گردن به قسمتی از بدن مهرهداران گفته میشود که بین سر و تنه قرار میگیرد و شامل نسج نرم در بیرون و ستونفقرات گردنی و بخشی از نخاع در قسمت وسط آن است.
وزن سر را ستونمهره و بخشی از آن را نیز عضلات اطراف تحمل میکنند.
ستونفقرات گردنی، بر خلاف دیگر مهرههای بدن که حرکت کمی در کنار یکدیگر دارند، کاملا متحرک است، بنابراین بیشترین میزان چرخش و حرکات به جلو و عقب را در گردن مشاهده میکنیم.
گردن از 7 مهره و 8 ریشه عصبی تشکیل شده است. این 8 ریشه کنترل تنفس، حرکات سر روی بدن و حرکات دست را بر عهده دارند و بین هر دو مهره، دیسک قرار گرفته است.
ساختمان دیسک از یک حلقه بیرونی و یک هسته مرکزی تشکیل شده است.
در اثر ساییدگی دیسک، بهتدریج حلقه احاطهکننده پاره میشود و هسته مرکزی از محل پارگی بیرون میزند. به این برجستگی، فتق دیسک بین مهرهای میگویند که باعث فشار روی ریشههای عصبی می شود و درد آغاز میشود.
درد ناشی از دیسک گردن، به دو شکل بروز میکند:
1- درد مکانیکی
این نوع درد، موضعی است و در خود ستونفقرات احساس میشود، یا اینکه خیلی نزدیک مهرههاست.
بیمار هنگام صبح و برخاستن از خواب، دردی احساس نمیکند و بهتدریج و با افزایش فعالیت روزانه، بر شدت آن افزوده میشود، به طوری که شبهنگام به اوج خود میرسد.
2- درد انتشاری
دردهای ریشهای یا انتشاری معمولا در ناحیه دست احساس میشوند، یعنی میتوانند در شانه، بازو، ساعد و کف دست باشند.
این نوع درد در بالای دست به صورت احساس برقگرفتگی و کوفتگی است و هرچه بیشتر به نوکانگشتان نزدیکتر میشویم، از میزان آن کاسته و علایم بیحسی آشکار میشود، یعنی وقتی بین انگشت سبابه و شست بیمار کاغذی قرار میدهیم، بهراحتی میتوانیم کاغذ را از بین انگشتانش خارج کنیم.
پزشک از روی انگشت بیحسشده میتواند پی ببرد که آسیب به کدام ریشه عصبی وارد شده است، مثلا بیحسی انگشت وسط به معنای صدمه روی ریشه هفتم و بیحسی انگشت کوچک، نشانه صدمه به ریشه هشتم گردن است.
چرا به دیسک گردن مبتلا میشویم؟
انسانها شغلهای متعددی دارند و برای انجام بعضی از اعمال باید به مدت طولانی برای انجام آن خود را با شرایط تطبیق دهند. برای فهم بهتر به چند نمونه اشاره میکنیم.
در صاحبان مشاغلی مثل دندانپزشکی، حروفنگاری، کاربران طولانیمدت رایانه که لازم است برای تمرکز و دیدن یک محل خاص مدتها سر و گردن را در وضعیت نامناسبی قرار دهند یا مشاغلی که لرزش طولانی به گردن وارد میکنند، مانند کارگرانی که با دریل زمین را سوراخ میکنند، به مدت طولانی نیروی زیادی به سر و گردن وارد میشود و به آن صدمه میخورد.
یکی از ورزشهای کلاسیک در فرهنگ ما، کشتی است. کشتیگیران به دلیل وضعیت خاص هنگام کشتی گرفتن مثل پل زدن و انجام بعضی از فنها، فشار زیادی به ستونفقرات گردنیشان وارد میکنند. به همین دلیل قبل از انتخاب ورزش کشتی بهتر است قوس کانال ستونفقرات از نظر استاندارد بررسی شود تا اگر در اثر آسیب، کانال نخاع کمی تنگتر شود، عارضه چندانی پدید نیاید.
برخی از افراد هم بهطور مادرزادی دچار ناهنجاریهای ستونفقرات هستند.
تشخیص دیسک گردن
وقتی علایم و نشانهها، دیسکگردن را نشان میدهد، باید بررسیهای تکمیلی آغاز شود.
رادیوگرافی ساده، امآرآی و نوار عصب اطلاعات بیشتری میدهد و با کنار هم قرار دادن یافتهها، تصمیم درستی نیز برای درمان گرفته میشود.
درمان دیسک گردن
1- درمان نگهدارنده
با رعایت نکتههای بسیار ساده و جزیی میتوان بیماری را درمان کرد. در بیرونزدگی دیسک، بلافاصله سیستم التهابی بدن فعال میشود و بدن هم بهطور خودکار آن را خنثی میکند.
بیحرکت نگهداشتن گردن بسیار مفید است، زیرا فشار وارده کمتر میشود و به مرور بیرونزدگی سر جای اول خود برمیگردد.
برای این کار گردنبندهای طبی وجود دارد. همچنین برای تقویت عضلات و قویتر کردن آن تمرینات ورزشی کمک میکند تا روند بهبودی سریعتر طی شود.
2- درمان جراحی
اگر بعد از درمانهای نگهدارنده همچنان علایم بیماری ادامه یابد، درمان جراحی ضرورت مییابد، اما چه بیمارانی به جراحی نیاز دارند؟
افراد زیر باید جراحی کنند:
- افرادی که نقص پیشرونده دارند، یعنی دیسک گردن آنقدر شدید است که حتی در راه رفتن نیز دچار مشکل شدهاند و احساس میکنند هنگام راه رفتن، روی برف یا روی ابر قدم برمیدارند، یا زمین میخورند و دستهایشان قدرت انجام هیچ کاری ندارد و دچار نقص عصبی شدهاند.
- گروهی که هیچ علایم عصبی ندارند، فقط از درد شدید و ناتوانکننده رنج میبرند و به درمان با وجود همه اقدامها پاسخ نمیدهند و شدت درد باعث افت کیفیت زندگیشان شده است.
- برای برگرداندن بیمارانی که کاملا با استراحت بهبود مییابند، ولی وقتی به محل کارشان بازمیگردند، دوباره همه علایم آغاز میشود.
منبع: هفته نامه سلامت
سر انسان حدود چهار تا پنج کیلوگرم وزن دارد. وظیفه تحمل این وزن نسبتا سنگین را مهرههای قسمت فوقانی ستون فقرات و ماهیچههای اطراف آن بر عهده دارند.
هنگامی که سر به حالت عمودی قرار گیرد، این وزن بین ماهیچهها و مهرهها به میزان مساوی تقسیم میشود، ولی در صورتی که سر به مدت طولانی وضعیتی متفاوت و خمیده به جلو داشته باشد، فشار وزن سر روی گردن افزایش یافته و در نتیجه دردهای گردنی به وجود میآید.
علل گردن درد چیست؟
درد گردن علل گوناگونی دارد، که اغلب به کشیدگی یا وارد آمدن فشار بر عضلات مربوط میشود.
برخی از علل رایج گردن درد این ها هستند:
- نشستن پشت میز کار یا خم شدن بر روی آن به مدت طولانی، به خصوص در صورتی که وضعیت قرارگیری بدن درست نباشد.
- خواندن، کار کردن یا تماشا کردن تلویزیون با وضعیت قرارگیری نامناسب بدن (مثلا مطالعه کردن در حالت خمیده به جلو).
- کار کردن با صفحه کامپیوتری که بیش از حد بالا یا پایین است.
- آسیب دیدن گردن در حین ورزش به علت پیچ خوردگی یا فشار آمدن بر عضلات آن.
- ابتلا به بیماریهایی مانند آرتریت، فیبرومیالژی، مننژیت یا فتق دیسک بین مهرهای.
10 فرمان برای بهبود گردن درد
اگر دچار گردن درد هستید، راههای زیر می تواند برای بهبود آن به شما کمک کند:
1- استراحت کردن: اگر به گردن درد مبتلا شده اید دراز بکشید و به ماهیچه های گردنتان استراحت دهید. از بالش بلند یا خیلی سفت استفاده نکنید.
2- تکههای یخ: گذاشتن تکه های یخ روی محل درد حتما به شما کمک می کند. چند قطعه یخ را در کیسه فریزر بگذارید و روی گردنتان قرار دهید. هر 15 دقیقه این کار را تکرار کنید.
3- گرم کردن: اگر احساس می کنید عضلات گردنتان سفت شده و گرفته است، آن را گرم کنید. گرما باعث نرم شدن عضلات گرفته می شود. دوش آب گرم راه خوبی برای این کار است اما به یاد داشته بشید که این کار را برای طولانی مدت انجام ندهید، زیرا باعث تشدید درد می شود.
4- درست نشستن: اگر در محیط کارتان به طور مداوم پشت میز کامپیوترنشسته اید و به صفحه آن خیره شده اید، سعی کنید ارتفاع صندلی را به درستی تنظیم نمایید و هر چند وقت یک بار به خودتان استراحت دهید.
5- ماساژ: ماساژ می تواند به گرفتگی عضلات کمک کند.
6- خوردن مسکن: مسکن هایی که بدون نسخه پزشک می توان از آنها استفاده کرد می تواند برای شل کردن عضلاتتان موثر باشد و دردتان را نیز کاهش دهد.
7- کاهش وزن: اضافه وزن به تمام ماهیچه ها از جمله ماهیچه گردن فشار می آورد.
8- حفظ آرامش: اعصاب روی گرفتگی گردن بسیار موثرند. سعی کنید استرس را از خود دور کنید و اگر علت آن را نمیدانید سعی کنید آن را بیابید. به یاد داشته باشید که خودتان می توانید محیطی آرام ایجاد کنید. به جایی خلوت و بی سر و صدا بروید و دراز بکشید. سعی کنید با فکر خود به تمام اعضای بدنتان آرامش دهید.
9- ترک عادات غلط: اگر عادت دارید در اتومبیل بخوابید و یا اینکه تلفن را بین گردن و شانه هایتان نگه دارید مطمئن باشید که دچار مشکل می شوید. عادات بدی که به گردنتان فشار می آورند را همین امروز ترک کنید.
10- تشک طبی: اگر هر روز صبح با گردن درد بیدار می شوید ، تشکتان ایراد دارد و باید آن را عوض کنید. بالش شما نیز نباید خیلی سفت و یا خیلی نرم باشد.
1- پس از حداکثر یک ساعت نشستن پیاپی پشت میز یا حتی پشت فرمان اتومبیل، محل خود را ترک کرده و با انجام تمرینات مناسب، عضلات را تقویت کنید.
2- اکثر افراد برای ورزش دادن گردن، حرکاتی چرخشی و خم کردنهایی ناگهانی و سریع به طرفین را انجام میدهند و انتظار دارند با این حرکات وضعیت گردنشان بهتر شود، اما حقیقت این است که تمرینهای سریع نهتنها از دردهای گردن نمیکاهد، بلکه میتواند صدمات جدی به مهرههای آن وارد کند.
3- ورزش بسیار مناسب برای گردن، حرکات کششی است. برای این منظور ابتدا سر را به طرف پایین خم کرده به صورتی که چانه به قفسه سینه برسد. در این حالت تا شماره 10 بشمارید، سپس سر را به طرف بالا خم کرده و سقف را نگاه کنید. در این حالت نیز تا 10 شماره کنید. در مرحله بعدی سر را به طرف یک شانه برگردانده و با دست طرف مقابل با فشار روی چانه، سر را به طرف شانه هل دهید تا در واقع چانه به موازات شانه قرار گیرد. این کار را با طرف دیگر نیز تکرار کنید. هر یک از این وضعیتها را فقط تا شمارش عدد 10 ادامه دهید، نه بیشتر.
4- اگر گردندرد دارید و در کل برای راحتی بیشتر گردن، از بالشتکهای مخصوص (تصویر روبرو) یا تکه حولهای که به صورت لولهای درآمده استفاده کنید. این بالشتک و یا حوله، نگهدارنده خوبی برای گردن خواهد بود.
5- این کار (استفاده از بالشتک مخصوص یا حوله لوله ای) را هنگام مسافرتهای طولانیمدت در ماشین و هواپیما نیز انجام دهید. پشت سریهای مناسب اتومبیل دقیقا همین کار را انجام میدهند.
6- هنگام خوابیدن سعی کنید از بالش کوتاه استفاده کنید، به طوری که سرتان در امتداد بدن قرار گیرد نه اینکه خم شود.
7- در هنگام مطالعه بهتر است کتاب را تا جایی که میتوانید بالا بیاورید. یکی از عادتهای غلطی که بسیاری هنگام مطالعه دارند، این است که سر را خیلی زیاد و برای مدت طولانی به سمت پایین خم میکنند. این عادتها در طولانیمدت میتواند به گردندرد منتهی شود.
8- یک کار ساده و عادت مفید برای حفظ سلامت گردن این است که همیشه گردن خود را چه در حالت ایستاده، نشسته، یا راه رفتن، صاف و عمود بر بدن نگه دارید ،به طوری که هیچ زاویهای با بدن نسازد. نترسید، کسی به شما نمیگوید که عصا قورت دادهاید.
9- اگر با کامپیوتر کار میکنید بهتر است صفحه کارتان به گونهای باشد که خیلی مجبور نشوید سر و گردن را به سمت پایین خم کنید. پزشکان توصیه میکنند سر و گردن بیشتر از 25 درجه به سمت پایین خم نشود.
10- هنگام رانندگی تا آنجا که میتوانید به فرمان نزدیکتر بنشینید تا مجبور نشوید دستهایتان را دراز کنید و به فرمان برسانید، چرا که با این کار به طور مستقیم و غیرمستقیم به گردن فشار میآید و موجب گردندرد میشود.
منابع : تبیانگردن به قسمتی از بدن مهرهداران گفته میشود که بین سر و تنه قرار میگیرد و شامل نسج نرم در بیرون وستونفقرات گردنی و بخشی از نخاع در قسمت وسط آن است.
وزن سر را ستونمهره و بخشی از آن را نیز عضلات اطراف تحمل میکنند.
ستونفقرات گردنی، بر خلاف دیگر مهرههای بدن که حرکت کمی در کنار یکدیگر دارند، کاملا متحرک است، بنابراین بیشترین میزان چرخش و حرکات به جلو و عقب را در گردن مشاهده میکنیم.
گردن از 7 مهره و 8 ریشه عصبی تشکیل شده است. این 8 ریشه کنترل تنفس، حرکات سر روی بدن و حرکات دست را بر عهده دارند و بین هر دو مهره، دیسک قرار گرفته است.
ساختمان دیسک از یک حلقه بیرونی و یک هسته مرکزی تشکیل شده است.
در اثر ساییدگی دیسک، بهتدریج حلقه احاطهکننده پاره میشود و هسته مرکزی از محل پارگی بیرون میزند. به این برجستگی، فتق دیسک بین مهرهای میگویند که باعث فشار روی ریشههای عصبی می شود و درد آغاز میشود.
درد ناشی از دیسک گردن، به دو شکل بروز میکند:
1- درد مکانیکی
این نوع درد، موضعی است و در خود ستونفقرات احساس میشود، یا اینکه خیلی نزدیک مهرههاست.
بیمار هنگام صبح و برخاستن از خواب، دردی احساس نمیکند و بهتدریج و با افزایش فعالیت روزانه، بر شدت آن افزوده میشود، به طوری که شبهنگام به اوج خود میرسد.
2- درد انتشاری
دردهای ریشهای یا انتشاری معمولا در ناحیه دست احساس میشوند، یعنی میتوانند در شانه، بازو، ساعد و کف دست باشند.
این نوع درد در بالای دست به صورت احساس برقگرفتگی و کوفتگی است و هرچه بیشتر به نوکانگشتان نزدیکتر میشویم، از میزان آن کاسته و علایم بیحسی آشکار میشود، یعنی وقتی بین انگشت سبابه و شست بیمار کاغذی قرار میدهیم، بهراحتی میتوانیم کاغذ را از بین انگشتانش خارج کنیم.
پزشک از روی انگشت بی حس شده میتواند پی ببرد که آسیب به کدام ریشه عصبی وارد شده است، مثلا بیحسی انگشت وسط به معنای صدمه روی ریشه هفتم و بیحسی انگشت کوچک، نشانه صدمه به ریشه هشتم گردن است.
چرا به دیسک گردن مبتلا میشویم؟
انسانها شغلهای متعددی دارند و برای انجام بعضی از اعمال باید به مدت طولانی برای انجام آن خود را با شرایط تطبیق دهند. برای فهم بهتر به چند نمونه اشاره میکنیم.
در صاحبان مشاغلی مثل دندانپزشکی، حروفنگاری، کاربران طولانی مدت رایانه که لازم است برای تمرکز و دیدن یک محل خاص مدتها سر و گردن را در وضعیت نامناسبی قرار دهند یا مشاغلی که لرزش طولانی به گردن وارد میکنند، مانند کارگرانی که با دریل زمین را سوراخ میکنند، به مدت طولانی نیروی زیادی به سر و گردن وارد میشود و به آن صدمه میخورد.
یکی از ورزشهای کلاسیک در فرهنگ ما، کشتی است. کشتیگیران به دلیل وضعیت خاص هنگام کشتی گرفتن مثل پل زدن و انجام بعضی از فنها، فشار زیادی به ستونفقرات گردنیشان وارد میکنند. به همین دلیل قبل از انتخاب ورزش کشتی بهتر است قوس کانال ستونفقرات از نظر استاندارد بررسی شود تا اگر در اثر آسیب، کانال نخاع کمی تنگتر شود، عارضه چندانی پدید نیاید.
برخی از افراد هم بهطور مادرزادی دچار ناهنجاریهای ستون فقرات هستند.
تشخیص دیسک گردن
وقتی علایم و نشانهها، دیسکگردن را نشان میدهد، باید بررسیهای تکمیلی آغاز شود.
رادیوگرافی ساده، ام آر آی و نوار عصب اطلاعات بیشتری میدهد و با کنار هم قرار دادن یافتهها، تصمیم درستی نیز برای درمان گرفته میشود.
درمان دیسک گردن
1- درمان نگهدارنده
با رعایت نکتههای بسیار ساده و جزیی میتوان بیماری را درمان کرد. در بیرونزدگی دیسک، بلافاصله سیستم التهابی بدن فعال میشود و بدن هم بهطور خودکار آن را خنثی میکند.
بیحرکت نگهداشتن گردن بسیار مفید است، زیرا فشار وارده کمتر میشود و به مرور بیرونزدگی سر جای اول خود برمیگردد.
برای این کار گردنبندهای طبی وجود دارد. همچنین برای تقویت عضلات و قویتر کردن آن تمرینات ورزشی کمک میکند تا روند بهبودی سریعتر طی شود.
2- درمان جراحی
اگر بعد از درمانهای نگهدارنده همچنان علایم بیماری ادامه یابد، درمان جراحی ضرورت مییابد، اما چه بیمارانی به جراحی نیاز دارند؟
افراد زیر باید جراحی کنند:
- افرادی که نقص پیشرونده دارند، یعنی دیسک گردن آنقدر شدید است که حتی در راه رفتن نیز دچار مشکل شدهاند و احساس میکنند هنگام راه رفتن، روی برف یا روی ابر قدم برمیدارند، یا زمین میخورند و دستهایشان قدرت انجام هیچ کاری ندارد و دچار نقص عصبی شدهاند.
- گروهی که هیچ علایم عصبی ندارند، فقط از درد شدید و ناتوانکننده رنج میبرند و به درمان با وجود همه اقدامها پاسخ نمیدهند و شدت درد باعث افت کیفیت زندگیشان شده است.
- برای برگرداندن بیمارانی که کاملا با استراحت بهبود مییابند، ولی وقتی به محل کارشان بازمیگردند، دوباره همه علایم آغاز میشود.
منبع : تبیان