود . برای پیشگیری از این عارضه بهتر است قرصها را پس از شام و قبل ازخواب مصرف کرد . ( در صورت تداوم علائم تهوع و استفراغ می توان همراه با قرصهای پیشگیری، از قرصهای ویتامین ( ب – B6 ) به مدت محدود استفاده کرد )
در مدتی که قرص مصرف می شود، حجم خون قاعدگی به نسبت قبل از مصرف، کاهش می یابد که در صورت کم شدن بیش از حد و لکه بینی یک در میان و یا قطع کامل، باید به پزشک مراجعه کرد .
برای مصرف قرص LD محدودیت سنی وجود ندارد و می توان آن را تا سن ۴۵ سالگی و حتی بیشتر تحت نظارت و کنترل ادامه داد . لیکن در مواردی نظیر فشار خون کنترل نشده و مصرف سیگار و غیره توصیه می شود که مصرف قرص به سن کمتر از ۳۵ سال محدود گردد و در سنین بالاتر افراد باید پس از مشاوره از روشهای دیگری استفاده کنند .
قرص های تری فازیک (سه مرحله ای )
یکی از روشهای موثر و قابل برگشت پیشگیری از بارداری، مصرف قرص های خوراکی تری‌فازیک می باشد . این قرص ها به دلیل داشتن مقادیر متفاوتی هورمون دارای سه رنگ متفاوت می باشند و بایستی از نقطه شروع به طور مرتب مصرف گردند .
مزایا :
- جلوگیری از حاملگی خارج از رحم
- کاهش کیست خوش خیم تخمدان
- کاهش میزان سرطان تخم دان
- کاهش میزان غدد خوش خیم پستان
- کاهش خونریزی قاعدگی
- جلوگیری از کم خونی
- رفع قاعدگی درد ناک
- کاهش میزان بیماریهای التهابی لگن
طریقه مصرف:
بسته های قرص تری فازیک دارای ۲۱ عدد قرص می باشد. باید مصرف این قرص ها را تحت نظر ماما یا پزشک شروع نمود و از مصرف خود سرانهء آنها پرهیز نمود.
اولین قرص را از اولین روز قاعدگی آغاز کنید و روزانه یک قرص تا ۲۱ روز میل نمایید . پس از پایان بسته قرص، هفت روز کامل قرص نخورید .
در روز هشتم، بسته بعدی قرص را بدون توجه به روز شروع قاعدگی آغاز نمایید و چنانچه تا هفت روز خونریزی قاعدگی رخ نداد، به مرکز بهداشتی یا پزشک مراجعه نمایید .
در صورت فراموش کردن مصرف قرص :
چنانچه پیش از۱۲ ساعت از زمان همیشگی، خوردن قرص را به یاد آورید، بلافاصله یک قرص مصرف کنید .
چنانچه بعد از ۱۲ساعت به یاد آوردید که یک قرص یا بیشتر را فراموش کرده اید، مصرف بقیه قرص ها را ادامه داده و قرص های فراموش شده رامصرف نکنید . در عوض به منظور پیشگری از بارداری نا خواسته حتماً به طور همزمان با مصرف بقیه قرص ها از روش دیگری، مثل کاندوم، استفاده کنید .
نکات مهم :
اثر این قرص ها در پیشگیری از حاملگی یک هفته پس از شروع اولین بسته قرص
ظاهر می شود و چنانچه در این فاصله نزدیکی صورت گیرد، علاوه بر مصرف قرص
از یک روش پیش گیری دیگر، مثل کاندوم، استفاده کنید
قرص ها را به صورت نا پیوسته – مثلاً، یک ماه در میان یا دو ماه در میان مصرف نکنید .
توجه کنید که در موارد زیر احتمال حاملگی همزمان با مصرف قرص ها افزایش می یابد و بایستی از روش دیگری همزمان با مصرف قرص ها استفاده کرد :
- مصرف نا مرتب قرص ها
- ابتلا به اسهال و استفراغ شدید
- مصرف آنتی بیو تیک ها – مثل آمپی سلین، تتراسایکلین
- مصرف داروهای ضد سل و ضد تشنج
قرص های تک هورمونی ( دوران شیر دهی )
یکی از روشهای مناسب جهت پیشگیری از بارداری در مادران شیرده قرص های لاینسترنول می باشد، که ترجیحاً بهتر است در شش ماه اول پس از زایمان مصرف شوند، به این شرط که شیر خوار به جز شیر مادر از هیچ نوع نوشیدنی یا غذای دیگری (حتی آب ) استفاده نکند . باید دانست که مصرف قرص شیردهی (لاینسترنول ) ترشح شیر را کاهش نمی دهد .
طریقه مصرف :
هر بسته قرص شیر دهی حاوی ۲۸ عدد قرص می باشد که شروع آن از ۴۵ روز پس از زایمان یا نخستین روز قاعدگی است . چنانچه بیش از ۴۲ روز از زایمان گذشته، ولی قاعدگی شروع نشده باشد، باید از حامله نبودن مادر اطمینان حاصل کرد .
روزانه در ساعت معین (مثلاً، ساعت ۱۰ صبح ) یک قرص میل نمایید . پس از پایان یک بسته، بلافاصله در روز بعد مصرف اولین قرص از بسته جدید را آغاز کنید .
در طول مدت مصرف قرص ها ممکن است قاعدگی قطع شده یا لکه بینی وجود داشته باشد، که بایستی بدون توجه به این حالت، قرص ها را همچنان در ساعتی معین میل نمود . در صورت شروع خونریزی قاعدگی نیز باید مصرف قرص ها را ادامه داد .
در صورت فراموش کردن مصرف قرص:
چنانچه کمتر از سه ساعت از زمان همیشگی مصرف قرص گذشته باشد، در همان لحظه به خاطر آوردن، قرص فراموش شده را مصرف کرده و سپس قرص های بعدی را در همان زمان همیشگی میل نمایید .
چنانچه بیش از سه ساعت از زمان همیشگی مصرف قرص گذشته باشد، در همان لحظه به خاطر آوردن، قرص فراموش شده را مصرف کرده و سپس قرص های بعدی را در همان زمان همیشگی میل نمایید . به علاوه، دو روز نزدیکی نداشته باشید و یا جهت اطمینان در این دو روز از کاندوم استفاده کنید .
نکات مهم:
در موارد زیر همزمان با مصرف قرص شیردهی احتمال حاملگی وجود دارد :
- ابتلا به اسهال و استفراغ
- مصرف آنتی بیوتیکها
- مصرف داروهای ضد تشنج
- مصرف مسکن ها
در هر یک از موارد فوق، هممزمان با مصرف قرص های شیردهی باید از یک روش پیشگیری دیگر، مثل کاندوم، استفاده کرد .
موارد منع مصرف قرص های دوران شیردهی :
- حاملگی
- بیماری شدید کبدی یا سابقه بیماری کبدی ( در صورتی که نتایج آزمایشات کبدی به وضعیت طبیعی برنگشته باشد . )
- سرطان پستان و کلیه سرطانهای وابسته به هورمون
- خونریزی رحمی با علت ناشناخته
- سابقه حاملگی خارج از رحم
منبع : پزشکان بدون مرز
باورهای نادرستی در مورد روشهای مختلف از جمله استفاده از قرص و آی‌یودی وجود دارد و برخی باوجود همه تلاش ما مبنی بر نادرست خواندن این باورها هنوز به آنها اعتقاد دارند؛ باورهایی مانند قرص نازایی می‌آورد! آی‌یودی باعث عفونت می‌شود!
و بسیاری باورهای دیگر خوشبختانه این باورها درمورد استفاده از کاندوم وجود ندارد و همه می‌دانند کاندوم تاثیر و تداخل عملی یا هیچ دارویی که مصرف می‌کنند با بیماری‌ای که به آن مبتلا هستند ندارد. به همین دلیل مشارکت آقایان در بحث سلامت باروری و خانواده بیشتر شده است.
مساله دیگری هم که در مورد کاندوم شایان ذکر است، عدم محدودیت برای استفاده از این روش است. از آنجا که این محصول دارویی نیست، می‌توان آن را از هر فروشگاه لوازم بهداشتی یا حتی سوپرمارکت‌های بزرگ خریداری کرد.
برای استفاده از آن لازم نیست هیچ معاینه و بررسی‌ای توسط پزشک انجام شود و هرگز عارضه‌ای در اثر استفاده از آن گزارش نشده است. درصد بسیار اندکی که به دلیل حساسیت به لاتکس کاندوم دچار خارش و قرمزی اندام تناسلی می‌شده‌اند نیز امروزه می‌توانند از محصولات دیگر کاندوم که به بازار آمده است استفاده کنند. انواع مختلف کاندوم در سیستم ارائه خدمات دولتی وخصوصی در دسترس همگان وجود دارد.
انواع کاندوم
تمامی این کاندوم‌ها که با اسانس‌ها، بوها و رنگ‌های خاص و متنوع در بازار هستند، چه انواع خاردار و چه نوع خط‌دار و… از نظر اثربخشی یکسان‌اند. این تنوع فوق‌العاده فقط برای جلب رضایت انواع سلیقه‌هاست. ممکن است نوع خاردار با سلیقه یک زوج سازگار باشد اما از نظر دیگری خوشایند نباشد.
اثربخشی کاندوم در صورت استفاده صحیح ۹۷ درصد است. رنگ، بو، اسانس و دیگر خصوصیاتی که شرکت‌های واردکننده کاندوم یا تولیدکننده‌های داخلی برای تبلیغ ذکر می‌کنند دلیلی بر اثربخشی بهتر نیست.
کاندوم‌هایی که از خارج وارد می‌شوند در آزمایشگاه غذا و داروی وزارت بهداشت بررسی می‌شود و اگر کیفیت و استاندارد بودن آنها مورد تایید قرار گرفت، وارد بازار خواهند شد.
شناسایی کاندوم استاندارد
بسیاری از مردم تصور می‌کنند جنس کاندوم از لاستیک یا پلاستیک است و می‌گویند یک تکه پلاستیک چرا اینقدر گران است؟ شاید لازم باشد برای درک این موضوع که جنس کاندوم از لاتکس است یک آزمایش انجام دهند.
یک نایلون را در گوشه حیاط خانه رها کنید، بعد از مدتی خواهید دید این کیسه پلاستیکی کثیف می‌شود و خاک می‌گیرد اما همچنان وجود دارد اما اگر لاتکس (کاندوم) را حتی در بسته خودش که تمیز است گوشه حیاط بگذارید پس از مدتی وقتی در آن را باز می‌کنید، می‌بینید اثری از آن وجود ندارد و پودری شده است.
این آزمایش به شما نشان می‌دهد شرایط مراقبت و نگهداری از کاندوم چقدر حساس است و نباید آن را در جای گرم و در معرض نور آفتاب قرار دهید. وقتی شما یک کاندوم را خریداری می‌کنید لازم است حتما به علامت استاندارد روی آن توجه کنید.
کاندوم شما چه در بسته‌های ۳ تایی باشد، چه ۱۲ تایی و چه ۱۴۴ تایی باید روی هر بسته علامت استاندارد داشته باشد و تاریخ انقضا روی هر بسته به طور مجزا حک شده باشد. اگر تاریخ انقضا روی جعبه کاندوم باشد ولی روی هر بسته تکی این تاریخ نباشد آن را استفاده نکنید و دور بیندازید چون به سلامت و استانداردبودن آن باید شک کرد.
دقت کنید تاریخ روی جعبه و روی هر بسته تکی کاندوم یکسان باشد، در غیر این صورت هم به استانداردبودنش شک کنید.
نکته بعدی این است که چون در کشور ما آب و هوای متنوع وجود دارد و در مناطقی با هوای گرم و خشک، آفتاب شدید، رطوبت بالا و شرجی فراوان کاندوم خراب می‌شود، لازم است وقتی کاندوم را می‌خرید و باز می‌کنید به ظاهر آن و به ویژه تاریخ تولیدش دقت کنید تا مطمئن شوید سالم است.
سعی کنید کاندومی را بخرید که خیلی از تاریخ تولیدش نگذشته باشد، مثلا کاندومی که ۴ یا ۵ سال تاریخ مصرف دارد و درموقع خرید می‌بینید روی بسته‌اش نوشته ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۲ و یک سال دیگر به انقضای آن مانده است، نخرید چون این دغدغه را ایجاد میکند که در طول ۳ یا ۴ سال گذشته در چه شرایطی نگهداری شده آیا در انباری گرم بوده یا در شهری با رطوبت بالا پس سعی کنید کاندومی بخرید که تاریخ مصرف‌دار باشد به ویژه اگر عادت دارید بسته‌هایی با تعداد بالا خریداری کنید.
نگهداری کاندوم
کاندوم را نباید نزدیک بخاری یا شوفاژ گذاشت. اگر کمد یا کشوی شما چسبیده به شوفاژ باشد یا اگر قفسه شیشه‌ای دارید که نور لامپ فلورسنت مهتابی به آن مستقیم می‌تابد نباید کاندوم را در آن قرار دهید. دقت کنید کاندوم در کشوی بغل تختی یا کمدی باشد که کنار پنجره نباشد و آفتاب، گرما و نور به آن نرسد زیرا در این صورت حتی اگر در جعبه‌اش هم باشد فاسد می‌شود.
ضمنا لزومی ندارد کاندوم را در یخچال بگذارید. کافی است تاریخ داشته باشد و در شرایط طبیعی اتاق درون جعبه‌اش نگهداری شود.
نحوه استفاده کاندوم
کاندوم را با دست باز کنید، نه با قیچی سپس با کناره‌های انگشت فویل را بگیرید و کاندوم را بردارید. دقت کنید ناخن‌تان یا انگشتر و حلقه شما می‌تواند آسیب‌رسان باشد و لاتکس حساس را پاره کند.
پس از استفاده هم حتما آن را گره بزنید یا در دستمال کاغذی بپیچانید و به صورت بهداشتی دفع کنید. یادتان باشد وقتی کاندوم را باز می‌کنید نباید پودری باشد، حالت روغنی و چربی ملایم و حالت کششی آن نشانه سلامت کاندوم است.
اگر حس کردید خشک است و شکننده، اصلا ریسک نکنید و حتی اگر تاریخ مصرف داشت آن را دور بیندازید. چرا که سلامت‌تان را به خطر می‌اندازد و انتقال عفونت هم محتمل است و یا به بارداری ناخواسته‌ای تن خواهید داد که خوشایند نخواهد بود.
کاندوم‌های خاص
نوع خیلی نازک «اولتراتین» کاندوم در بازار وجود دارد که همه مشخصات نگهداری صحیح و اصول باز کردن و استفاده را باید برای آن رعایت کرد. این محصول کمی گران‌تر است اما خیلی نازک است و برای کسانی که متقاضی آن هستند، مطلوب گزارش شده است.
اگر این کاندوم نازک در اثر تماس با ناخن یا فلز انگشتری شما پاره شد حتما دقت کنید روش اورژانس پیشگیری از بارداری را اجرا کنید. منظورم استفاده از قرص لوونورژسترول است که حداکثر تا ۱۲۰ ساعت فرصت دارید با استفاده از آن مانع بارداری شوید. تاکید می‌کنم هر چه زودتر در صورت نیاز، از این روش استفاده کنید چون ساعت اول بهتر از ساعت دوم است.
در موارد حساسیت به لاتکس باید از کاندوم‌هایی از جنس پلی‌یورتان استفاده کرد که هم مقاوم‌تر است و هم دیرتر پاره می‌شود. این کاندوم ها هنوز در ایران ساخته نمی‌شود ولی به بازار وارد می‌شود و در دسترس است. هیچ حساسیتی نمی‌دهد و برای افراد معدودی که به لاتکس حساسند مناسب است.
منبع : پزشکان بدون مرز