بیماری اسگود ـ شلاتر یک حالت موقت در ناحیه زانو که با ورم و احساس درد مشخص میشود. در این بیماری دکمه استخوان تیبیا Tibial tuberosity (یک برآمدگی روی استخوان تیبیا درست در زیر کلاهک زانو) درگیر میشود. عضله بزرگ جلوی ران که یک سر آن در بالا متصل به استخوان ران است در پایین زانو به این برآمدگی استخوان تیبیا متصل شده و از این طریق دو استخوان ران و تیبیا را به یکدیگر مرتبط می‌سازد. این بیماری اغلب هر دو زانو را مبتلا ساخته و در نوجوانان از هر دو جنس بروز می‌کند. این اختلال پس از ۱۶ سالگی شایع نیست. این مشکل موقتی بوده و پس از فروکش کردن التهاب، فرد میتواند فعالیت‌های طبیعی خود را از سر بگیرد.
- برای تخفیف درد، گرم کردن محل درد با کمپرس گرم، بالشتک‌های گرم‌کننده، لامپ‌های گرمایی، دیاترمی یا امواج ماورای صورت کمک‌کننده است.
- درمان نخست عبارت است از: به کار بردن کیسه یخ بر روی محل عارضه، داروها (در صورت نیاز) و کاهش تحرک ورزشی
- به کار بردن کیسه یخ برروی محل عارضه ممکن است مفید باشد.
- استفاده از یک بالشتک نرم بر روی زانو توصیه میشود.
- گاهی ممکن است لازم باشد پای بسته به مدت ۶ تا ۸ هفته بی‌حرکت گردد (با کمک زانوبند کشی، گچ‌گیری یا آتل‌گیری)
- جراحی در صورت عدم موفقیت موارد فوق به ندرت ممکن است لازم گردد.
- حمایت روانی از بیماران با اطمینان دادن در مورد اینکه، بیماری با گذشت زمان برطرف می‌گردد.
استئوآرتریت یا سائیدگی زانو که به آن آرتروز زانو هم میگویند از شایعترین علل درد زانو در سنین متوسط و بالا است که در آن غضروف مفصل دچار آسیب و خوردگی میشود. این بیماری صرفنظر از درد و تورم موجب تغییر شکل و اشکال در راه رفتن هم میشود.
عــلل آرتـــروز زانــو:
ساییدگی غضروف های مفصل زانو که با نام استئوآرتریت مفصل زانو یا آرتروز مفصل زانو هم شناخته می شود علل مختلفی دارد مانند:
عــلایم آرتــروز زانــو:
علایم آرتروز زانو که به علت از بین رفتن غضرو ف ها و سایش استخوانها به هم ایجاد می شود بسته به شدت بیماری عبارتند از:
درمــان آرتــروز زانــو
- ورزش
انجام نرمش های کششی و تقویتی میتواند تا حد زیادی قابلیت انعطاف مفاصل را حفظ کرده و آنها را قوی نگه دارد تا بتوان از عهده انجام فعالیت های روزمره برآمد. شنا و پیاده روی از نرمش های خوب هستند. آرتروز هر مفصل نرمش های مخصوص به خود دارد که با یاد گرفتن آنها میتوان تا حدود زیادی درد را کاهش داد
- کاهش وزن
اگر چاق هستند کم کردن وزن میتواند تا حد زیادی درد ناشی از آرتروز را کم کند. حتی چند کیلو کاهش وزن هم تاثیرات مهمی در کم کردن علائم بیماری دارد. اگر وزن متعادل دارید باز هم کم کردن وزن میتواند در کاهش علائم بیماری به شما کمک کند.
- دارو
دارو میتواند درد و التهاب ناشی از آرتروز را کاهش دهد. برای مطالعه داروهای مورد استفاده در ساییدگی مفصل به مقاله بعد مراجعه کنید
- زانو بند
در شرایطی که پزشک نیاز بداند استفاده از آن برای بیمار مفید خواهد بود.
- طب سوزنی
در مواردی که بر اساس تشخیص متخصص پزشکی ورزشی لازم باشد، این روش درمانی هم در کاهش درد بیماران کمک کننده خواهد بود.
- تزریق PRP داخل زانو
در این روش پس از خونگیری از بیمار،خون سانتریفیوژ شده و بخش خاصی از آن به نام پلاسما غنی از پلاکت جداشده و به داخل مفصل زانوی فرد تزریق می گردد. البته این روش سه نوبت برای بیمار تکرار می گردد. فراموش نکنیم که این روش یک روش درمانی جدید است و در مطالعات انجام شده حداقل 50% در کاهش درد بیماران موثر بوده است.
دو نوع بافت اختصاصی به نام منیسک در مفصل زانو قرار دارند. در واقع منیسک‌ها با غضروف مفصلی که سطح مفصل را می پوشاند، متفاوت هستند. منیسک‌های زانو به دو دلیل اهمیت دارند:
یک توپ را تصور کنید که روی یک سطح صاف قرار گرفته است. این توپ انتهای استخوان ران است و آن سطح صاف سر استخوان درشت نی. منیسک‌ها در واقع به دور انتهای گرد استخوان ران می پیچند و فضای میان آن و کف استخوان درشت نی را پُر می کنند. منیسک‌ها با این ساختار، به توزیع وزن استخوان ران روی استخوان درشت نی هم کمک می کنند این توزیع وزن به وسیله منیسک‌ها ،از وارد آمدن فشار بیش از حد بر غضروف مفصلی در انتهای استخوانها جلوگیری می کند .
پارگی ناگهانی منیسک معمولا در حین ورزش ایجاد می شود. حرکاتی مانند چرخش تنه روی زانوی خم شده که موجب می شود ران روی ساق بچرخد و یا تکل خوردن در حین فوتبال می تواند موجب این پارگی شود.وقتی که فرد روی یک زانوی خم شده ایستاده و پای دیگرش بر روی زمین نیست و در همین حال کل تنه و ران خود را بر روی درشت نی به سمت داخل می چرخاند و سپس زانو را راست می کند، منیسک داخلی در حین راست شدن زانو بین سطوح مفصلی کندیل ران و پلاتوی تیبیا گیر گرده و پاره می شود.
در همین فرد اگر کل تنه و ران بر روی درشت نی به سمت خارج چرخیده باشد و سپس زانو صاف مستقیم شود منیسک خارجی بین کندیل ران و تییا گیر کرده و پاره می شود. این حرکات در ورزش های فوتبال و اسکی بطور مکرر اتفاق می افتد و به همین خاطر در این دو ورزش احتمال آسیب منیسک زیاد است .شیوع پارگی در هر دو منیسک داخلی و خارجی تقریبا برابر است(با ارجحیت سمت داخلی) . در کشور ما سقوط از ارتفاع وتصادف ها نیز از علل شایع پارگی منیسک هستند .
شایع ترین بیماری مفاصل ، مشکلات مربوط به مفصل زانو می باشد .زانو در زمره مفاصل بزرگ بدن و تحمل کننده وزن می باشد و به همین علت است که بیشتر از مفاصل دیگر دچار آسیب ، ساییدگی و آرتروز می شود . این مشکلات به خصوص در سالمندان ، ورزشکاران و افرادای که به مدت طولانی روی پا می ایستند بیشتر نمود دارد .
زانو درد
آرتروز یک بیماری تخریبی در مفصل است که پیشرونده و مزمن می باشد.از این بیماری به نام‌های استئوآرتریت و استئوآرتروز نیز نام برده می شود .
۱- ضربه و تصادفات
۲- پارگی تاندون های (لیگامان های) اطراف مفصل زانو مثلا پارگی رباط های صلیبی یا منیسک ها
۳- شکستگی های کشکک و شکستگی های درون مفصل زانو
۴- بیماری کندرومالاسی پاتلا (نرم شدن غضروف مفصل کشککـ)
۵- پای پرانتزی یا ضربدری
۶- استفاده بیش از حد از زانو در شغل هایی که با ایستادن زیاد همراه است
۷- آسیب های ورزشی
۸- چاقی
۹- ژنتیک
۱- درد
۲- تورم
۳- خشکی صبحگاهی
۴- کاهش دامنه حرکتی
۵- ضعف عضلانی
۶- تغییر شکل مفصل
برای درمان آرتروز ورزش‌های خاصی برای بیمار تجویز می‌گردد زیرا حفظ تحرک مفصل و تقویت عضلات، از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند.
اکثرا افرادی که به آرتروز مبتلا می‌شوند چاق هستند و برای درمان ابتدا باید یک برنامه کاهش وزن را داشته باشند. همچنین این افراد باید از ایستادن طولانی و نشستن با زانوهای خم و بالا و پایین رفتن از پله‌کان پرهیز کنند.
آرتروز زانو
در مورد درمان روشهای مختلفی وجود دارد که اکثرا در ترکیب بایکدیگر موثر می باشند :
۱-درمان دارویی طبق نظر پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
۲- تزریق داخل مفصلی داروهای غضروف ساز ، پلاکت غنی شده (PRP) ، کورتیکواسترویید(کورتون)
۳-فیزیوتراپی جهت افزایش دامنه حرکتی زانو ، بهبود درد و کاهش التهاب مفصل
۴-طب سوزنی جهت کاهش درد و التهاب زانو
۵-تقویت عضلات اطراف مفصل زانو ه با تقویت آنها میزان فشار روی مفاصل کاهش می‌یابد . نوع تمرین های ورزشی تقویتی و شدت و مدت آن زیر نظر متخصص طب فیزیکی و توانبخشی تعیین می شود .
ورزش های زانو
۶- استفاده از لیزر جهت کاهش درد و التهاب مفصل زانو
۷-استفاده از زانوبند و وسایل کمکی جهت راه رفتن
۸-آب درمانی(هیدروتراپی)
۹-عمل جراحی : زمانیکه درد و مشکلات مفصل خیلی شدید است و بیمار به اقدامات درمانی قبلی پاسخ نمی دهد عمل جراحی ارتوپدی ضرورت می‌یابد.
منبع:دکتر بیژن فروغ