وبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی

دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنی

وبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی

دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنی

کیفوز (قوز)‏

کیفوز چیست؟

کیفوز یک اختلال ستون فقرات است که در کودکان یا بزرگسالان رخ می دهد. این اختلال باعث پشت بر آمده یا کوهان دار می شود.

کیفوز به صورت افزایش انحنا در طول ستون فقرات یا به صورت انحنای شدید و موضعی (بد شکلی (Gibbus رخ می دهد. کیفوز معمولاً در ناحیه ی مهره های سینه ای و ناحیه ی اتصال سینه ای – کمری رخ می دهد؛ اما گاهی در ناحیه ی گردنی نیز اتفاق می افتد.

 علل کیفوز:

  • پشت گرد وضیعتی
  • بیماری شوئرمن
  • کیفوز مادرزادی
  • کیفوز ناشی از بیماریهای عصبی – عضلانی
  • کیفوز ناشی از ضربه، تومور، عفونت و بیماری های روماتولوژی

انحناهای طبیعی ستون فقرات، سر را روی مرکز لگن حفظ می کنند و باعث جذب متناسب نیروهای وزنی و ضربه ها می شوند. در ناحیه ی سینه ای افزایش بیش حد کیفوز و در ناحیه ی گردنی و کمری کاهش لوردوز می‌تواند عامل وضیعت بد بدن و تعادل سر روی لگن گردد.

 کیفوز وضعیتی و ساختمانی

کیفوز به انواع وضعیتی و ساختمانی تقسیم می شود. کیفوز وضعیتی به وضعیت قرارگیری بد بدن مربوط است که یک انحنای نرم در طول ستون فقرات سینه ای ایجاد می کند و خود بیمار می‌تواند آن را اصلاح کند. کیفوز ساختمانی ناشی از اشکال در استخوان، دیسک بین مهره ای، اعصاب، لیگامان ها یا عضلات است. کیفوز ساختمانی به برخورد پزشکی نیاز دارد چرا که کنترل آن از دست بیمار خارج است.

بدشکلی Gibbus

این بدشکلی نوعی از کیفوز است که انحنای کیفوز و قوز، بسیار تیز و موضعی است. این بدشکلی ایجاد قوز می کند و در خمیدگی به جلو نیز برجسته تر می شود.

کیفوز بیش از حد Hyperkyphosis

این اصطلاح به انحنای کیفوز سینه ای بیش از حد نرمال گفته می شود. یکی از علل شایع آن پوکی استخوان است که معمولاً چندین مهره را درگیر می کند.

کیفوز مادرزادی

به مواردی گفته می شود که اختلال در ستون فقرات وجود دارد و باعث کیفوز شده است.

بیماری شوئرمن

بیماری شوئرمن کیفوز سینه ای در جوانان است. علت آن نامشخص است؛ اما گاهی با سابقه ی خانوادگی رخ می دهد. در این بیماری دیسک بین مهره ای کاهش ارتفاع پیدا می کند و مهره ها نیز کوهی شکل می شوند که در مجموع باعث کیفوز انعطاف پذیر می شود. در تعریف نوع تیپ آن حداقل کوهی شدن سه مهره مجاور بیش از پنج درجه لازم است. سر و گردن در وضیعت غیر طبیعی و رو به جلو قرار می گیرند. شروع بیماری بین ۱۲ تا ۱۵ سالگی است؛ اما در هر سنی از نوجوانی می‌تواند رخ دهد. شیوع آن در دختران بیش از پسران است. در بسیاری از بیماران درد شکایت اصلی است.

تشخیص

شکایت بیماران، درد و بدشکلی است. بسیاری از والدین به علت قوز کردن فرزند خود به هنگام مطالعه یا غذا خوردن وی را نزد پزشک می برند. مراجعه ی به موقع در کنترل انحنا و جلوگیری از عوارض آن بسیار مهم است. در بسیاری از موارد علت دردهای گردن و شانه نیز مربوط به کیفوز بیماران است که باید به آن توجه شود.

 معاینهی فیزیکی

یک معاینه ی کلی از سلامتی بیمار و سایر قسمت های بدن ضروری است. معاینه ی کامل در ارزیابی نوع کیفوز و نحوه ی برخورد با آن ضرورت دارد.

مشاهدهی بیمار:

مشاهده ی بیمار از بغل، انحنا را نشان می دهد. از پشت که به بیمار بنگرید نیز انحنای اسکولیوز همراه ممکن است وجود داشته باشد. به شکل قرارگیری سر روی تنه نیز باید دقت کرد.

 تست خم شدن رو به جلوی آدامز: بیمار از کمر به طرف جلو خم می شود. به این ترتیب انحنای کیفوز بهتر مشخص می گردد.

لمس: لمس عضلات پاراورتبرال و ناهنجاری های ستون فقرات در تشخیص، کمک کننده است. گاه در بیماران شوئرمن درد در لمس وجود دارد و گاه سفتی عضلات پنجه غازی پا نیز مشهود است.

حرکت: حرکت در جهات مختلف ستون فقرات بررسی می شود. به حرکت غیر مترقبه توجه می شود و بدشکلی کیفوز و میزان سفتی انحنا نیز در همین حرکات مشخص می شود.

معاینهی عصبی: یک معاینه ی عصبی کامل در بیمار ضروری است. باید به درد، بی حسی، کرختی و سوزن، سوزن شدن اندام باید توجه کرد. حس اندام و عملکرد حرکتی، اسپاسم عضلانی، تغییرات اداری و مدفوعی نیز باید بررسی شود.

تصویر برداری: رادیوگرافی بیمار باید در حالت ایستاده انجام شود. به شکلی که سر مستقیم، دست ها خم شده و آرنج رو به جلو قرار گیرد. گاه برای بررسی انعطاف کیفوز از رادیوگرافی خوابیده یا به صورت خمیده به عقب استفاده می شود. با روش زاویه cobb میزان کیفوز اندازه گیری می شود. در صورت شک به مشکلات نخاعی یا در صورت نیاز به جراحی، MRI درخواست می شود.

ورزشهای پیشنهادی جهت درمان کیفوز


تقویت عضلات فلکسور عمقی گردن  (Cervical retraction)

برای انجام این ورزش لازم است چانه به سمت عقب برده شود. حفظ این وضعیت به مدت هشت ثانیه توصیه می‌شود.

image019

 تقویت عضلات پشتی ستون فقرات (Para vertebral Muscles))

در حالت سجده قرار گرفته و دست‌ها را پشت سر بگذارید. سپس برای انجام ورزش لازم است که سر، گردن و تنه را تا حدی بالا بیاورید که با لگن در یک سطح قرار بگیرند.

image021             image023

 کشش عضلهی سینهای بزرگ ( (Pectoral’s Major

گوشه ی اتاق ایستاده و دست‌ها را به دیوارها تکیه دهید. سپس سعی کنید که تنه ی خود را به سمت جلو برده و این وضعیت را برای چند ثانیه حفظ نمایید.

image025

 تمرینهای تنفسی (Respiratory Exercises)

یک دست را روی دنده‌ها و یک دست را روی شکم قرار داده و تلاش نمایید که در حین دم و بازدم، زیر دست بالایی انقباضی حس نشود. به این ترتیب تنفس فقط عضله ی دیافراگم (یعنی زیر دست پایینی) تنفس انجام می دهد.

image027

 تقویت عضلات تراپز تحتانی و سراتوس قدامی (strengthening of lower trapeziums & serrate anterior)

روی تخت (با تشک سخت) نشسته و دو مکعب در طرفین خود قرار دهید، سپس دست‌ها را روی مکعب‌ها گذاشته و سعی نمایید تنه را به سمت بالا ببرید طوری که باسن از زمین جدا شود. حفظ این وضعیت به مدت هشت ثانیه توصیه می‌شود.

image029

 تمرینهای موبیلیزاسیون داخل منزل  (Self mobilization)

روی زمین دراز کشیده یا اینکه ایستاده و به دیوار تکیه نمایید. یک رول از جنس فوم یا غیره را در محلی که بیشترین قوس حس می‌شود قرار دهید و سعی نمایید که این فوم را محور قرار داده و قسمت بالای تنه را حول این فوم به عقب ببرید.

image030                              image032

تقویت عضلات رومبوئید و تراپز (Rhomboids & Trapeziums strengthening)

این ورزش به صورت نشسته روی صندلی یا ایستاده انجام داده می شود. لازم است که دست‌ها را در امتداد شانه قرار داده و با استفاده از طناب‌های پلاستیک دست‌ها را به عقب حرکت دهید.

image034                                  image036



منبع:سایت فوق تخصص ستون فقرات