وبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی
دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنیوبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی
دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنیکمر درد
تقریباً همه ی افراد ، کم و بیش در نقاطی از کمر خود احساس
درد دارند. اغلب ما هنگام انجام فعالیت هایی نظیر نصب دستگاه تهویه، جابجا
کردن جعبه های بزرگ و بلند کردن کودکان، کمردرد خود را جدی نمی گیریم. ما
به این مسئله توجه نداریم که کمردردها در نتیجه صدماتی است که با رفتارهای
روزانه ما تشدید می شود. اکثر ما هنگام ایستادن، نشستن و خم شدن ، وضعیت
های نامناسبی در بدن خود ایجاد می کنیم. ما هنگام بلند کردن اشیاء به جای
خم کردن زانو، کمر خود را خم می کنیم. انجام کارهایی که برای سلامتی ما مضر
است و پدر و مادر ما را از آن منع می کردند، بعد از سالها موجب می شود
کمردرد ما شروع شود. وارد آمدن فشار زیاد به عضلات کمر و به اصطلاح رگ به
رگ شدن رباط های کمری که نگه دارنده مهره ها هستند باعث کمردرد می شود.
عضلات کمر برای مقابله با این فشار دچار گرفتگی و انقباض می شوند تا
بتوانند کمر را از صدمه بیشتر محافظت کنند و این حالت ، خود باعث تشدید درد
کمر است. در واقع این سیکل درد، سفتی و انقباض عضلانی درمان نمی شود مگر
این که شما فعالیت خود را کم کنید ، به کمر خود استراحت دهید و به تدریج
ازعضلات خود استفاده نمایید.
در گذشته ، پزشکان استراحت طولانی مدت
در بستر را توصیه می کردند اما اکنون به این نتیجه رسیده اند که استراحت
بیش از حد باعث طولانی شدن درمان کمردرد است. این مسئله در مورد رگ به رگ
شدن عضلات هم صدق می کند. به همین دلیل امروزه شما کمتر مشاهده می کنید که
از گردن بندهای مخصوص درد گردن استفاده شود.
در حال حاضر کمردردهای
شدید، حداکثر با چند روز استراحت و پس از آن با شروع فعالیت های سبک و کشش
آرام عضلات درمان می شوند، این طریقه درمان باعث افزایش قدرت خم شدن بدن و
توان حرکت خواهد شد.
سایر علل کمردرد در بروز آرتروز و فتق دیسک کمر
(غضروف بین مهره ها) مشاهده می شود. فتق دیسک در بین عوامل کمردرد شیوع
کمتری دارد ولی بهتر شناخته شده است. دیسک بین مهره ها ، فضای نرمی را بین
مهره ها ایجاد می کند، گاه این دیسک متورم شده و به اعصاب ناحیه فشار وارد
می آورد. اغلب اعصابی که از ران و بازو می گذرند تحت فشار قرار گرفته و گاه
بی حسی، ضعف و مشکلاتی در کنترل ادرار ایجاد می کنند.
فتق دیسک
مانند سایر علل کمردرد، خود به خود بر طرف می شود و اغلب نیازی به عمل
جراحی نیست. در حقیقت سی درصد مردم مبتلا به فتق دیسک هستند و هرگز برایشان
مشکل جدی ایجاد نمی شود.
درمان
برای برطرف کردن کمردرد، به پشت
بخوابید، یک بالش زیر زانوهایتان قرار دهید. (در حالی که زانوهایتان را جمع
کرده اید). این طریقه خوابیدن فشار را از کمر شما بر می دارد. درمان اصلی
همه کمردردها کم کردن فعالیت است. البته این کاهش فعالیت همان طور که قبلاً
گفته شد فقط برای چند روز پیشنهاد می شود و پس از آن با نرمش های مخصوص
پایین کمر و «عضله چهار سر ران» می توان کمردرد را درمان کرد.
در
اولین روزها برای کاهش التهاب می توان از یخ در موضع درد استفاده کرد و بعد
از چند روز می توانید از گرمای موضعی کمک بگیرید تا انقباض مقاوم عضلات را
برطرف کنید. همچنین داروهای ضد التهاب مثل ایبوبروفن، کتو بروفن و
ناپروکسن در بر طرف کردن درد و التهاب مؤثر هستند. اگر یک دارو اثر نکرد،
نوع دیگری از دارو را مصرف کنید؛ زیرا افراد مختلف نسبت به داروها عکس
العمل متفاوتی دارند. به خاطر داشته باشید که داروهای ضد التهاب را حتماً
همراه غذا میل کنید تا باعث ایجاد زخم معده شما نشوند.
داروهای جدید
و گران قیمت « ویوکس» و « سلیرکس» بهتر از داروهای قدیمی عمل نمی کنند ولی
تحریکات معده در آنها کمتر است و به طور کلی برای درمان دردهای طولانی مدت
و در افرادی با سابقه زخم معده مصرف می شوند.
استامینوفن نمی تواند
کمک به رفع التهاب کند. ولی می تواند درد را بر طرف سازد. هم چنین بر روی
معده نیز اثری ندارد. استامینوفن بی خطرترین دارو در درمان های طولانی مدت
است ولی نباید بیش از 2 تا 3 هزار میلی گرم در روز مصرف شود؛ زیرا مصرف
زیاد دارو ، کبد را تحت تأثیر قرار می دهد.
داروهای شل کننده عضلات توصیه نمی شوند؛ زیرا بر کاهش درد کمر تأثیری ندارند.
آیا نیازی به گرفتن عکس هست؟
اکثر
مردم سؤال می کنند آیا عکس برداری معمولی یا «ام. آر.آی» لزومی دارد؟ باید
گفت همه کمردردها نیاز به عکس برداری ندارند. در مواردی که مشکوک به صدمات
استخوانی مثل صدمه به مهره ها در اثر ضربه، پوکی استخوان یا سرطان هستید
عکس برداری می تواند مفید باشد. ولی عکس ها بافت های نرم عضله و رباط ها و
دیسک ها را نشان می دهند.
زمانی که تصمیم به جراحی داریم و یا در
تشخیص علت دردهای بهبود ناپذیر ، انجام «ام.آر.آی» توصیه می شود. انجام
ام.آر.آی برای فتق های دیسک ضروری نیست؛ زیرا درمان را تغییر خواهد داد.
درمان در زمانی که کمردرد بهبود نمی یابد
جابجا
کردن ستون فقرات ، طب سوزنی ، یوگا ، ماساژ درمانی و تزریق استروئید
اپیدورال (کمری) بستگی به نوع درد کمر دارد. ماساژ درمانی در مواردی که علت
کمردرد ناشناخته است مؤثر می باشد. بعضی از پزشکان با برگرداندن مهره ها و
جابجا کردن آن موافق نیستند؛ زیرا معتقدند استخوان های کمر توسط عضلات
حمایت می شوند و اگر درمانی صورت می گیرد باید روی عضلات انجام شود.
اگر
کمردردی دارید که بعد از هفته ها درمان نشده است به پزشک خود مراجعه کنید.
اگر ضعف یا سستی در بازو یا ران خود احساس می کنید آن را جدی بگیرید.
یوگا تمرین کنید
بعضی
از پزشکان معتقدند یوگا بهترین درمان دردهای مزمن کمر است؛ زیرا حالت
مناسب را در بدن ایجاد می کند و با تنفس مناسب، کشش و فشار روی عضله را کم
می کند. خیلی از بیمارانی که از درمانهای دیگر نتیجه نگرفته اند می گویند
یوگا در درمان آنها مؤثر بوده است.بعد از بهبود کمردرد، تمرینات نرمشی را
ادامه دهید، وزن خود را کم کنید و به اصلاح حالت و کشش عضلات اهمیت دهید.
نرمش عضلات مربوط به شکم را انجام دهید تا از کمردردهای آینده پیشگیری شود.
اگر
در قسمت بالای کمر خود احساس ناراحتی می کنید، تمرینات خم شدن به سمت
پایین و تمرینات نرمشی شانه ها را انجام دهید (شانه ها را به طرف یکدیگر
کشیده و چند ثانیه نگه دارید سپس بر عکس عمل کنید).
بهترین تمرین
برای اصلاح حالت کمر این است که با فاصله 30 سانتیمتر از دیوار و در مقابل
آن تکیه دهید شکم خود را به داخل بکشید، سینه را بیرون دهید بعد از چسباندن
کمر به دیوار، سر، شانه ها و پشت و لگن همه در یک ردیف قرار می گیرند و به
این طریق گودی کمر از بین می رود. این حالت شبیه حالت ایستادن سربازان
است. صدها سال قبل این طور گفته می شد که سربازان می توانند ساعت ها بدون
احساس کمردرد روی پا بایستند مشروط به اینکه حالت ایستادن آنها درست باشد.
آیا شما طور دیگری فکر می کنید؟ البته همه پدر و مادرها به نحوه صحیح
ایستادن و نشستن فرزندان تأکید دارند ولی آنها نمی توانند تمام اوقات همراه
فرزندان خود باشند و آنها را کنترل کنند! درست ایستادن و درست نشستن باید
برای ما به صورت عادت درآید.
دیسک کمر
شرح بیماری
پارگی و بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای در اثر از هم گسیختگی ناگهانی یا تدریجی رباطها و بافتهای حمایتی اطراف دیسک بین مهره‌ای (بالشتک‌هایی که مهره‌های‌ستون فقرات را از هم جدا می‌کنند) ایجاد میشود. دیسکهای بین‌مهره‌های گردن یا کمر بیشتر از سایر جاهای ستون فقرات دچار این مشکل میشوند. جابجایی جسم صفحه‌ای بین مهره‌ای ممکن است به صورت پرولاپس، فتق، پارگی یا بیرون‌زدگی دیسک بروز کند. این واژه‌های متغیر بیانگر از دست دادن تمامیت دیسک بین دو مهره است. صدمات ستون فقرات، مهره‌های ناحیه سینه‌ای که کمترین آسیب پذیری را دارد، به نظر می‌رسد که بر اثر نیروهای حاصل از جاذبه صفحات مهره‌های کمری در قیاس با صفحات گردنی دچار پارگی میشوند.
علل بیماری
ضعیف شدن و پارگی بافت دیسک، باعث وارد آمدن فشار به رشته‌های عصبی عبوری از درون کانال ستون فقرات میشود. این از هم گسیختگی بافت دیسکی در اثر آسیب ناگهانی یا استرس مزمن مثلاً به علت بلندکردن مدام اشیای سنگین یا چاقی، به وجود می‌آید. فتق صفحه مهره‌ای ناشی از خم شدن از کمر بدون جمع کردن زانوها و اجرای حرکات چرخشی می‌باشد، چون فشار زیادی را بر صفحه بین مهره‌ای وارد می‌آورد. فشار مکرر به شکل فزاینده‌ای مقاومت صفحه را تضعیف نموده و موجب بیرون‌زدگی و فتق آن میشود. عوامل خطرآفرین شامل کار شدید جسمی، ورزش سخت یا توان فرسا، عضلات ضعیف شکمی و پشت، وزنه‌برداری، عدم آمادگی جسمانی و پیچش ناگهانی و شدید بدن یا پرش از ارتفاع زیاد است. برای پیشگیری، اشیاء را با روش درست بلند کنید و برای حفظ توان و قدرت عضلانی مناسب، مرتباً ورزش کنید.
علایم بالینی
علائم پارگی صفحه بین مهره‌ای کمری
علائم بیرون زدن دیسک بین مهره‌ای در قسمت تحتانی کمر و یا پارگی صفحه بین مهره‌ای کمری شامل موارد زیر است:
درد نواحی تحتانی‌تر پشت (کمر) که به خلف رانها و قسمت پشت باسن، ران، ساق پا، یا پا انتشار دارد. (درد سیاتیک) و معمولا در اثر حرکت شدیدتر میشود.
گرفتگی عضلات
تشدید درد بر اثر کشیدگی و فشار (حرکت، سرفه، عطسه، بلندکردن اشیاء، یا زور زدن و دفع مدفوع ، دولا شدن و بالا آوردن مستقیم پا).
از بین رفتن رفلکس‌های عمیق تاندون.
حساسیت شدید در ناحیه توزیع ریشه‌های عصب تحت تاثیر.
از دست دادن اختیار ادرار و مدفوع ، فلج و تحلیل رفتن و ضعف عضلات از عوارض احتمالی بیماری هست.
علایم پارگی صفحه بین مهره‌ای گردن
در صورت بیرون زدن دیسک بین مهره‌ای در گردن علائم زیر بروز میکند:
درد در گردن، شانه، یا در مسیر بازو به سمت دست که این درد با حرکت بدتر میشود.
ضعف، بی‌حسی، یا تحلیل رفتن عضلات دست (اندام فوقانی)
سفتی گردن: حرکت گردن یا پشت برای مصدوم بسیار دشوار است و یا اصلا قادر به این کار نیست.
تشخیص
اقداماتی که برای تأیید تشخیص انجام میشوند ممکن است شامل موارد زیر باشند:
عکسبرداری از گردن یا قسمت پایینی ستون مهره‌ای به کمک اشعه ایکس، از جمله انجام میلوگرام (تزریق ماده رنگی در مایع اطراف ستون مهره‌ای که به هنگام عکسبرداری با اشعه ایکس به راحتی دیده میشود)
دیسکوگرافی (تزریق ماده رنگی درون دیسک)
سی‌تی‌اسکن
ام آر آی MRI
درمان
#استراحت در بستر به هنگام مرحله حاد بیماری، حداقل 2 هفته در رختخواب استراحت کنید. فعالیتهای طبیعی خود را با رو به بهبود گذاشتن علایم مجدداً آغاز کنید. استراحت طولانی مدت در رختخواب به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. در بسیاری از موارد، خود به خود بهبود می‌یابد. از دراز کشیدن به صورت دمر و خوابیدن با بالشهای بزرگ و ضخیم همیشه باید اجتناب نمود. مصدوم را در یک سطح صاف و محکم در راحت ترین وضعیت ممکن بخوابانید.
در 72 ساعت اول و گاهی نیز در ادامه، کیسه یخ روی ناحیه دردناک قرار دهید (در صورت مؤثر بودن). یخ موضعی برای کاهش درد و گرفتگی استفاده میشود).
وارد آوردن کشش در منزل یا در بیمارستان (گاهی توصیه میشود). استفاده از کشش متناسب (5 الی 8 پوند ووزنه) جهت تسکین درد در فتق صفحات بین مهره‌ای گردن.
بازتوانی برای تقویت عضلات. اجرای نرمشهای انبساطی پیشرونده عضلانی و سایر روشهای کاهش تنش نیز سودمند است.
روان درمانی یا مشاوره برای فراگیری روشهای مقابله با درد مداوم و کلافگی
#حرارت درمانی عمقی ماورای صوتی و بکارگیری حرارت موضعی مرطوب. به جای این کار می‌توانید از لامپ گرمایی، دوش یا حمام آب داغ، کمپرس آب داغ، یا صفحات گرم‌کننده برای تخفیف درد استفاده کنید.
استفاده از جورابهای ضد واریس و خمش و واشدگی متناسب پا به منظور پیشگیری از ترومبوفلبیت حائز اهمیت می‌باشد.
منبع:پارسی طب
گزگز، بی‌حسی و خواب رفتگی پاها از علایم دیسک کمر
یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با بیان اینکه در بعضی از موارد درد دیسک کمر میتواند همراه با احساس گزگز، بی‌حسی و خواب رفتگی در ناحیه پا باشد، گفت: در مواردی که آسیب به رشته‌های عصبی شدید باشد میتواند احساس ضعف و کاهش قدرت در عضلات پاها و یا اختلال در راه رفتن همراه این علائم مشاهد شود.
بیرون زدگی و فتق دیسک بین مهره‌های کمری معمولا با احساس درد همراه است. این درد می تواند به طور ناگهانی و شدید شروع شود و یا در بعضی از موارد دردی است که به طور مزمن و تدریجی شدت آن افزایش پیدا میکند.
وی گفت: معمولا این درد همراه با احساس خشکی در ناحیه کمر است و در بعضی از موارد با اسپاسم عضلات اطراف کمر هم ممکن است همراه باشد.
این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی گفت: درصورتی که فتق دیسک بین مهره‌های کمری باعث وارد شدن فشار و آسیب به رشته‌های عصبی نخاع در ناحیه کمر شود این بیماری میتواند همراه با احساس درد تیر کشنده به ناحیه باسن، پشت رانها، پشت ساق و حتی کف پاها بروز کند.
در بعضی از موارد این دردها می توانند همراه با احساس گزگز، بی‌حسی و خواب رفتگی در ناحیه پا باشند و در مواردی که آسیب به رشته های عصبی شدید باشد، می تواند احساس ضعف و کاهش قدرت در عضلات پاها و یا اختلال در راه رفتن همراه این علائم مشاهد شود.
این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در خصوص درمان های فتق دیسک کمر گفت: درمان براساس شدت بیماری دیسک کمر فرق می کند. در موارد شدید که بیرون زدگی دیسک بزرگ است و سبب فلج اندام های تحتانی و یا بی اختیاری در دفع ادرار یا مدفوع می شود، جراحی باید به سرعت انجام شود.
وی همچنین افزود: در مواردی که با فتق دیسک کمر فلج مختصری ایجاد شده است، اما به تدریج میزان فلج رو به افزایش است نیز باید فوری جراحی صورت گیرد. در سایر موارد بیماران دیسک کمر، معمولا با استراحت نسبی به مدت یک هفته تا 10 روز، بهبودی حاصل می شود.
راه رفتن در قسمت کم عمق استخر، موجب بهبودی دیسک کمر میشود
این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی یادآور شد: طی این مدت بیمار باید حتی الامکان از نشستن پرهیز کند و از خم و راست شدن و برداشتن اشیای سنگین یا رانندگی نیز دوری کند. طی این مدت به بیمار داروهای مسکن تجویز می شود.
دکتر بیدکی گفت: اغلب بیماران مبتلا به دیسک کمر طی این مدت 10 روزه، بهبود قابل توجهی پیدا می کنند. بیمار می تواند پس از 10 تا 14 روز از زمان شروع بیماری دیسک کمر، ورزش های مخصوصی مانند آب درمانی و راه رفتن در آب در قسمت کم عمق استخر را انجام دهد، انجام نرمشهای کششی برای عضلات کمر و شکم نیز برای بیماران مبتلا به دیسک کمر مفید است.
وی افزود: بر اساس تجویز پزشک معالج، فیزیوتراپی نیز در بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر سودمند است. تأثیر روش های درمانی نظیر طب سوزنی، حجامت، استفاده از زالو و داغ کردن ثابت نشده است.
دکتر بیدکی در خاتمه خاطرنشان کرد: روش های درمانی «کایروپراکتیک» در دیسک کمر ممکن است خطرناک باشد و در تعداد کمی از بیماران ممکن است سبب تشدید علایم شود. اگر 4 تا 6 هفته از درمان بیمار مبتلا به فتق دیسک کمر بگذرد و بیمار همچنان درد شدیدی بخصوص در پاها احساس کند یا فلج خفیف، اما پایداری در اندام تحتانی وجود داشته باشد به طوری که بیمار نتواند فعالیتهای روزمره خود را به خوبی انجام دهد، انجام جراحی توصیه میشود.
به نقل از ایسنا
سلامت - ورزش - درمان کمر درد با ورزش
همه
ما حداقل یک بار درد کمر را در طول زندگی تجربه کرده‌ایم که عامل بالقوه
وجود این شرایط به طور عمده مکان‌های کاری می‌باشد. عوارض استخوانی ومفصلی
ناشی از کار و تغییر شکل وضعیت طبیعی بدن از زمان‌های قدیم شناخته
شده‌اند.شغل و کار ضمن این که زندگی افراد را تامین میکند برای سلامت او
نیز خطراتی راممکن به بار آورد. تکرار مداوم حرکات یکنواخت باعث میشود که
بدن حالتی را که در موقع انجام دادن این حرکات به خود می‌گیرد حفظ نماید،
در نتیجه از حالت طبیعی خود خارج شده و وضع غیرعادی به خود بگیرد که ممکن
است باعث درد عضلات مربوطه گردد
در قرن اخیر گرچه بشر توانسته است با پیشرفت علوم مختلف از جمله
صنعت داروسازی و اختراع انواع واکسن ها بر بسیاری از بیماریهای عفونی فایق
آید, اما تغییر شیوه زندگی و صنعتی شدن جوامع و در پی آن تبدیل کارهای بدنی
به کارهای فکری و اداری افزایش ساعات اشتغال افراد> وضعیت نامناسب
فیزیکی بدن درحین کار, رژیم غذایی نامناسب, عدم استراحت کافی, افزایش استرس
های روحی, بیماریهای قلبی عروقی, روماتیسم, تصادفات و ... در دنیا نسبت به
گذشته افزایش چشمگیری داشته است. در بین این بیماریها مشکلات ستون فقرات
مخصوصا کمر درد, بالاترین میزان را داراست که علت اصلی آن تغییر شیوه زندگی
از زندگی پر تحرک و پر فعالیت به سمت کم تحرکی و پشت میز نشینی و عدم
تطابق صحیح وضعیت بدن با این نوع حیات است. در بررسی آماری شیوع کل دردهای
ناحیه کمر حدود 80% گزارش شده است یعنی 80% مردم جهان حداقل یکبار کمردرد
را تجربه کرده اند که در جوامع صنعتی اولین تظاهرات آن از حدود 30 سالگی
آغاز شده و روند تخریبی سریعتری نیز دارد.
این آمار بسیار بالا ضرورت شناخت وضعیت های مناسب را در زندگی امروزی نشان می دهد.
کمر جزئی از سیستم پیچیده ستون مهره ها است و اجزای آن عبارتند از:
1- ستون مهره ها:
33
استخوان (مهره) دارد. 24 استخوان بالایی بوسیله دیسک هایی که نقش بالشتک
دارند, از هم جدا می شود. این استخوان ها توسط 118 مفصل بهم متصل می گردند.
2- نخاع:
نخاع
در واقع طنابی از اعصاب است که 45 سانتیمتر طول و 2/5 سانتیمتر ضخامت
دارد. تمام فعالیت هایی که پایین تر از سطح گردن اتفاق می افتد, تحت هدایت
نخاع است.
3- اعصاب:
31 جفت عصب از نخاع خارج می شود. این اعصاب اطلاعات را از مغز به سایر قسمت های بدن منتقل می کند.
4- ماهیچه ها:
در این منطقه 400 ماهیچه وجود دارد که باعث حرکت در تمامی جهات می گردند.
عوامل بروز کمردرد:
کمردردهای مکانیکی:
شامل
آن دسته از بیماری هایی هستند که در اثر و با بواسطه یک عامل مکانیکی
مانند ضربه, حرکات فیزیکی نامناسب, کم بودن قوام عضلات و یا فشار بیش از حد
به ناحیه ستون فقرات کمری و در اثر بد قرار گرفتن وضع بدن در حالت نشسته و
ایستاده ایجاد می گردند. این دسته از بیماری ها 90% از علل کمردرد را
تشکیل می دهند و نکته جالب اینکه به راحتی قابل پیشگیری هستند که عوامل
بروز آن ها در زیر آمده است.
1- قرار گرفتن در وضعیت های نا مناسب:
وضعیت
نامناسب ایستادن: قرارگرفتن در وضعیت نامناسب هنگام ایستادن, سبب افزایش
یا کاهش قوس های ستون فقرات و یا انحراف جانبی آنها می شودکه در هر صورت
باعث بروز کمردردهای شدید می گردد.
وضعیت ایستا: وضعیت ایستا و بدون
تحرک بخصوص وقتی که نامتقارن و کج باشد, برای ستون فقرات بسیار مضر است.
این حالت در کار با ماشین آلات, که نیاز به قرار گرفتن در یک وضعیت ثابت و
نامتقارن به مدت طولانی دارد بسیار اتفاق می افتد و اگر اصلاح نگردد می
تواند باعث درد قابل توجهی در ناحیه کمر شود.
افرادی که با کامپیوتر کار
می کنند به طور مداوم در یک وضعیت ایستا قرار دارند به طوری که سر خم شده,
دست ها بر روی صفحه کلید قرار گرفته و تنها انگشتان حرکت می کنند. این
حالت با فشار بر نواحی شانه ای و انقباض ممتد عضلات گرد و کتف همراه است و
اغلب این افراد از درد در ناحیه شانه های خود شکایت دارند. در صورتی که
صفحه کلید در سمت چپ و صفحه کامپیوتر در سمت راست کاربر قرار گیرد به طوری
که وی مجبور باشد در طی روز مدام سرش را حرکت دهد و یا اینکه صفحه کلید
بالاتر و یا پایین تر از ارتفاع استاندارد خود قرار گیرد, فشار مکانیکی
وارد بر ستون فقرات بیشتر شده و سبب آسیب بیشتری می گردد.
وضعیت نامناسب نشستن, خم شدن های طولانی از ناحیه کمر, چمباتمه زدن به مدت طولانی, خم و راست شدن مکرر نیز ا دلایل دیگر است.
2- کاهش تحرک
کاهش تحرک می تواند نتیجه عدم استفاده و یا بهبود ناکافی عضو بعد از آسیب دیدن باشد.
عدم
استفاده: کاهش دامنه طبیعی حرکات ستون فقرات و عدم استفاده فعالانه از این
عضو منجر به سفتی و کاهش خاصیت ارتجاعی آن شده و از طرفی باعث آتروفی
(لاغر شدن) عضلات نگهدارنده ستون فقرات می گردد. عضلات ضعیف و لاغر, قدرت
حمایت از ستون فقرات کمری در شرایط مورد نیاز مثل بلند کردن جسم سنگین از
روی زمین را ندارند در نتیجه سبب بروز کمردرد می شوند. این وضعیت با ورزش
فعال در کل دامنه حرکتی ستون فقرات, فیزیوتراپی و تقویت عضلات نگهدارنده
قابل جبران آن است. البته کاهش دامنه حرکات مفصلی می تواند ناشی از عوامل
دیگری مانند اسکار سوختگی, علل مادرزادی (مانند جوش و خوردن 2 مهره و یا
مثلا افرادی که محدودیت حرکتی دارند(مانند افراد هموفیلی) به خاطر فشارهای
غیر معمول مفاصل دیگر نظیر ران و زانو بیشتر از بقیه مستعد پشت دردند. برای
مثال اگر زانوها یا ران ها درست راست نشوند, فرد اجبارا به جلو متمایل می
شود. این حالت فشار غیر معمولی به ستون فقرات وارد می کند و در دراز مدت
موجب بروز درد خواهد شد.)
3- بهبود ناکافی
به
طور مثال عدم بهبود کامل بعد از یک حمله کمر درد ناشی از اسپاسم عضلانی که
منجر به کاهش گودی کمر شده است, می تواند باعث کاهش تحرک ستون فقرات شود.
در این مورد با بهترین درمان انجام تمرینات ورزشی به طور فعالانه و تحت نظر
یک فیزیوتراپیست جهت اصلاح گودی کمر و بازگشت به وضعیت طبیعی است.
4- استرس ناشی از کار
نیرو
و ارتعاش: نیرو و ارتعاش تولید شده توسط ابزار مختلف, از طریق دست ها و یا
اندام دیگر به بدن منتقل می شود و باعث فشارهای غیر معمول به خصوص در
اطراف گردن شانه ها می گردد. برای مثال کار با دریل های بادی, چکش زدن
مداوم, پوشیدن دستکش های سنگین و یا رانندگی طولانی مخصوصا با وسایل نقلیه
سنگین از قبیل تراکتورها, یک نیروی ارتعاشی قوی را به بدن منتقل می کند که
با افزایش فشار عمودی به دیسکهای بین مهره ای سبب آسیب به آنها و بروز
کمردرد می گردد.
توالی و تداوم کار: کار سنگین و مداوم در یک وضعیت ثابت
برای ستون فقرات بسیار مضر است. به خصوص در مشاغل صنعتی که نیروی زیادی
برای انجام کار صرف می گردد, بهتر است زمانی هر چند کوتاه به استراحت جهت
تجدید قوا اختصاص داده شود, تا از آسیب های ناشی از کار سنگین بر ستون
فقرات کاسته شود.
5- چاقی
وزن
زیاد مشکل شایعی است که گریبان گیر برخی افراد جامعه می باشد. صرف نظر از
شکل ظاهری که یک مقوله شخصی است, عوارض ناشی از چاقی مانند: فشار حاصله بر
روی قلب, تمایل به افزایش فشار خون, آسیب به ستون فقرات(بخصوص ناحیه کمر) و
... قابل توجه است. مهم است بدانید آسیب حاصل از چاقی بر ستون فقرات کمری
بلافاصله قابل تشخیص نیست بخصوص اینکه درد ناشی از آن بیشتر در ناحیه لگن و
زانوها احساس می شود. شایع ترین شکل آسیب به صورت افزایش گودی کمر در اثر
حجم زیاد شکم و آویزان بودن آن است. این حالت به مرور سبب پیدایش کمردردهای
شدید و مزمن می گردد, که البته در حاملگی نیز شایع است ولی باید توجه داشت
که مدتی پس از ختم حاملگی, ستون فقرات به شکل طبیعی خود بازمی گردد ولی در
مورد چاقی مزمن این طور نیست. کاهش تحرک نتیجه قطعی چاقی است به طوریکه
افزایش حجم بافت نرم موجب قطع حرکات مفصلی در انتهای دامنه طبیعی حرکتشان
می گردد. تمامی مفاصل بخصوص مفاصل ران و زانوها درگیر شده و توانایی تحرک
در کل دامنه حرکتیشان را از دست می دهند. افراد چاق بیشتر از بقیه به
آرتروز مهره های کمری مبتلا می شوند در نتیجه در افراد چاق, کاهش وزن,
اولین و مهم ترین اقدام در درمان کمردرد می باشد.
عوامل آشکارساز:
در
واقع عوامل مستقیم و ناگهانی کمردرد هستند. این عوامل می توانند سبب ایجاد
درد کمر برای بار اول و یا عود کمردرد های قلبی گردند. این ها را می توان
یر اساس طبقه بندی میتلند(1986) به صورت ذیل برشمرد:
1- استفاده جدید:به
هرگونه فعالیت تمرین نشده و یا اجرا نشده از قبل می گویند که می تواند
تحریک آمیز بوده و سبب بروز درد گردد. بنابراین یک حرکت که برای زمانی
انجام نشده است اگر به طور ناگهانی انجام شود و یا فراتر از توانایی عضوی
باشد که در حالت کنونی سالم است می تواند سبب آسیب به غضو (مثلا ستون فقرات
کمری) و درد ناگهانی آن گردد. مانند: تغییر وضعیت ناگهانی پس از یک کار
طولانی یا انجام یک ورزش سنگین برای اولین بار در سنین میانسالی.
2- استفاده نادرست:
به
هرگونه حرکت نادرست یا قرار گرفتن در وضعیت نامناسب جهت انجام کار گفته می
شود. مثلا خم شدن برای برداشتن فرش به شیوه غلط و یا قرار گرفتن در وضعیت
نامناسب برای خاموش کردن لامپ یا بالا کشیدن تنه برای رسیدن به کمد, این ها
همگی حرکات نرمالی هستند که اگر به درستی اجرا شوند هیچگونه بیماری ایجاد
نمی شود, اما این کارها با عضلات نا متعادل و یا حرکت ناگهانی, سبب فشار به
ستون فقرات کمری و بروز درد می شود, یک کمر سالم ممکن است از عهده این
شرایط بر آید ولی کمری که اغلب از درد رنج می برد تسلیم می گردد.
3- استفاده بیش از حد:
عبارت
است از استفاده درست و معمولی از عضوی که بیش از حد خسته است و به مدت
طولانی تحت فشار و استرس قرار داده شده است. این حالت در ستون فقرات کمری
سبب آسیب به آن و بروز درد شدید کمر می شود.
4- ضربه:
در
هر تصادف و یا حادثه ای مانند سقوط از بلندی یا ضربه مستقیم, ستون فقرات
کمری ممکن است آسیب ببیند. این آسیب می تواند از یک کوفتگی مختصر عضلانی یا
رگ به رگ شدن مهره ها تا پارگی لیگامانها, شکستگی مهره ها و یا آسیب به
نخاع کمری باشد. البته شکستگی مهره و آسیب به نخاع بیشتر در اثر پرت شدن از
بلندی(مثلا از روی نردبان) و یا تصادف با اتومبیل اتفاق می افتد. باید
توجه داشت که در افراد مسن, مهره های کمر به علت پوکی استخوان ضعیف شده
اندو ممکن است یک ضربه آرام هم باعث شکسته شدن آن ها شود. در چنین مواردی,
باید تا حد امکان از حرکت دادن بیمار جلوگیری کرد. اگر بیمار نمی تواند
پاهایش را حرکت دهد, معنی آن این است که نخاع صدمه دیده است. در این حالت
گردن بیمار نباید خم شود و بیمار نباید بشیند و یا از جای خود برخیزد بلکه
باید وی را بر روی وسیله ای شبیه برانکارد گذاشته و سریعا به بیمارستان
انتقال داد.
علل غیرمکانیکی:
علل
غیرمکانیکی شامل آن دسته از علل طبی و یا بیماری های سیستمیک هستند که در
سیر بیماری به طرق مختلف ممکن استباعث کمردرد شوند و تشخیص و درمان این
بیماری ها تماما به عهده پزشک معالج شما می باشد. به طور کلی هرگاه دچار
کمردرد شدید به عنوان اولین اقدام به پزشک مراجعه کنید تا ابتدا علل طبی یا
سیستمیک آن بررسی گردد. شایع ترین علل طبی عبارتند از: یماریهای التهابی,
بماریهای عفونی, سرطان ها و بیماریهای متابولیکی و ... که تشخیص و درمان
همه آن ها همانطور که گفته شد بر عهده پزشک معالج شما می باشد.
بیماریهای التهابی: آرتریت روماتوئید-اسپوندیلیت آنکلیوزان
بیماریهای عفونی: عفونت حاد فضای بین مهره ای(دیسک) و استخوان مهره – سل-تب مالت(در ایران شایع است)عفونت مزمن مهره ها و عفونت خارجی
تومورها:
تومور ریشه اعصاب - تومور مهره ها – تومور اولیه استخوانی – تومور اولیه
عصبی – تومور متاستازی مهره ها(از پستان, پروستات, ریه, کلیه, تیروئید)
بیماریهای
متابولیکی: پوکی استخوان- نرمی استخوان از علل کمتر شایع می توان به
مسمومیت با فلزات سنگین مثل رادیم و بیماریهای ناشی از اختلال جریان خون
اشاره کرد.
نکاتی که بیشتر به نفع علل طبی کمردرد هستند عبارتند از:
1- سن بالای 54 سال, بخصوص در بیماریهای غیر التهابی و بیمارانی که سابقه ای از عوامل مکانیکی را ذکر نمی کنند.
2- کمردردهای شبانه که با استراحت نیز بهبود می یابند.
3-
وجود علائم و نشانه های کمردرد مانند: تب, تعریق, کاهش وزن, ضعف و خستگی
مزمن که با کنترل درد نیز بیمار احساس سلامتی نمی کند. در بسیاری از موارد
به رغم معاینه فیزیکی دقیق و انجام آزمایشات مختلف, علت مشخصی برای کمردرد
پیدا نمی شود. در چنین مواردی با در نظر گرفتن عوامل روانی که باعث پیدایش و
یا تشدید کمردرد می شوند باید با یک روانپزشک و یا روانشناس مشورت کرد.
همچنین تمارض برای از زیر کار در رفتن و یا گرفتن خسارت از بیمه مربوط به
عواملی هستند که پزشک معالج باید آنها را در نظر داشته باشد.
پیشگیری:
پیشگیری از صدمات ناحیه کمر به مراتب آسانتر از معالجه آنهاست.
امروزه
اکثر متخصصان معتقدند ورزش هایی مثل پیاده روی, شنا و دوچرخه سواری ممکن
است در بهبود کمردرد مفید باشد زیرا این روش ها باعث تقویت عضلات اطراف
ستون فقرات و مفاصل و باعث تعادل و تناسب بدن می شوند. امروزه ما به جای
پیاده روی یا دوچرخه سواری از اتومبیل استفاده می کنیم. بنابراین ممکن است
عضلات پاهایمان ضعیف شده و عملکرد قلب و ریه نیز به طور موثر کاهش می یابد.
با ورزش می توان عضلات را تقویت کرد و فشار وارد بر ستون فقرات را کاهش
داد و مفاصل را متحرک نگه داشت. علاوه بر این با ورزش عملکرد قلب و ریه نیز
بهبود می یابد.
ناراحتی های ماهیچه و رباط ها ممکن است در اثر کار
سنگین وزیاد خم شدن و بلند کردن اشیا با روش نادرست, چرخیدن و پیچش ناگهانی
کمر, سقط و زمین خوردن یا حتی ایستادن نادرست اتفاق بیفتد. در این مقاله
سعی شده ورزش های مناسب جهت تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و شکم به صورت
عملی آموزش داده شود.
از جمله مواردی که برای پیشگیری از کمردرد باید رعایت شود:
1-
هنگام ایستادن, راه رفتن و بخصوص نشستن پشت شما کاملا راست باشد.(سر خود
را بالا گرفته, شکم را به داخل کشیده و قفسه سینه را در حالت استراحت قرار
دهید.)
2- هنگام ایستادن و راه رفتن, انگشت ها تا حد امکان به سمت جلو
قرار گرفته و بیشتر وزن روی پاشنه ها تحمیل شود. وزن خود را به طور مساوی
بر روی هر دو پا تقسیم کنید, هرگز به عقب خم نشوید.
3- حتی الامکان از پوشیدن کفش های پاشنه بلند خودداری شود.
4-
هنگام نشستن در خانه, محل کار یا ماشین باید پشتتان به جایی تکیه داشته
باشد در این هنگام حوله ای را لوله کنید و در ناحیه کمری قرار دهید. تا حد
ممکن از صندلی هایی محکم و صاف استفاده کنید. در صورت امکان در حالت نشسته
یک یا هر دو زانو بالاتر از سطح ران ها قرار گیرد. این مساله بخصوص در
هنگام رانندگی (با جلو کشیدن صندلی راننده) یا هنگام نشستن در اتومبیل به
عنوان مسافر اهمیت دارد.
5- اجسام را به طور صحیح از زمین بلند
کنید(بلند کردن اشیا باید به نحوی باشد که فشار ناگهانی و شدید به کمر وارد
نکند.) صحیح بلند کردن, یعنی با حفظ راستای ستون فقرات از زانو و عضلات
قوی پا استفاده کردن. اگر شی مورد نظر وزن زیادی دارد, از بلند کردن آن
خودداری کنید و از دیگران کمک بگیرید. اگر باید چیزی را بلند کنید, آن را
به تنه خود نزدیک کنید, تا فشار وارده بر کمرتان حداقل شود و هرگز بار را
از ناحیه کمر به بالا نبرید.
6- حتما تخت راحتی داشته باشید, طاق باز و
با زانوهای خم بخوابید یا به پهلو خوابیده و یکی از دو زانو را خم کنید.
اگر هرروز با کمردرد از خواب بلند می شوید, احتمالا تخت خیلی سفت یا خیلی
نرمی دارید و در هنگام خواب وضعیت های مختلفی به خود بگیرید و هرگز به روی
شکم نخوابید.
7- اگر کارهایی مانند باغبانی انجام می دهید که مستلزم به
جلو خم شدن است, بعد از پنج دقیقه بایستید. همچنین می توانید کمی به عقب خم
شوید. در این صورت تمامی اعضایی که مدتی در اثر به جلو خم بودن تحت فشار
بوده اند کشیده می شوند و شما احساس راحتی می کنید.
8- از چاقی پرهیز
کنید یک رژیم غذایی متنوع و متعادل که شامل مقادیر زیادی میوه و سبزیجات
تازه است, برای خود در نظر بگیرید . مصرف انواع چربی, شیرینی و نمک را کم
کنید.
9- از کشیدن سیگار اجتناب نمایید. زیرا سیگار خطر پوکی استخوان را
افزایش داده نیکوتین موجود در سیگار از طریق تداخل با مواد غذایی که به
دیسک های مهره های کمری می رسند آنها را آسیب پذیر می کند.
10- برای
جلوگیری از خشکی پشت, مرتب ورزش کنید. پیاده روی, شنا و غیره به شما کمک
خواهند کرد(اگر پیاده روی یا دویدن را انتخاب کردید کفش مناسب به پا کنید).
در این موارد سخت گیری نکنید. مقدار ورزش را به تدریج افزایش دهید. 5
دقیقه نرمش روزانه بهتر از یک ساعت و یک بار نرمش در هفته است.
تمرین های بدنی: (برای پیشگیری از کمردرد )
تمرین
های بدنی که به شرح آن ها می پردازیم برای حفظ قوای عضلانی و کمک به هرچه
فعال تربودن شما طراحی شده اند. اگر به ورزش کردن عادت ندارید, اول برنامه
را به آرامی شروع کنید. تعداد این تمرین ها را هنگامی که بدنتان آمادگی
لازم را پیدا کرد اضافه کنید. در شروع, هر تمرینی را پنج بار تکرار و بعد
پنج تا پنج تا اضافه کنید. اگر در انجام تمرین خاصی, درد و نارحتی احساس می
کنید, آن را انجام ندهید و تمرین های پیشنهاد شده دیگر را انجام ندهید. از
وزنه استفاده نکنید. تمرین ها را منظم انجام دهید. تمرین های سبک و منظم
بسیار با ارزش تر از تمرین های سنگینی است که بعد از یک هفته کاملا کنار
گذاشته شود.
1- مانند شکل به پشت بخوابید. زانوها را خم کنید و کنار یکدیگر قرار دهید. حال آن ها را به سمت راست و چپ حرکت دهید.
2- در همان حالت قبل, باسن را بالا و پایین ببرید.
3- به پشت بخوابید و زانوها را به آرامی به سمت قفسه سینه بکشید.
4-
به پشت بخوابید و زانو ها را خم کنید. با سفت کردن عضلات شکم, پشت خود را
صاف کنید. بعد سر وشانه ها را از زمین بلند کنید و دست ها را به زانو
برسانید. به آرامی سر جای اول برگردید و ماهیچه ها را شل کنید.
5- به شکم بخوابید. با زانوی صاف کل اندام تحتانی را به نوبت بلند کنید.
6- به شکم بخوابید. ساعد را روی زمین قرار دهید و سر و شانه ها را بالا ببرید.
7- به پشت بخوابید. روزانه به مدت ده دقیقه صاف بخوابید تا بدنتان کاملا کشیده شود.
تمرین های پر خطری که باید از آن ها اجتناب کرد:
1- لمس انگشتان پا در حالت خم شده
این ورزش به منظور کشش عضلات همسترینگ (عضلات پشت ران) طراحی شده است. این حالت باعث فشار آمدن به مهره ها و زانوها می شود.
2- برخاستن از حالت خوابیده به حالت نشسته در حالی که با دست ها روی گردن یا سر فشار می آید.
این حالت باعث فشار آمدن بر روی گردن و قسمت بالایی ستون فقرات می شود.
3- چرخش گردن به صورت دایره کامل
این ورزش باعث فشار آمدن گردن به (قسمت بالایی ستون فقرات) می شود (می توان چرخاندن گردن به صورت نیم دایره را جایگزین کرد.)
خرابی دیسک بین مهره ای چیست و چگونه ایجاد می شود
خرابی یا دژنرسانس دیسک بین مهره ای Degenerative disc disease یکی از شایعترین علل کمردرد است. خراب شدن دیسک
در واقع یک بیماری نیست بلکه یک روند طبیعی است که با بالا رفتن سن در همه
افراد ایجاد میشود. همانطور که با بالا رفتن سن افراد، پوست چروکیده
میشود، موی سپید میشود، استخوان
ها تراکم خود را بتدریج از دست میدهند، در دیسک بین مهره ای هم کم کم
تغییراتی ایجاد میشود که موجب اختلال در عملکرد آن میگردد. به همین علت نام
آن تغییرات را خراب شدن یا دژنرسانس میگذارند. دژنرسانس از لحاظ لغوی به
معنی پیر شدن است. این خراب شدن در اثر کار زیاد دیسک است. ضربات مکرری که
در طول زندگی به دیسک وارد میشود بتدریج ان را فرسوده و پیر و خراب میکند. پس خراب شدن یا پیر شدن دیسک بین مهره ای یک روند تدریجی و طبیعی است با این حال در بعضی افراد این روند سریعتر و در سنین پایین تر بوجود میاید و در بعضی دیگر دیرتر. همچنین بعضی ضربات و آسیب هایی که به ستون مهره وارد میشود میتواند موجب تسریع این روند شود. بعضی فعالیت های سنگین بدنی میتوانند فشار زیادی را بر دیسک وارد کرده و موجب خراب شدن زودرس آن شوند. مصرف سیگار میتواند خرابی دیسک را سرعت دهد. همچنین در بعضی خانواده ها زمینه ژنتیکی وجود دارد که موجب میشود دیسک در سنین پایینتری خراب شود.
دیسک چگونه خراب میشوددیسک بین مهره ای ساختارهایی به شکل یک استوانه کم ارتفاع (دیسک) هستند که در بین مهره ها قرار میگیرند. دیسک دو قسمت دارد. یک قسمت مرکزی که به آن نوکلئوس یا هسته میگویند و یک حلقه مدور در دور که به آن آنولوس یا حلقه میگویند. نوکلئوس یا هسته قابلیت الاستیک و ارتجاعی داشته و خاصیت اصلی دیسک که مانند یک فنر ضربه گیر عمل میکند به علت عملکرد همین هسته است. آنولوس یا حلقه اطراف هسته وظیفه حفظ و نگهداری هسته را دارد و آن را سرجای خود درست در بین مهره های بالا و پایین نگه میدارد. روند خراب شدن و پیر شدن دیسک بین مهره ای یک توالی تقریبا ثابت را طی میکند. در ابتدا نوکلئوس یا هسته مرکزی دیسک توانایی جذب آب را از دست داده و درصد آب آن کاهش پیدا میکند. سپس این هسته کلفت و سفت شده و مانند حلقه دور خود یعنی همان آنولوس میشود. بدنبال این تغییرات توانایی جذب ضربه که از خواص مهم دیسک بین مهره ای است کاهش پیدا میکند و ضربات به عوض اینکه در دیسک مستهلک شوند مستقیما به مهره وارد میشوند. این روند موجب میشود که نه تنها مهره و مفاصل بین آنها زودتر خراب شده و دچار آرتروز شوند بلکه موجب میگردد فشار بازهم بیشتری به دیسک وارد شود. بتدریج در آنولوس پارگی های کوچکی ایجاد میشود. این پارگی ها کم کم بزرگتر و بیشتر شده و موجب ضعیف شدن دیسک میشوند. بتدریج اندازه دیسک کوچک میشود. ارتفاع آن کم شده و قابلیت ارتجاع آن کاهش میابد.
کم شدن ارتفاع دیسک موجب نزدیک تر شدن مهره ها به هم میشود و این نزدیکی موجب میگردد مفاصل بین مهره ها یا همان فاست ها بیشتر به هم فشرده شوند و نتیجه این فشردگی بروز ساییدگی و آرتروز است. آرتروز در مفاصل بین مهره ای خود موجب بروز درد میشود. از طرف دیگر بتدریج در اطراف دیسک خراب شده و در اطراف مفاصل بین مهره ای استخوان های اضافه ای به نام استئوفیت بوجود میاید. در صورتی که این استئوفیت ها به درون کانال نخاعی رشد کنند فضای آن را تنگ کرده و موجب تنگی کانال نخاعی و بروز علائم مربوط به ان میشوند. وقتی که آنولوس یا حلقه اطراف دیسک خراب و ضعیف میشود ممکن است با وارد شدن یک فشار ناگهانی کاملا پاره شده و بدنبال این پارگی محتوای نوکلئوس یا هسته به بیرون جابجا میشود. به اصطلاح میگویند دیسک دچار هرنی یا فتق شده است. این دیسک جابجا شده میتواند بر روی ریشه های عصبی که از نخاع خارج میشوند فشار وارد کرده و موجب بروز علائم سیاتیک شوند. پس دیده میشود که منشا بسیاری از بیماری های ستون مهره که در نهایت منجر به کمردرد میشوند خرابی دیسک بین مهره ای است. خود خرابی دیسک میتواند موجب درد و بروز کمردرد شود. بیماری هایی هم که بدنبال آن ایجاد میشوند یعنی آرتروز مفاصل بین مهره ای، تنگی کانال نخاعی، فتق یا هرنی دیسک هم میتوانند بطور جداگانه موجب درد شوند. منبع:ایران ارتوپد |
||
|
|
