در طول سالیان اخیر بخصوص با توجه به نقش پیشگیری استاتین ها در بیماران باریسک بالای حملات قلبی عروقی حاد، استاتین ها بطور وسیعی مصرف می شوند .با توجه به این آمار در سال ۲۰۰۶ استاتین ها ۷۶% از فروش غیرقابل انتظار ۲۶ میلیارد دلاری را به خود اختصاص داده اند.
مطالعات بالینی متعددی که به تازگی در سراسر نقاط جهان روی استاتین انجام شده فواید مهار کننده های ۳ هیدرو کسی ۳ متیل گلوتاریل کو آنزیم A ردوکتاز با استاتین ها را در پیشگیری اولیه و ثانویه از بیماری های قلبی و عروقی مطرح کرده اند بررسی ها به این نتیجه انجامیده اند که استاتین به جز اثر ساده کاهش کلسترول خون ، فواید قابل توجه دیگری نیز دارند و می توان این ترکیبات دارویی را در درمان و پیشگیری از بیماری های غیر قلبی مانند سرطان ، عفونت ها ، آلزایمر ، بیماریهای مزمن انسدادی ، بیماریهای مزمن انسدادی ریوی و سایر مشکلات عملکردی ریه و نشانگان تخمدان پلی کیستیک به کاربرد البته هنوز جایگاه استاتین ها در درمان با پیشگیری از این بیماری ها به اثبات نرسیده است .
استاتین ها از تکثیر سلولی جلوگیری کرده و اثر ضد التهابی و سرکوب کننده ایمنی دارند بنابراین می توان از این گروه دارو ها در بهبود برخی از بیماریها خاص سود برد .
● استاتین ها و سرطان
به دلیل خاصیت ضد ایمنی و جلوگیری از تکثیر سلولی، محققان فواید بالینی متعددی را برای استاتین ها در بیماران سرطانی قایل شده اند . به عبارتی ساده تر ، استاتین خطر بروز سرطان را کاهش می دهند البته این اثر هنوز مورد تایید جوامع علمی قرار نگرفته است .
در یک مطالعه بالینی گذشته نگر که در کشور امریکا انجام شد ، محققان میزان خطر ابتلا به سرطان را در مصرف کنندگان استاتین با افرادی که از این دارو مصرف نکرده اند مقایسه نمودند .
در دریافت کنندگان استاتین میزان بروز سرطان های ریه و کولون به میزان قابل توجهی کاهش داشت .
متاآنالیز های قبلی نیز خطر وقوع انواع گوناگون سرطان را ارزیابی کرده بودند و هم اکنون نیز بودجه زیادی به مطالعه در این زمینه اختصاص داده شده است .
بیشترین اطلاعات جمع آوری شده در مورد رابطه مصرف استاتین و سرطان پستان ، ریه و کولون بوده است .
اگر چه تعداد قابل توجهی مطالعه چند مرکزی نشان داده اند که کاربرد استاتین ها ارتباطی با کاهش بروز سرطان پستان ندارد افرادی که فلووستاتین مصرف می کنند به میزان کمتری به سرطان پستان مبتلا می شوند یک مطالعه گسترده در کشور آمریکا مطرح کرده است که کاربرد استاتین ها برای مدت بیش از شش ماه به کاهش ۵۵ درصدی میزان شیوع سرطان ریه منتهی می شود .
به هر حال با وجود آنکه هم اکنون بیش از بیست مطالعه بالینی برای ارزیابی اثر گذاری استاتین ها در کاهش خطر ابتلا به سرطان انجام شده هنوز هم اثر بخشی این گروه دارویی در پیشگیری از سرطان به اثبات نرسیده است .
● استاتین ها و عفونت ها
بررسی های انجام شده در مورد اثر استاتین ها بر بیماری های عفونی ، بیشتر روی بیماریهایی مانند سپسیس – پنومونی و آنفلوآنزا متمرکز بوده است یک مطالعه گسترده به تازگی فواید استفاده ار استاتین را در مبتلایان به سپسیس نشان داده است و یک کار آزمایی بالینی چند مرکزی در ژاپن نیز کاهش قابل توجه خطر مرگ ناشی از انفلوآنزا و پنومونی را در مصرف کنندگان دوز متوسط استاتین نشان داده است .
● استاتین ها و آلزایمر
مطالعات متعددی در مورد تقش استاتین در پیشگیری و درمان آلزایمر انجام شده اند در کنار کاتهش کلسترول به دنبال مصرف استاتین ها در مبتلایان به آلزایمر ، کاربرد اتورواستاتین در ایت بیماران پس از گذشت شش ماه از مصرف ، با بهبود علایم بیماری و قابلیت حافظه همراه بوده و این اثر دارو تایکسال پس از آن نیز ثابت مانده است . مطالعات گذشته نیز نشان داده اند که استاتین ها در برابر بیماری آلزایمر اثر حفاظتی دارند .
● استاتین و بیماریهای تنفسی
از آنجا که استاتین اثرات ضد التهابی دارند کاربرد آنها در مبتلایان به بیماریهای انسدادی مزمن ریه و سایر بیماریهای ریوی مرتبط با تخریب التهابی مورد بررسی قرار گرفته است .
در یک مطالعه بالینی قدیمی اثر استاتین بر عملکرد ریه در سیگاری ها مطالعه شد و نتایج حاکی از آن بود که مصرف این گروه داروها نیاز به ویزیت های اورژانس تنفسی را در مقایسه با سایر گروهها ی دارویی کاهش می دهد .
مطالعه دیگری نشان داده که استاتین ها اثر حفاظتی بر عملکرد ریه در سالمندان ( صرفنظر از سابقه مصرف سیگار در آنان ) دارند و همچنین در سیگاری ها یی که پس از مدت رمان طولانی اقدام به قطع سیگار خود کرده اند یا آنان که به تازگی شروع به مصرف سیگار کرده بودند و حالا این عادت را ترک کرده اند و برای آنها استاتین تجویز شده در مقایسه با آن بیمارانی که استاتین دریافت نمی کنند افت FVC.FEVI حداقل به میزان ۵۰ درصد کاهش می یابد .
یک مطالعه جدید درژاپن نشان داده که استاتین ها پیشرفت بیماری های مزمن انسدادی ریه را کند می کنند و نیز فواید قابل توجهی در کاهش مرگ و میر ناشی از آنها دارد .
نفروپاتی ناشی از مواد حاجب
امروزه نقش استاتین در پیشگیری از تفروپاتی ناشی از مواد حاجب بررسی شده زیرا استاتین ها بر چرخه اکسید نیتریک و عملکرد رادیکال آزاد تخریب گر اثر گذار هستند.
سه مطالعه از مجموع این بررسی ها در مورد سود مندی استاتین ها در کاهش خطر نفروپاتی ناشی از مواد حاجب در بیمارانی بوده که تحت مداخلات تشخیصی عروق کرونری از راه پوست قرار گرفته اند .
در گروه دریافت کننده استاتین ها ، کاهش قابل توجهی در سطح سرمی کراتینین پس از اقدام تشخیصی با کمک ماده حاجب طول مدت اقامت در بیمارستان با بیمارانی که استاتین دریافت نمی کردند ، مشاهده شد .
نشانگان تخمدان پلی کیستیک
به دلیل اثرات مثبت استاتین ها روی انسولین استرس اکسیداتیو و فاکتورهای التهابی ، به نظر می رسد استاتین ها در مبتلایان به نشانگان تخمدان پلی کیستیک مفید باشد.
یک مطالعه نشان داده که در این مبتلایان که سیمواستاتین راهمراه با قرص ها ی پیشگیری از بارداری خوراکی مصرف کرده اند در مقایسه با بیمارانی که قرص های پیشگیری از بارداری خوراکی را به تنهایی دریافت کرده اند کاهش قابل توجهی در سطح تستوسترون ، هورمون لوتئینیزه کننده و نیز کاهش در نسبت LH به FSH مشاهده شد .
بنابراین مطالعات چنین استنتاج می شود که استاتین ها می توانند در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک نقش کمکی داشته باشند .
نتیجه گیری
اغلب مطالعات بالینی ثبت شده در مورد اثرات استاتین ها بر انواع متعدد بیماری های غیر قلبی روی داده های گذشته نگر بنا شده اند .
بنابراین مهم است به یاد داشته باشیم که این مطالعات خطای زیادی دارند و همیشه نمی توان به نتایج حاصل از آنها استناد کرد .
منبع : پزشکان بدون مرز