آشنائی با یوگا

 یوگا چیست؟  
در گستره ای پهناور از تاریخ که آغاز آن بر کسی آشکار نیست , گروهی از انسانها که روحی لطیف و فکری خلاق داشتند در جست و جوی خواسته های فطری و عمیق جان خود, علمی را پی افکندند که هندیان آن را « یوگا» خواندند . آنها با راهنمایی و الهام نداهای آسمانی توانستند روشها و فنونی را برای بر انگیختن نیرو و توانایی های بالقوه و همچنین توسعه حوزه دید و رویت درونی خود طراحی و ابداع کنند. منظور و مقصود از این فنون ،رسیدن و غرقه شدن در عمیق ترین خواسته های اصیل خویش یعنی سرور و آرامش ناب ( آناندام ) توسعه دید درون و امکان رویت اشیاء در میدان های مختلف آگاهی یا آگاهی ناب ( چیتام ) , و سرانجام درک حقیقت خویش یا حقیقت ناب ( ساتیام ) بود .
یوگا شناختی مستقیم و بی واسطه از ژرفای هستی خویش و هماهنگی با قوانین طبیعت است . این معرفت شهودی در پی سلوکی پی گیر و عشقی صادقانه حاصل می شود . در پی این سلوک فرد تسلطی همه جانبه بر قوای تن ، احساسات و افکار خود پیدا می کند ودر نهایت می تواند خود را از حیطه تغییرات احساسی و نگرانیهای فکری فراتر برده ، در عمق قلب خود قرار یابد. جایی که تلاطمات فکری و محیط خارجی قادر نیست تاثیری برآن داشته باشد.
  در مورد معنای واژه « یوگا » تنوعی دیده می شود . آن را به معنای :
« اتحاد و وصال » ، « رویت و نظاره » و « کنترل و به زیر یوغ در آوردن » به کار برده اند. یوگا تعریفی از یک یا گروه محدودی از تمرینات یا حالت معینی نیست . بلکه بیشتر اشاره به مجموعه ای از فنون ، از ساده تا بسیار پیشرفته  و احوال باطنی مختلف و در واقع یک سیر و سلوک کامل دارد .
  روشن بینان و دانایان بسیاری، بویژه در هند، در پس سالها تزکیه نفس و مراقبه های ژرف، حالاتی از آگاهی را کشف و تجربه کردند . مجموعه این حالات و فنون و تعالیم که برای درک و وصول به این احوال توسط آن مردان خردمند طراحی و دریافت شد « یوگا» خوانده می شود .
 
تاریخچه یوگا چیست؟    
   از لحاظ تاریخی سابقه معرفت و سلوک یوگا را تا دو منبع کهن می توان ردیابی کرد .
1- تمدن دره سند              2- تمدن ودایی
بر اساس کشفیات باستان شناسان تمدن دوره سند لااقل قدمتی بالغ بر 2500 سال قبل از میلاد دارد . این تمدن کهن اولین بار در محلی به نام موهنجو درو (تپه مردگان) در دره لرکنه(Larkana) در پاکستان امروزی پیدا شد . بعدها قسمتهای دیگری از این تمدن در منطقه ای به نام هرپا ( Harappa)  در فلات پنجاب کشف شد . این تمدن در منطقه وسیعی گسترده بود و از فلات پنجاب و سند تا راجستان شمالی و ناحیه کتیهاور (Kathyavar) در هند غربی را در بر می گرفته است.
  بعدها پیش آهنگ این تمدن را در آبادیهای کوه پایه ای بلوچستان یافتند که به نام فرهنگ نال و کولی(Nal-Kulli) مشهورند اما عصر ودایی را با ورود بعضی طوایف آریایی به شمال هند از حدود هزار و پانصد تا پانصد پیش از میلاد تخمین زده اند.
اصولاً در تمدن ودایی ، بیشتر تقدیس قوای طبیعی و توصیف نیروهای شگفت هستی به چشم می خورد . این توصیفات که در چهار کتاب به نام های 1- ریگ ودا 2- ساماودا
3-یاجور ودا 4- آتاروا ودا نوشته شده اند که ظاهراً مجموعه ای تنظیم شده بر اساس کشف و شهود روشن بنیان « ریشی ها » بوده اند.
  تا اینجا مطالبی درباره تاریخچه وماهیت یوگا از پیش رو گذراندیم . با تعریفی که از یوگا داشتیم به نظر می رسد که یوگا, علم کهن و جامعی است برای نیل به خود شناسی و بیداری تمام قوای ذهن و بدن و از همه مهمتر استقرار در طبیعت حقیقی خود . با این وجود ، به خصوص در کشورهای غربی دیده شده است که بعضاً از یوگا به عنوان ورزش ،راههایی برای لاغری ، زیبایی و تناسب اندام و حتی روشی در مانگر ، یاد شده .
هر چند که هدف غایی یوگا هیچ کدام از موارد یاد شده نیست اما در عین حال می تواند تمام موارد فوق را برای انسان به ارمغان آورد .
 
 چه تحقیقات و مطالعاتی در مورد تاثیرات یوگا بر سلامتی انسان وجود دارد ؟
 
  یوگی ها و اصولاً یوگا با بلند نظری و مناعت طبع خود، بدون درنظر گرفتن نژاد و ملیت ،خواستار بهره مند شدن تک تک انسانها از این علم هستند . خوشبختانه درنیم قرن اخیر تحقیقات وسیع و دامنه داری در ارتباط با یوگا و سلامتی به عمل آمده که نمی توان از نتایج آن صرف نظر کرد .
  در واقع نتایج این تحقیقات چنان حیرت انگیز و تکان دهنده بوده است که امروزه از یوگا به عنوان یک طب پیشگیر و مکمل نیز یاد می شود. از آنجایی که در علم پزشکی ثابت شده است که بیش از 70 در صد بیماری ها ریشه عصبی دارند ، می توان از یوگا به عنوان طبی پیشگیر و درمانی موثر در هر دو حوزه تن و روان سود جست . از مهمترین شاخص های یوگا ، بررسی دقیق ذهن ، مغز ، اعصاب و اصولاً روان انسان است . در این راستا یوگا به عنوان علمی در متعادل کردن نیم کره های مغزی و هماهنگی بین ذهن و بدن ، پیش تاز است .
  در 50 سال گذشته تحقیقات گوناگونی در نقاط مختلف دنیا بروی یوگا و ارتباط آن با سلامت جسم و روان انجام شده این تحقیقات در زمینه هایی چون :
1-       تاثیر تمرینات بدنی ( آساناها ) بر روی جسم
2-       تاثیر تمرینات ذهنی ( که در بعضی مواقع با حرکات جزئی بدنی نیز همراه است )
  شامل : انواع مراقبه ها ، تمرینات تنفسی و دیگر فنون یوگا
3-       تاثیر تمرینات نظافتی ( شات کارماها ) بر روی ذهن وبدن
4-       تاثیر مراقبه در کاهش استرس و فشارهای عصبی و درمان بیماری هایی که منشاء عصبی دارند .
  با امید اینکه در این بخش با معرفی هر چند کوتاه و مختصر از یوگا و ارتباط آن با سلامتی توانسته باشیم دریچه ای کوچک را به روی خوانندگان محترم باز کرده باشیم . در پایان امیدواریم که ارزش این علم والا و نقش آن در زندگی و سلامتی بیش از پیش در کشور عزیزمان ایران شناخته شود .
 
 ماخذ:
 کتاب راه یوگا،
 تالیف استاد برزو قادری،
 انتشارات آویژه، چاپ اول