آرتروز وساییدگی مفاصل

بیمارى دژنراتیو مفصلى یا استئوآرتریت (OA) اختلالى است که با زوال پیشرونده و کاهش غضروف مفصلى همراه با پرولیفراسیون استخوان و بافت نرم جدید در مفصل مبتلا و اطراف آن مشخص مى‌گردد.

- OA اولیه (ایدیوپاتیک): علت زمینه‌اى ندارد.

- OA ثانویه: عامل زمینه‌سازى مثل تروما، استرس مکرر (شغلی، ورزش)، اختلال مادرزادی، اختلال متابولیک یا بیمارى‌هاى دیگر استخوانى / مفصلى وجود دارد.

- OA اروزیو: اصطلاحى است که اغلب براى بیماران مبتلا به استئوآرتریت DIP/PIP دست همراه با شواهد سینوویت و اروزیون‌هاى مرکزى سطح مفصلى در رادیوگرافى به‌کار مى‌رود.

پاتوژنز

تغییرات اولیه در غضروف شروع مى‌شود و به‌صورت تغییراتى در آرایش و اندازه فیبرهاى کلاژن است. پروتئازها موجب کاهش ماتریکس غضروف مى‌شوند. در ابتدا به‌صورت جبرانى سنتز پروتئوگلیکان افزایش مى‌یابد ولى در نهایت کاهش مى‌یابد و موجب فقدان کل ضخامت غضروفى مى‌گردد.

تظاهرات بالینى

OA شایع‌ترین شکل بیمارى مفصلى است، تقریباً هر مفصلى را مى‌تواند درگیر کند ولى معمولاً در مفاصل تحمل‌کننده وزن و پرکار مثل زانو، لگن، مهره‌ها و دست‌ها اتفاق مى‌افتد. در دست به‌طور تیپیک DIP، PIP یا اولین CMC (قاعده شست) مبتلا مى‌شود. درگیرى MCP نادر است.

علائم

- درد یک یا چند مفصل در موقع استفاده از آنها (درد در حالت استراحت و درد شبانه شیوع کمترى دارد)

- خشکى پس از استراحت یا خشکى صبحگاهى مى‌تواند رخ دهد ولى معمولاً کوتاه‌مدت (کمتر از ۳۰ دقیقه) است.

- کاهش حرکت مفصلى یا محدودیت عملکردی

- عدم ثبات مفصل

- دفرمیتى مفصل

- کرپیتاسیون مفصل ( 'صداى ترق و تروق' )

معاینات بالینى

- منوآرتریت یا الیگو / پلى‌آرتریت غیر قرینه مزمن

- تورم سفت یا استخوانى حاشیه مفصل مثل گره‌هاى هبردن (DIP) (Heberden's Nodes دست) یا گروه‌هاى بوکارد (PIP) (Bouchard's Nodes دست)

- امکان سینوویت خفیف همراه با افیوژن سرد وجود دارد ولى شایع نیست.

- کرپیتانس - صداى جیرجیر یا ترق و تروق قابل سمع در حرکت فعال یا غیر فعال مفصل

- دفرمیتى - به‌عنوان مثال OA زانو مى‌تواند با درگیرى کمپارتمان‌هاى مدیال، لاترال یا پاتلوفمورال باعث دفرمیتى‌هاى واروس یا والگوس گردد.

- محدودیت حرکات مفصل - مثلاً محدودیت روتاسیون داخلى مفصل لگن

- مى‌توان اختلالات نورولوژیک عینى را درگیرى مهره‌ها مشاهده کرد (مى‌تواند دیسک‌هاى بین‌مهره‌ای، مفاصل آپوفیزیال و لیگامان‌هاى کنار مهره‌هاى را درگیر کند).

ارزیابى

- معمولاً آزمایشات معمول طبیعى هستند.

- معمولاً ESR طبیعى است ولى ممکن است در بیمارانى که سینوویت دارند بالا باشد.

- فاکتور روماتوئید و بررسى‌هاى ANA منفى هستند.

- مایع مفصلى کاهى‌رنگ است و ویسکوزیته خوبى دارد. WBC مایع مفصلى ۲۰۰/L است و درد آرتریت‌هاى ناشى از کریستال یا عفونت باارزش است.

- ممکن است در ابتدا رادیوگرافى طبیعى باشد ولى با پیشرفت بیمارى باریک شدن فضاى مفصلی، اسکلروز استخوان زیرغضروفی، کیست‌هاى زیر غضروفى و استئوفیت مشاهده گردد. اروزیون‌ها با موارد مشابه در آرتریت روماتوئید یا پسوریاتیک فرق مى‌کنند و به‌صورت زیر غضروفى در طول قسمت مرکزى سطح مفصلى اتفاق مى‌افتند.

درمان

- آموزش بیماران، کاهش وزن، استفاده مناسب از عصا و وسایل کمکى دیگر، ورزش‌هاى ایزومتریک براى تقویت عضلات اطراف مفصل درگیر.

- کرم کاپسایسین (Capsaicin) موضعى مى‌تواند در رفع درد دست یا زانو کمک کند.

- استامینوفن، سالیسیلات‌ها و NSAIDs. در موارد خطر توکسیستى گوارشی، NSAIDs اختصاصى COX-2 را در نظر بگیرید.

ترامادول (Tramadol) - در مواردى که NSAIDsها به میزان کافى علائم را کنترل نمى‌کنند در نظر گرفته مى‌شود. این دارو نوعى آگونیست اپیوئید صناعى است و اعتیاد به آن نگران‌کننده است.

- گلوکوکورتکیوئیدهاى داخل مفصلى - باعث رفع علائم مى‌شود ولى باید به‌ندرت انجام شود زیرا اگر به دفعات انجام گیرد مى‌تواند کاهش غضروفى را تشدید کند.

- هیالورنین داخل مفصلى - در بیمارانى توصیه مى‌شود که به درمان غیر داروئى و ضدٌ دردها پاسخ نداده‌اند. وقتى NSAIDsها ممنوعیت مصرف دارند یا مؤثر نباشند این روش را در نظر مى‌گیرند.

- شستشوى مفصلی- روش تهاجمی. نقش آن در درمان هنوز نامعلوم است.

- گلوکزآمین و کندروئیتین - مؤثر بودن آنها اثبات نشده است.

- گلوکوکورتیکوئیدهاى سیستمیک جائى در درمان OA ندارد.

- جراحى را در مواردى مى‌توان در نظر گرفت که بیمار درد مقاوم به درمان و کاهش عملکرد دارد و به درمان‌هاى دیگر پاسخ نمى‌دهد.

تشخیص

معمولاً براساس الگوى درگیرى مفصل، خصوصیات رادیوگرافیک، تست‌هاى آزمایشگاهى طبیعى و یافته‌هاى مایع سینوویال اثبات مى‌گردد.

تشخیص افتراقى

تشخیص افتراقى استئونکروز، مفصل شارکوت، آرتریت روماتوئید، آرتریت پسوریاتیک، آرتریت‌هاى ناشى از کریستال. منبع:مجله الکترونیکی ویستا

برچسب‌ها: متخصص ارتوپدی, متخصص طب فیزیکی وتوابخشی استخوان وعضلات, متخصص فیزیوتراپی,متخصص مغز واعصاب وستون فقرات, متخصص روماتیسم ومفاصل

ورزش مفید برای زانو

برای بسیاری از کسانی که زانو درد دارند ورزش توصیه می‌شود اما چه ورزش‌هایی برای زانوهای خراب مفید است.

ورزش هایی که برای شما مفید هستند:
شنا کردن اولین گزینه پزشکان است.شنا به جز شنای کرال پشت،برای زانوها بسیار مفید است. علاوه بر شنا می‌‌توان در قسمت کم عمق استخر قرار گرفته و به مدت 15 دقیقه در مسیر عرض استخر راه رفت.این کار موجب می‌‌شود بدون وارد آمدن فشار بر مفصل زانوی مبتلا به آرتروز، عضلات اطراف زانو تقویت شود تا وزن اندام‌های فوقانی به زانو وارد نیاید.البته امکان این ورزش همیشه مهیا نیست.دومین گزینه پیاده‌روی است.پیاده‌روی فشار زیادی بر زانوها وارد نمی‌کند. پیاده‌روی سریع،اگر قبلا آسیبی در زانوهایتان نداشته‌اید،مشکلی ندارد.اما به زانوهای معیوب آسیب می‌رساند.دوچرخه‌سواری نیز بر روی زانوها فشار زیادی وارد نمی‌کند.به‌طور کلی هرگونه فعالیتی که فشار کمی بر زانوها وارد کند و یا فعالیت‌هایی که در آنها شما مجبور نیستید به‌سرعت تغییر جهت بدهید،برای زانوها مشکل‌ساز نیستند.

ورزش هایی که برای شما مضر هستند:هر ورزشی که مستلزم خم‌کردن شدید زانوها باشد می‌تواند به زانو صدمه بزند.اگر خم کردن به‌همراه بلندکردن وزنه باشند،فشار مضاعفی به زانوها وارد می‌کند و می‌تواند به زانو آسیب برساند.با این تعریف فعالیت‌های ورزشی که در آنها خم می‌شوید یا می‌پرید،مثل بسکتبال و فوتبال برای زانوها مضرند.ورزش‌هایی که در آن حرکت‌های خم‌شدن زانوها و فرودآمدن روی پاها به دفعات زیاد انجام می‌شود نیز برای زانوها مضر هستند،تنیس،بدمینتون و فوتبال از این دسته ورزش‌ها محسوب می‌شوند.طناب‌زدن جزء موارد استثنایی است که به رغم پریدن آسیبی به زانو وارد نمی‌کند.ورزش‌هایی که در آنها فرد می‌پرد،فرود می‌آید یا در حال دویدن به‌طور ناگهانی تغییر مسیر می‌دهد،فشار خیلی زیادی روی زانوها وارد می‌کند که ممکن است منجر به آسیب‌ به رباط‌های زانو و به‌خصوص رباط صلیبی قدامی شوند.حتی مقادیر کم این فعالیت‌های ورزشی نیز می‌توانند باعث آسیب به غضروف یا منیسک‌های زانو که از غضروف آن محافظت می‌کنند، بشود.توجه داشته باشید ورزشکاران حرفه‌ای با گذراندن دوران بدن سازی و تقویت عضلات پا احتمال آسیب دیدگی را کاهش می‌دهند ضمن این‌که قبل از شروع ورزش نیز بدن خود را بطور اصولی و مناسب گرم می‌کنند، برای همین است که میزان آسیب در آنها کمتر است، ورزشکاران آماتوریست که مثلا فوتبال بازی می‌کنند.

ورزش اختصاصی 
با چند ورزش می‌‌توان عضلات زانو را به طور اختصاصی تقویت کرد.یکی از این ورزش‌ها،این است که روی زمین بنشینند و پای خود را دراز کنند و به حالتی قرار گیرند که به مفصل‌‌شان فشاری وارد نیاید سپس به حالت در جا عضله جلوی ران خود را منقبض کنند و تا 10 شماره به همین حالت نگه دارند.می‌‌توان برای مثال،صبح سه بار،ظهر سه بار و شب هم سه بار این کار را انجام دهید. البته در روزهای ابتدایی بهتر است زیاد به اندام‌های‌شان فشار وارد نیاورید و به تدریج و به صورت هفته‌ای یک بار،شدت یا مدت تمرین را به مقدار 10 تا 20 درصد افزایش دهید.این نوع ورزش برای عضله چهار سر ران یا جلوی ران است.برای پشت ران هم می‌‌توان عضله پشت ران را منقبض کرد و به طور مشابه با تعداد و مدت گفته شده عمل کرد.

منبع : جام جم

موضوعات مرتبط: ورزش مفید برای زانو 
برچسب‌ها: زانو درد , آرتروز , مفصل زانو , رباط‌های زانو , ساییدگی کشکک زانو