آرتروز وساییدگی مفاصل

بیمارى دژنراتیو مفصلى یا استئوآرتریت (OA) اختلالى است که با زوال پیشرونده و کاهش غضروف مفصلى همراه با پرولیفراسیون استخوان و بافت نرم جدید در مفصل مبتلا و اطراف آن مشخص مى‌گردد.

- OA اولیه (ایدیوپاتیک): علت زمینه‌اى ندارد.

- OA ثانویه: عامل زمینه‌سازى مثل تروما، استرس مکرر (شغلی، ورزش)، اختلال مادرزادی، اختلال متابولیک یا بیمارى‌هاى دیگر استخوانى / مفصلى وجود دارد.

- OA اروزیو: اصطلاحى است که اغلب براى بیماران مبتلا به استئوآرتریت DIP/PIP دست همراه با شواهد سینوویت و اروزیون‌هاى مرکزى سطح مفصلى در رادیوگرافى به‌کار مى‌رود.

پاتوژنز

تغییرات اولیه در غضروف شروع مى‌شود و به‌صورت تغییراتى در آرایش و اندازه فیبرهاى کلاژن است. پروتئازها موجب کاهش ماتریکس غضروف مى‌شوند. در ابتدا به‌صورت جبرانى سنتز پروتئوگلیکان افزایش مى‌یابد ولى در نهایت کاهش مى‌یابد و موجب فقدان کل ضخامت غضروفى مى‌گردد.

تظاهرات بالینى

OA شایع‌ترین شکل بیمارى مفصلى است، تقریباً هر مفصلى را مى‌تواند درگیر کند ولى معمولاً در مفاصل تحمل‌کننده وزن و پرکار مثل زانو، لگن، مهره‌ها و دست‌ها اتفاق مى‌افتد. در دست به‌طور تیپیک DIP، PIP یا اولین CMC (قاعده شست) مبتلا مى‌شود. درگیرى MCP نادر است.

علائم

- درد یک یا چند مفصل در موقع استفاده از آنها (درد در حالت استراحت و درد شبانه شیوع کمترى دارد)

- خشکى پس از استراحت یا خشکى صبحگاهى مى‌تواند رخ دهد ولى معمولاً کوتاه‌مدت (کمتر از ۳۰ دقیقه) است.

- کاهش حرکت مفصلى یا محدودیت عملکردی

- عدم ثبات مفصل

- دفرمیتى مفصل

- کرپیتاسیون مفصل ( 'صداى ترق و تروق' )

معاینات بالینى

- منوآرتریت یا الیگو / پلى‌آرتریت غیر قرینه مزمن

- تورم سفت یا استخوانى حاشیه مفصل مثل گره‌هاى هبردن (DIP) (Heberden's Nodes دست) یا گروه‌هاى بوکارد (PIP) (Bouchard's Nodes دست)

- امکان سینوویت خفیف همراه با افیوژن سرد وجود دارد ولى شایع نیست.

- کرپیتانس - صداى جیرجیر یا ترق و تروق قابل سمع در حرکت فعال یا غیر فعال مفصل

- دفرمیتى - به‌عنوان مثال OA زانو مى‌تواند با درگیرى کمپارتمان‌هاى مدیال، لاترال یا پاتلوفمورال باعث دفرمیتى‌هاى واروس یا والگوس گردد.

- محدودیت حرکات مفصل - مثلاً محدودیت روتاسیون داخلى مفصل لگن

- مى‌توان اختلالات نورولوژیک عینى را درگیرى مهره‌ها مشاهده کرد (مى‌تواند دیسک‌هاى بین‌مهره‌ای، مفاصل آپوفیزیال و لیگامان‌هاى کنار مهره‌هاى را درگیر کند).

ارزیابى

- معمولاً آزمایشات معمول طبیعى هستند.

- معمولاً ESR طبیعى است ولى ممکن است در بیمارانى که سینوویت دارند بالا باشد.

- فاکتور روماتوئید و بررسى‌هاى ANA منفى هستند.

- مایع مفصلى کاهى‌رنگ است و ویسکوزیته خوبى دارد. WBC مایع مفصلى ۲۰۰/L است و درد آرتریت‌هاى ناشى از کریستال یا عفونت باارزش است.

- ممکن است در ابتدا رادیوگرافى طبیعى باشد ولى با پیشرفت بیمارى باریک شدن فضاى مفصلی، اسکلروز استخوان زیرغضروفی، کیست‌هاى زیر غضروفى و استئوفیت مشاهده گردد. اروزیون‌ها با موارد مشابه در آرتریت روماتوئید یا پسوریاتیک فرق مى‌کنند و به‌صورت زیر غضروفى در طول قسمت مرکزى سطح مفصلى اتفاق مى‌افتند.

درمان

- آموزش بیماران، کاهش وزن، استفاده مناسب از عصا و وسایل کمکى دیگر، ورزش‌هاى ایزومتریک براى تقویت عضلات اطراف مفصل درگیر.

- کرم کاپسایسین (Capsaicin) موضعى مى‌تواند در رفع درد دست یا زانو کمک کند.

- استامینوفن، سالیسیلات‌ها و NSAIDs. در موارد خطر توکسیستى گوارشی، NSAIDs اختصاصى COX-2 را در نظر بگیرید.

ترامادول (Tramadol) - در مواردى که NSAIDsها به میزان کافى علائم را کنترل نمى‌کنند در نظر گرفته مى‌شود. این دارو نوعى آگونیست اپیوئید صناعى است و اعتیاد به آن نگران‌کننده است.

- گلوکوکورتکیوئیدهاى داخل مفصلى - باعث رفع علائم مى‌شود ولى باید به‌ندرت انجام شود زیرا اگر به دفعات انجام گیرد مى‌تواند کاهش غضروفى را تشدید کند.

- هیالورنین داخل مفصلى - در بیمارانى توصیه مى‌شود که به درمان غیر داروئى و ضدٌ دردها پاسخ نداده‌اند. وقتى NSAIDsها ممنوعیت مصرف دارند یا مؤثر نباشند این روش را در نظر مى‌گیرند.

- شستشوى مفصلی- روش تهاجمی. نقش آن در درمان هنوز نامعلوم است.

- گلوکزآمین و کندروئیتین - مؤثر بودن آنها اثبات نشده است.

- گلوکوکورتیکوئیدهاى سیستمیک جائى در درمان OA ندارد.

- جراحى را در مواردى مى‌توان در نظر گرفت که بیمار درد مقاوم به درمان و کاهش عملکرد دارد و به درمان‌هاى دیگر پاسخ نمى‌دهد.

تشخیص

معمولاً براساس الگوى درگیرى مفصل، خصوصیات رادیوگرافیک، تست‌هاى آزمایشگاهى طبیعى و یافته‌هاى مایع سینوویال اثبات مى‌گردد.

تشخیص افتراقى

تشخیص افتراقى استئونکروز، مفصل شارکوت، آرتریت روماتوئید، آرتریت پسوریاتیک، آرتریت‌هاى ناشى از کریستال. منبع:مجله الکترونیکی ویستا

برچسب‌ها: متخصص ارتوپدی, متخصص طب فیزیکی وتوابخشی استخوان وعضلات, متخصص فیزیوتراپی,متخصص مغز واعصاب وستون فقرات, متخصص روماتیسم ومفاصل

طب سوزنی چیست؟

طب سوزنی چیست؟

در اصل اصطلاح Acupuncture تشریح کننده مجموعه‌ای از روشها است که توسط آن نقاطی از بدن برای دریافت نتایج مورد نظر با روشهایی خاص مانند استفاده از سوزن تحریک می‌شود. طب سوزنی امروزه با استفاده از فرو کردن سوزنهای خاصی به درون بدن از طریق پوست توسط دست و یا حتی جریان الکتریسیته انجام می‌شود. 

در نظر اول این باور کردنی نیست که پزشکان قادرند با استفاده هدفمند از سوزنهای کوچک ، آلام تحمل ناپذیری همچون سردرد شدید ، کمردرد مزمن یا دردهای مفصلی به علت آرتروز را از میان ببرند. این روش درمانی بسیار قدیمی که زادگاه آن کشور چین است، بیماران را بدون استفاده از دارو از دردهایی رهایی می‌بخشد که سالها آنها را رنج داده‌اند. 

تاریخچه طب سوزنی

قدمت طب سوزنی به بیش از 2500 سال پیش و به کشور چین باز می‌گردد. قدیمی‌ترین متنی که در توصیف طب سوزنی یافت شده است، متعلق به سال 1127 قبل از میلاد مسیح است. جادوگران به جای استفاده از سوزن ، قطعات تیز سنگ را بکار می‌گرفتند. در سال 26 میلادی بود که نخستین کتاب در شرح طب سوزنی در چین نگاشته شد. 

استفاده از طب سنتی تا قرنها به آسیا محدود بود تا اینکه فرانسوی‌ها در قرن 16میلادی با آن آشنا شدند و استفاده از آن را در اروپا گسترش دادند. بین پزشکان مختلف در صحت و سقم طب سوزنی اختلاف نظر وجود داشت تا اینکه سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 1975استفاده از طب سوزنی در تشخیص و درمان بیماریها را رسما تایید کرد. 

روش انجام طب سوزنی

امروزه در طب سوزنی از سوزنهای استیل ، نازک و انعطاف‌پذیر استفاده می‌شود. قطر این سوزنها از 0.2 تا 0.6 میلیمتر و طول آنها از 1 تا 10 سانتیمتر متغیر است، در هنگام وارد کردن سوزن بطور عمودی بین انگشتان قرار می‌گیرد. عمق فرو کردن سوزن از چند میلیمتر تا 5 سانتیمتر (با توجه به محل نقطه) متغیر است. سوزنها به مدت 10الی 30 دقیقه در جای خود باقی می‌مانند. امروزه در درمان طب سوزنی ممکن است از جریان الکتریسته نیز استفاده شود. 

طب سوزنی چگونه کار می‌کند؟

در طب سوزنی که به پزشکی سنتی چینی نیز معروف است، بدن انسان تحت تأثیر دو نیروی مخالف هم به نامهای یین و یانگ قرار دارد. یین به صفاتی چون سردی ، آرامی و در کل حالت غیر فعال بر می‌گردد. در حالی که یانگ به صفاتی چون گرمی ، هیجان و فعال بودن نسبت داده می‌شود. در این نگرش ، سلامت بدن هنگامی حاصل می‌شود که میان این دو نیرو تعادل برقرار باشد و عدم تعادل این دو نیرو باعث می‌شود که جریان حیاتی در بدن که به Qi (جی) معروف است مختل شود. کانالهایی در بدن وجود دارد که انرژی جی در آنها حرکت می‌کند. 

اگر به هر دلیل اختلال یا انسدادی در این کانالها رخ دهد انرژی که در آنها جریان دارد، تغییر کرده و بیماری ایجاد می‌شود. نقاط حساس بر روی کانالها وجود دارد که با تحریک آنها می‌توان اختلال ایجاد شده در انرژی را برطرف کرده و بیماری را درمان نمود. تعداد 12 عدد از این مسیرها و نقاط بعنوان نقاط اصلی و تعداد 8 عدد بعنوان نقاط سطح دوم معرفی می‌شوند، در مجموع بیش از 2000 نقطه دیگر نیز به آنها متصل است. اساس طب سوزنی بر تحریک این نقاط استوار است که می‌تواند جریان Qi در بدن را کنترل نماید. با فرو کردن سوزن ها در نقاط صحیح، نیروی حیات می تواند در مسیر درست جاری شده و سلامتی بدن را باعث شود. 

اینکه مدل چینی‌ها برای بدن درست است یا خیر جای بحث دارد اما دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که تحریک این قسمتهای بدن می‌تواند روی وضعیت شیمایی و عصبی مغز تأثیر بگذارد و در نهایت منجر به عکس العملهایی مانند کاهش درد، تغییر فشار خون و ... شود و در نهایت سلامت بیمار را منجر شود. باید تذکر داد که نقاط حساس طب سوزنی ، محلهایی در بدن ما هستند که شبکه مجاری و اعصاب ، بویژه با تراکمی زیاد در زیر پوست جای دارند. فرو کردن یک سوزن نازک در این محل ، به گونه‌ای تحریک الکتریکی در قشر خارجی مغز را بوجود می‌آورد که درک احساس درد در آن انجام می‌گیرد. در این محل ، مواد شیمیایی بدن ، یعنی اوپیوئیدها فعال شده و با احساس درد مقابله می‌کنند. هیپوتالاموس مغز میانی ، مواد سروتونین و آندورفین را ترشح می‌کند که تاثیری تحریک کننده بر سیستم دفاعی بدن دارند. به این ترتیب درد بیمار تسکین می‌یابد. این ، راز موفقیت طب سوزنی است. 

بیمارانی که این روش درمان را برای خود انتخاب می‌کنند اظهارات متفاوتی دارند، اما در مجموع اغلب آنها بیان می‌کنند که هنگام فرو کردن سوزن به بدنشان احساس درد زیادی نمی‌کنند. معمولا" تجربه و تخصص پزشک معالج در استفاده از سوزن می‌تواند میزان درد حاصله را کاهش یا افزایش دهد. 

درمان بیماریها با طب سوزنی

تحقیقات نشان می‌دهد که طب سوزنی توانایی کاهش و حتی برطرف کردن انواع درد را داشته و می‌تواند تواناییهای قسمتهای مختلف بدن افراد را بالا ببرد. دردهای مفصلی بخصوص در ناحیه دست و شانه و گردن ، درد مهره‌های کمری ،آلرژی ، آرتروز ، میگرن ، بی‌خوابیها و برخی اختلالات روحی - روانی بخوبی با طب سوزنی پاسخ می‌گیرند. 

همچنین شواهد بسیاری موجود است که طب سوزنی می‌تواند در معالجه بیماریهایی چون اعتیاد به مواد مخدر ، فعال کردن دوباره ماهیچه‌های تنبل ، آسیبهای بافت نرم ، انواع آسم و تنگی نفس ، بیماریهای گوارشی ، شب ادراری و فلج بعد سکته مغزی به عنوان یک راه حل و یا حداقل در کنار درمان دارویی استفاده شود. آزمایشها نشان می‌دهد این روش می‌تواند برای کاهش درد پس از جراحی ، شیمی درمانی ، جراحی‌های دندان و ... بسیار موثر واقع شود. 

عوارض طب سوزنی

در صورت استفاده صحیح از این تکنیک هیچ عارضه‌ای ایجاد نخواهد شد. اما بدنبال ورود افراد غیر حرفه‌ای و غیر متخصص در این کار ، احتمال عفونت و آسیب اعضای بدن وجود دارد. از عوارض دیگر طب سوزنی موارد زیر را می‌توان نام برد: 

• خونریزیها یا کبودیهای کوچک (در مورد درصد کمی از بیماران ، ممکن است، ظاهر شوند.)
• امکان انتقال ایدز و هپاتیت ب در صورت استفاده از سوزنهای غیر استریل و غیر یکبار مصرف.
• ضعف و بیحالی و غش کردن بیمار در صورت تحریک نقاط ممنوعه.
• درمان نشدن و حتی ایجاد مشکلات جدید در صورت تحریک نادرست نقاط که همه این عوارض در صورتی که درمان توسط متخصص طب سوزنی انجام شود به صفر می‌رسد.

برای پیشگیری از بروز عوارض عفونی سوزنها باید استریل باشند و می‌توان هریک از آنها را برای یک و فقط یک بیمار استفاده کرد. همچنین قبل از هر بار استفاده از سوزنها باید آنها را با الکل یا مواد ضدعفونی کننده تمیز کرد. 

عناصر پنج گانه در طب سوزنی

شیوه طب سوزنی عناصر پنج گانه ، نوع باستانی طب سوزنی است که به درمان تمام لایه‌های وجود شخص یعنی بدن ، ذهن ، قلب (احساسات) و روح می‌پردازد. عناصر پنج گانه باستانی ، دیدگاه ظاهرا ساده و در درون پیچیده چینیان باستان را بر رابطه تنگاتنگ انسان و تمام مظاهر طبیعت به نمایش می‌گذارد. 
از دیدگاه چینیان باستان در طب سوزنی جهان مادی از 5 عنصر تشکیل شده است. این عناصر در حال واکنش با یکدیگر هستند. بدن ما نیز جزئی از این جهان است، بنابراین از همین 5 عنصر تشکیل شده است. در همه این عناصر دو فلب یین و یانگ وجود دارد که در حال مقابله دائم هستند و انرژی جی را جاری می‌کنند. این پنج عنصر آتش ، خاک ، فلز ، آب و چوب هستند. هر یک از این عناصر در شکل گیری وجود و شیوه عمل ما در زندگی موثرند. یک متخصص طب سوزنی عناصر پنج گانه ، بخوبی از قوانین طبیعت آگاه است و می‌تواند از آنها برای تشخیص بیماری کمک بگیرد و به درمان کامل بیمار بپردازد.
منبع:http://daneshnameh.roshd.ir

برچسب‌ها: متخصص ارتوپدی, متخصص طب فیزیکی وتوابخشی استخوان وعضلات, متخصص فیزیوتراپی,متخصص مغز واعصاب وستون فقرات, متخصص روماتیسم ومفاصل