۱۲+۵توصیه ضدآرتروز به خانم های خانه دار

«آرتروز، یک اصطلاح کلی است که برای درد و التهاب مفاصل به کار می رود؛ درد و التهابی که به دنبال تخریب و تحلیل غضروف ها به وجود می آید.» حتما با خواندن این جملات دکتر تقی بغدادی، دانشیار ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی تهران، موضوع این هفته «خانه سالم» را حدس زده اید: آرتروز و خانه داری. اگر شما هم از این مشکل رنج می برید و می خواهید جلوی پیشرفت آن را بگیرید یا اگر مصممم هستید که حالا حالاها خودتان را گرفتار آرتروز دست و پا و کمر نکنید، با «خانه سالم» این هفته همراه شوید.

تشخیص آرتروز کار ساده ای نیست و نمی توان تنها با یک نگاه و با مشاهده چند علامت کلینیکی به آن پی برد. حتی گاهی اوقات آن قدر علایم آرتروز و پوکی استخوان به هم شبیه اند که پزشکان برای تشخیص این بیماری ها از همدیگر ناچارند تغییرات رادیوگرافی را به دقت بررسی کنند.

آرتروز، چه کسانی را تهدید می کند؟

این روزها زیاد می شنویم که سن ابتلا به آرتروز در بین ایرانیان پایین آمده و خانم ها بیشتر از آقایان به این بیماری مبتلا می شوند. دکتر تقی بغدادی، متخصص ارتوپدی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این باره می گوید: «البته ما آمار دقیقی از سن مبتلایان ایرانی به آرتروز اندام تحتانی نداریم اما تغییرات غضروفی و دردهای مفصلی معمولا از دهه سوم زندگی به بعد، در مردم کشورمان، آغاز می شود.» به گفته وی، خانم ها به دلایل مختلفی از جمله ضعف عضلات، تماس کمتر با نور خورشید، بارداری و زایمان، بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند.

اگرچه چاقی و عدم مواجهه کافی با نور آفتاب را از مهم ترین عوامل ابتلای خانم های خانه دار به آرتروز می دانند، دکتر بغدادی معتقد است که: «عوامل ژنتیکی هم نقش بسیار موثری در ابتلای یک خانم به آرتروز دارند؛ مثلا خانم ۳۵ ساله ای که مادرش از زانودرد و التهاب مفاصل رنج می برده در مقایسه با خانم ۵۰ ساله ای که هیچ سابقه ای از این بیماری در خانواده اش نداشته، شانس بیشتری برای ابتلا به آرتروز دارد.» او ضعف عضلات و در نتیجه فشار مضاعف به مفاصل زانو را از دیگر عوامل ابتلا به آرتروز برشمرده و می افزاید: «مسایل تغذیه ای و انجام دادن غلط کارهای فیزیکی و دشوار خانه داری هم می تواند خانم ها را بیشتر به این بیماری نزدیک کند و اگر علایم پوکی استخوان هم در فردی بروز کند احتمال ابتلا به آرتروز و دردهای مفصلی در او بیشتر می شود. شل شدن مفاصل در اثر پارگی رباط پا و التهاب و عفونت مفاصل هم از دیگر عوامل ابتلا به آرتروز است.»

چه باید کرد؟

آرتروز، دردی است که با کارهای سنگین و طولانی مدت و انجام یک باره کارهای خانه، شدت پیدا می کند و پس از آن شاید با چند ساعت خوابیدن و استراحت، کمی آرام تر شود. شاید به همین دلیل است که بیشتر خانم ها بعد از یک خانه تکانی یا برگزاری یک مهمانی مفصل، تا یکی دو روز، از درد کمر و پا شکایت دارند. روماتولوژیست ها معمولا برای افراد مبتلا به آرتروزهای ساده، موارد زیر را توصیه می کنند: داروهای ضدالتهاب خوراکی، ورزش های سبک، تزریق داروهای درون مفصلی و استروییدی که روان شدن مفصل را در پی دارند و گاهی فیزیوتراپی و... اگر کار به جایی رسیده باشد که زانوها تغییر شکل داده باشند و بیمار قادر به خم و راست کردن آنها نباشد و درمان های دارویی جواب ندهد، چاره ای جز جراحی باقی نمی ماند.

توصیه های ضدآرتروز به خانم های خانه دار

خیلی از خانم ها کارهای خانه را علت اصلی ابتلای شان به آرتروز می دانند. این در حالی است که به اعتقاد پزشکان، نباید همه تقصیرها را به گردن کارهای خانه انداخت؛ آنچه باعث تخریب غضروف و مفاصل در نواحی زانو و کمر می شود، معمولا نحوه نادرست کار کردن خانم ها در خانه است. اگر حفظ سلامت تان برایتان اهمیت دارد و دوست ندارید به این زودی ها زانو و کمرتان را به تیغ جراحی بسپارید، به این ۱۲ توصیه آسان عمل کنید:

همه کارهای تان را در یک روز انجام ندهید. توصیه دکتر بغدادی، متخصص ارتوپدی، این است:

«از آنجا که فشار مکانیکی بیش از حد باعث تشدید درد کمر می شود؛ بهتر است یک روز گردگیری کنید، یک روز جارو بکشید و شستشو را به روز دیگری موکول کنید.»

هر چه قدر هنگام کار کردن کمتر خم و راست بشوید به نفع تان است. بنابراین بهتر است از جاروبرقی و جارودستی هایی با دسته های بلند استفاده کنید.

برای پیشگیری از ابتلا یا شدت یافتن درد زانو نباید این مفصل را بیش از حد خم کنید. زانو زدن هنگام نظافت کف سالن و اتاق ها یکی از موثرترین عوامل در درد استخوان است. پس بهتر است برای نظافت کف منزل از یک تی دسته بلند استفاده کنید.

هر چه قدر کمرتان در هنگام کار کردن کمتر به سمت جلو خم باشد، احتمال کمردرد و ابتلا به آرتروز هم در شما کمتر می شود. بنابراین بهتر است شیر ظرف شویی تان را به گونه ای تنظیم کنید که هنگام شستن ظروف بدن تان به سمت جلو متمایل نشود. البته باید حواس تان به فاصله تان با اجاق گاز هم باشد تا از خم شدن طولانی مدت و بیش از حد هنگام آشپزی هم بپرهیزید.

اگر از درد پا یا کمر رنج می برید و نمی توانید برای انجام امور خانه زیاد سرپا بایستید، بهتر است از یک صندلی بلند هنگام پخت وپز، آشپزی یا پوست کندن مواد غذایی استفاده کنید. برای جلوگیری از خم شدن بیش از حد زانوهایتان هنگام اتو کردن لباس ها (زیرا هنگام اتوکشی لباس ها افراد معمولا چهار یا دو زانو می نشینند) می توانید یک میز اتوی پایه دار تهیه کنید و روی یک صندلی بنشینید و این کار را انجام دهید.

مثالی که دکتر بغدادی برای بلند کردن و جابه جا کردن صحیح اجسام سنگین به کار می برد، این است:

«مثلا اگر خانمی یک قابلمه پر از برنج را برای آب کش کردن از روی اجاق گاز با کمر راست بردارد، در مقایسه با خانمی که یک ظرف نیم کیلویی را با خم کردن کمرش از روی زمین برمی دارد، خیلی کمتر احتمال دارد به کمر درد مبتلا بشود. خانم ها باید تمام تلاش شان بر این باشد که در انجام امور منزل کمترین فشار را به ستون فقرات و زانوهایشان وارد کنند. ممکن است یک آقای ۶۵ ساله که ۴۰ سال از عمرش را مشغول کارهای سرپایی مثل آشپزی بوده هیچ درد و التهابی در مفاصل اش نداشته باشد و در مقابل، خانم ها با کمترین زیاده روی در کارهای خانه دچار درد التهاب شوند. دلیل این امر عمدتا به زمینه های ژنتیکی و ضعف عضلات در خانم ها برمی گردد.»

استفاده از میز و صندلی برای صرف غذا و انجام کارهایی مانند درست کردن سالاد هم به پیشگیری یا عدم تشدید آرتروز پا در خانم ها منجر می شود.

به منظور جلوگیری از ابتلا به آرتروز یا کاهش درد زانو و کمر، یکی از توصیه های متخصصان این است که از توالت های فرنگی به جای توالت ایرانی استفاده شود.

همان طور که گفته شد، ضعف عضلات یکی از عوامل ابتلا به آرتروز در خانم هاست. دلیل اش هم این است که در صورت ضعیف بودن عضلات (مخصوصا عضلات ران)، زانو مجبور به تحمل کردن تمام وزن بدن می شود و به همین علت پس از مدتی مفاصل و غضروف های آن به دلیل تحمل فشار بیش از حد تحلیل می روند و دچار سایش می شوند و فرد به آرتروز مبتلا می شود. برای جلوگیری از این مساله باید دور رژیم های لاغری سفت و سخت و غیراصولی را خط بکشید و بنابه توصیه های دکتر بغدادی، ورزش و فعالیت های فیزیکی مستمر و مناسبی برای تقویت عضلات تان انجام دهید. شما می توانید برای این کار، هر ساعتی در روز که وقت اضافه پیدا کردید روی یک صندلی بنشینید، یک بالش کوچک روی پای تان (بالای انگشت ها) قرار دهید و پاهایتان را از سطح زمین بالا بیاورید و تا ۱۰ بشمارید و ۱۰ بار این کار را تکرار کنید.

چاقی بیش از حد هم باعث افزایش فشار روی کمر و زانوها می شود. بنابراین اگر دچار اضافه وزن هستید، سعی کنید با راه های اصولی و منطقی خودتان را به وزن ایده آل برسانید.

هنگام نشست و برخاست و بلند کردن اجسام، کمرتان را خم نکنید و ساعت های طولانی دو زانو یا چهارزانو ننشینید.

متاسفانه نوع تغذیه نادرست هم در ابتلا یا شدت آرتروز تاثیر به سزایی دارد. به همین دلیل، دکتر بغدادی به کلیه خانم ها توصیه می کند که در کنار ورزش منظم، لبنیات بخورند و از مصرف غذاهای حاوی کلسیم و ویتامین D هم غافل نمانند.

۵ توصیه ضد آرتروز دکوراتورها

۱) انجام کارهایی مانند خم شدن، چرخش، کشیدن و گرفتن اجسام برای افراد مبتلا به آرتروز که دارای علایم مزمن این بیماری هستند، آسان نیست. بنابراین باید در چیدمان خانه این موضوع مورد توجه قرار بگیرد و اشیا و وسایل طوری قرار داده شوند که دسترسی به آنها راحت بوده و با حداقل نیرو و تلاش امکان پذیر باشد.

۲) برای بیماران مبتلا به آرتروز مزمن حتی ممکن است گرفتن دستگیره و باز و بسته کردن درها هم مشکل باشد. بهتر است برای قسمت های داخلی خانه و اتاق ها از درهایی با لولاهای فنری که با نیروی کمی حرکت می کنند، استفاده کنید.

۳) کار با شیرهای آب معمولی که برای باز و بسته کردن نیاز به پیچاندن دارند برای افرادی که دردهای مفصلی و عضلانی دارند، آسان نیست. توصیه می شود به جای این شیرها، شیرهای آبی که باز و بسته کردنشان نیازی به پیچاندن و چرخاندن ندارد (مانند شیرهای مجهز به چشم الکترونیک یا شیرهای آب با پدال پایی) نصب کنید. این کار علاوه بر راحتی استفاده، به صرفه جویی در مصرف آب هم کمک می کند.

۴) کابینت های آشپزخانه باید در ارتفاع مناسبی نصب شوند تا استفاده از آنها راحت باشد. گاهی ممکن است برای برداشتن ظروف و موادغذایی از قسمت های عقبی کابینت نیاز به خم شدن و کشش دست باشد. استفاده از کابینت هایی با صفحه ها و طبقات چرخان، دسترسی را آسان و این مشکل را برطرف می کند. استفاده از این کابینت ها برای افرادی که محدودیت حرکت دارند، مفید است.

۵) لوازم حمام مانند صابون، شامپو و صابون همچنین آویز حوله و سبد لباس را جایی نصب کنید که دسترسی به آنها آسان بوده و کمترین فشار به مفصل، دست ها و پشت وارد شود. همچنین برای کمک به حفظ تعادل به دیواره های حمام چند دستگیره نصب کنید.

منبع:aftabir.com