حرکات‌ ورزشی گودی کمر

 ۱- اگر علت‌ گودی کمر، ضعف‌ عضلات‌ شکم‌ باشد:

  شخص‌ به‌ پشت‌ خوابیده‌ و سر و گردن‌ و سینه‌ خود را بالا بیاورد و به‌ کمک عضلات‌ شکم‌ نفس عمیق‌ بکشد و نفس‌ را حبس کند.

 - در همان‌ وضعیت‌ بالا، دست های خود را روی سینه‌ گذاشته‌ و بالا بیاید. ۴ تا ۶ ثانیه در این حالت بماند. ۶ تا ۱۰ بار این کار را تکرار کنید.

 - در همان‌ وضعیت،‌ دست های خود را پشت‌ گردن‌ گذاشته‌ و بالا بیاید.

 - شخص‌ به‌ پشت‌ خوابیده‌ یک پای خود را خم‌ کرده‌ روی زمین‌ می گذارد. با این‌ کار پشت‌ وی صاف‌ می شود. پای دیگر را در این‌ حالت‌ بالا می آورد.

 - عمل‌ فوق‌ را با پای دیگر انجام‌ می دهد.

 - روی زمین به پشت دراز بکشید. زانوها خمیده و کف پاها روی زمین باشد. ابتدا عضلات شکم و باسن را سفت کنید و کمر را به زمین فشار دهید و بین ۶ تا ۱۰ ثانیه نگه‌ دارید. بعد از چند ثانیه استراحت کنید. این حرکت را ۷ بار تکرار کنید.

 ۲ – اگر علت‌ گودی کمر، ضعف‌ عضلات‌ بازکننده‌ ران‌ باشد:

 - شخص‌ به‌ شکم‌ خوابیده‌ و یک پای خود را به صورت‌ مستقیم‌ بالا می آورد و عمل باز کردن ران‌ را انجام‌ می دهد.

 - عمل‌ فوق‌ را با پای دیگر انجام‌ می دهد.

 - می تواند هر دو پا را با هم‌ به‌ وضعیت‌ قبل‌ ببرد.

 - زانوی خود را خم‌ کرده‌ و به‌ بالا بیاورد (یعنی دروضعیت‌ دمر و چهاردست‌ و پا، مورد قبل‌ را انجام‌ دهد)

 ۳ – اگر علت‌ گودی کمر، کوتاهی عضله‌ سوئز خاصره‌ای باشد:

 - شخص‌ به‌ پشت‌ خوابیده‌ و یک پای خود را در شکم‌ جمع‌ کرده‌ و کف پای دیگر را روی زمین قرار دهد و زانویش را خم کند.

 ۴ – اگر علت‌ گودی کمر، کوتاهی عضله‌ راست‌ ران‌ باشد:

 -‌ شخص‌ دمر خوابیده،‌ پایی که‌ دارای کوتاهی است‌ را از زانو خم‌ می کند. دراین‌ حالت‌ درمانگر با دست‌ خود مانع‌ از بالا آمدن‌ باسن‌ وی میشود.

 - شخص‌ به‌ پشت‌ خوابیده،‌ زانوهای وی از تخت‌ آویزان‌ است‌. در این‌ حالت‌ یک پای او را در شکم جمع‌ می کنیم‌ و با دست‌ دیگر مانع‌ از صاف‌ شدن‌ زانوی وی می شویم.

 ۵ – اگر علت‌ گودی کمر، کوتاهی عضلات‌ بازکننده‌ کمر باشد:

 - شخص‌ به‌ پشت‌ دراز کشیده‌ و سعی می کند به‌ کمک تراپیست،‌ پاهای خود را از بالای سر به‌ زمین‌ بزند.

 ۶ – تقویت عضلات باسن و کاهش گودی کمر

 فرد در حالی که به حالت راحت دراز کشیده و زانوهایش خم است، سعی می کند ضمن منقبض کردن عضلات شکم، لگن خود را کمی بلند نماید.

 ۷ – کاهش انحنا یا قوس کمر

 فرد در حالی که در حالت شروع دو میدانی قرار گرفته است، سعی می کند با متمایل شدن به سمت جلو بر روی پای عقب خود فشار وارد کند. در مرحله بعد ضمن عوض کردن پاها، همین حرکت را برای پای دیگر انجام می دهد.

 ۸ – تقویت عضله چهارسر ران و تقویت عضلات سرینی

 فرد در حالی که کنار دیوار ایستاده است، سعی می کند بنشیند.

این تمرین را با استفاده از یک صندلی می توانید انجام دهید. فرد در کنار صندلی قرار می گیرد و به جای اینکه بر روی زمین بنشیند، بر روی صندلی می نشیند.

 پوشیدن کفش های پاشنه بلند، موجب افزایش گودی کمر خواهد شد

 ۹ – کشش و انعطاف پذیری در عضلات اطراف ستون فقرات

 بخوابید و زانوها را تک تک و یکی در میان به داخل سینه بکشید و ۶ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید.

این کار را ۶ تا ۱۰ بار تکرار کنید.

- این حالت را می‌توانید با هر دو زانو در حالی که دست‌ها زیر زانو است، تکرار کنید.

به فاصله ۲۰ سانتی‌متر از یک دیوار بایستید و به آن تکیه دهید.

 زانوها را کمی خم کنید و کل ستون فقرات را به دیوار بچسبانید (از جمله کمر) و ۶ تا ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید.

 این حرکت را ۶ تا ۱۰ بار تکرار کنید.

 ۱۰ – کشش و انعطاف پذیری در عضلات پشت ران

 اگر کمردرد حاد ندارید، بنشینید و پایتان را دراز کنید.

 سعی کنید نوک انگشتان دست را به مچ پا برسانید و ۶۰ ثانیه در این حالت نگه دارید.

این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.

 به یاد داشته باشید که میزان و شدت حرکات فوق با توجه به افراد مختلف (از نظر سن، جنس، وضعیت قوای جسمانی و نوع آسیب) متفاوت است.

 به طور کلی بهتر است که روزانه دو بار و حداقل به مدت سه ماه این حرکات را انجام دهید.

منبع:دکتر بیژن فروغ

درمان دستی کلاسیک و آکادمیک

آگاهی متخصصین طب فیزیکی از بیومکانیک بدن انسان و نحوه بوجود آمدن اختلالات فیزیکی در سیستم اسکلتی بدن راهکارهای درمانی آنها را نیز از طریق روشهای فیزیکی و حرکتی فراهم نموده است.یکی از این راهکارها استفاده از مانورهای حرکتی روی ستون فقرات توسط دستان ماهر پزشک متخصص طب فیزیکی است. این مانورها یا تکنیک های حرکتی را اصطلاحاٌ درمانهای دستی یا مانیپولاسیون می گوئیم.

نتایج درمان از این طریق گاهی بسیار جالب و معجزه آساست.چرا که بدنبال انجام درمانهای دستی اغلب دردهایی که به وضوح دارای منشاء ستون فقرات هستند بصورت تماشایی بهبود می یابند و حتی برخی از اوقات دردهای که ظاهراً هیچگونه ارتباطی با ستون فقرات ندارند نیز از بین می روند.

در ستون فقرات انسان، مهره ها، دیسکهای بین مهره ای، مفاصل بین مهره ها، لیگامانها، تاندونها، عروق و اعصاب و… همگی با نظم بسیار شگرف و دقیقی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و توانمندی ایستایی انسان را فراهم می آورند. هرگونه بهم خوردگی این نظم ولو در حد خیلی کم موجب بروز اختلالاتی از جمله درد می گردد. این علامت یعنی درد ممکن است در همان منطقه از ستون فقرات احساس شود یا در یک ناحیه دیگر تحت عنوان دردهای راجعه .

علامت شایع دوم ( بعد از درد) محدودیت حرکتی در آن منطقه از ستون فقرات است به عبارتی دامنه حرکتی قطعات درگیر ستون فقرات در اثر بهم خوردگی نظم ما بین آنها از بین می رود و در بررسی بالینی متوجه علائم یا یافته هایی میشویم که دلالت کامل بر این تشخیص می کند و بعد از انجام مانیپولاسیون یا درمانهای دستی موفق این علائم برطرف می شوند.

مهمترین این علائم وجود درد یا حساسیت موضعی در فشار مستقیم بر قطعه درگیر ستون فقرات است و نکته مهم همین دردناک بودن قطعه حرکتی ستون فقرات است (قطعه حرکتی مجموعه ۲ مهره ستون فقرات بهمراه تمامی عناصر و ساختمانهای وابسته به آن دو مهره می باشد) و در مرحله بعد و با درجه اهمیت کمتر ، محدودیت حرکتی مربوط به آن قطعه حرکتی می باشد.

بر اساس مجموعه این یافته ها، اصطلاح تشخیصی “اختلال عملکرد کوچک بین مهره ای دردناک” بکار میرود. این اختلال غالباً در نتیجه ضربه، فشار، حرکات نادرست، وضعیت های بدنی غلط حین کار و حتی نشستن و ایستادن و خوابیدن غلط ایجاد می گردند

.اصطلاح کوچک برای این اختلال از این جهت بکار برده میشود که در رادیوگرافی معمولاً نشانه ای دیده نمی شود. در خیلی موارد نیز اختلالات متعدد و شدید جداگانه ای همچون بیرون زدگی دیسک ما بین مهره ها وجود دارد که در اینمورد قطعاً اختلال عملکرد ما بین مهره ها نیز رخ داده است. تجربیات ما نشان می دهند که اکثر دردهای ستون فقرات ناشی از اختلال عملکرد کوچک بین مهره ای است.

درمان کلاسیک و آکادمیک دستی Manipulation می تواند درمان قطعی بیماریهای زیر باشد:

- دردهای مزمن گردن

- سردردهای با منشأ گردنی

- میگرن گردنی

- گردن درد حاد (ناگهانی و شدید)

- گردن دردهای مکرر

- دردهای تیرکشنده از گردن به پشت کتف ، شانه یا بازوها و دستها

- دردهای مزمن پشت ستون فقرات (پشت قفسه ی سینه)

- دردهای حاد (ناگهانی و شدید) بین دو کتف

- رگ به رگ شدن دنده ها

- کمردرد مزمن

- کمردرد با منشأ دیسک بین مهره ای کمری

- کمردرد با منشأ ستون فقرات پشتی ( پشت قفسه ی سینه ای)

- کمردرد حاد (ناگهانی و شدید)

- درد سیاتیک (پشت ران)

- درد عصب رانی (جلوی ران)

- بی حسی ناحیه ی کنار و جلوی ران

- درد دنبالیچه

- خواب رفتگی اندام های فوقانی

- درد آرنج (با منشأ گردن)

منبع:دکتر بیژن فروغ

لیزرتراپی

لیزر چه کارهایی انجام می‌دهد؟

مطالعات نشان داده‌اند که چندین نوع فعالیت سلولی در اثر استفاده از لیزر با قدرت پایین تشدید می‌شود. از جمله ساختن پروتئین و آنزیمهای سازنده DNA) DNA ترانسکریپتاز) و تشدید متابولیسم میتوکندری می‌باشد. ترمیم سلولها بعد از تخریب، ترمیم و رشد آکسون عصب تخریب شده (مثلاً از طریق جوانه زدن) و پاسخهای ایمونولوژیکی نیز با این روش بهتر می‌شوند. بررسیهای انجام شده نشان می‌دهد که کاهش درد وتشدید سرعت ترمیم زخم و افزایش سرعت بازسازی عصبها نیز از جمله اثرات دیگر لیزر می‌باشند.

لیزر کم توان (LPLT) چگونه اعمال اثر می‌کند؟

مکانیسم اصلی اثر لیزر ناشناخته است. ولی یکی از مکانیسمهای اصلی که تاکنون روی آن مطالعه شده، ایجاد تغییر در زنجیره انتقال الکترون در میتوکندریها می‌باشد. اینگونه تصور می‌شود که سیتوکرومها در زنجیره انتقال الکترون قادرند که طول موج مشخصی از لیزر را دریافت کنند. انرژی این امواج نوری لیزری باعث می‌شود اعمال این زنجیره سریعتر انجام شود و تولید ATP افزایش یابد و در نتیجه سنتز زنجیره‌های DNA و اعمال سلولی و ساخت پروتئین و بعضی اعمال سلولی دیگر با سرعت بیشتری انجام گیرد.

دیگر مکانیسم های مورد مطالعه شامل جذب اشعه توسط پروتئینهای غشای سلولی است که باعث تغییر شکل غشاء و افزایش نفوذ پذیری آن نسبت به یونها می‌باشد. همچنین لیزر می‌تواند بوسیله سلولهایی غیر از سلولهای گیرندة نوری در چشم نیز جذب شود. این سلولها در بدن مشابه فتورسپتورها در چشم عمل می‌کنند. چندین گیرنده نوری غیر رتینی به این شکل در جاهای مختلف بدن و گونه های جانوری و از جمله انسانها وجود دارد و مطالعاتی در جریان است که نقش آنها را در ریتم فیزیولوژیک شبانه روزی بدن نشان می‌دهد.

اثرات لیزر در بدن:

برخی محققان بر این باورند که لیزر کم توان قادر به ایجاد تغییرات مثبت در سطح سلولی می باشد، که این اثر بدون ایجاد حرارت قابل ملاحظه ای در سطح سلول ایجاد می باشد. این پاسخ های فتو شیمیایی منجر به تغییرات فیزیولوژیک در عملکرد سلول می شوند.

موارد استفاده از لیزر تراپی:

- در بهبود انواع زخمها (زخمهای دیابتیک، زخمهای بستر و…).

- دردهای عضلانی همچون سندرم مایوفاشیال.( نقاط دردناک ماشه ای یا گره های عضلانی متعدد)

- دردهای ناشی از ضربه ها و بعد از اعمال جراحی.

- دردهای مفصلی همچون آرتروز.

- دردهای ناشی از پیچ خوردگیها و کشیدگیهای تاندونی.

- دردهای روماتیسمی همچون آرتریت روماتوئید.

- دردهای عصبی همچون سندروم تونل مچ دستی.

- دردهای ناشی از استفاده بیش از حد اندامها.

- در درمان آسیب های ورزشی.

- در بازسازی عصب آسیب دیده همچون فلج عصب صورتی.

- استفاده از لیزر تراپی در کمک به کنترل عفونت برخی مناطق از جمله زخم بستر و عفونت مثانه.

- در درمان سردردهای میگرنی

- در درمان نروپاتی محیطی مانند نروپاتی دیابت

منبع:دکتر بیژن فروغ

لنف‌ادم

اطلاعات کلی در مورد لنف‌ادم:

نکات کلیدی این قسمت: لنف‌ادم به‌معنای تجمع مایعات در بافت‌های نرم بدن، هنگام آسیب دیدگی یا مسدود شدن سیستم لنفاوی است. سیستم لنفاوی شبکه‌ای از رگ‌های لنفاوی، بافت‌ها و اندام‌هایی است که لنف را به سرتاسر بدن منتقل می‌کنند. لنف‌ادم هنگامی رخ می دهد که لنف به گونه‌ای که لازم است، نتواند در بدن جریان پیدا کند. دو نوع لنف‌ادم وجود دارد. علائم احتمالی لنف‌ادم شامل تورم پاها یا دست‌ها است. سرطان و درمان آن از عوامل خطر برای لنف‌ادم هستند. جهت تشخیص لنف‌ادم از آزمایش‌های مربوط به بررسی سیستم لنفاوی استفاده می‌شود. ممکن است از مراحل مختلف برای توصیف لنف‌ادم استفاده شود.

لنف‌ادم به‌معنای تجمع مایعات در بافت‌های نرم بدن، هنگام آسیب دیدگی یا مسدود شدن سیستم لنفاوی است.

لنف‌ادم (Lymphoma) هنگام آسیب‌دیدگی یا انسداد سیستم لنفاوی رخ می‌دهد. مایعات در بافت‌های نرم جمع شده و باعث تورم می‌شوند. این حالت، یک مشکل رایج ناشی از سرطان و درمان‌های آن است. لنف‌ادم معمولاً روی دست و پا تأثیر می‌گذارد، ولی می‌تواند قسمت‌های دیگر بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. لنف‌ادم می‌تواند برای بیماران مشکلات طولانی مدت جسمی، روانی و اجتماعی به‌وجود آورد.

سیستم لنفاوی شبکه‌ای از رگ‌های لنفاوی، بافت‌ها و اندام‌هایی است که لنف را به سرتاسر بدن منتقل می‌کنند.

بخش‌هایی از سیستم لنفاوی که نقش مستقیمی در لنف‌ادم ایفا می‌کنند شامل موارد زیر هستند:

لنف: یک مایع شفاف شامل لنفوسیت (سلول‌های سفیدخون) که با عفونت و رشد تومورها مقابله می‌کند؛ لنف همچنین حاوی پلاسما است (بخش مایع خون که سلول‌های خون را حمل می‌کند)

رگ‌های لنفاوی: شبکه‌ای از لوله‌های نازک که به جریان لنف در سرتاسر بدن کمک می‌کند و آن را به جریان خون باز می‌گرداند.

گره‌های (غدد) لنفاوی: ساختار کوچک و لوبیا شکلی دارند که لنف را فیلتر کرده و وظیفه جمع‌آوری سلول‌های سفید خون را که به مبارزه با عفونت و بیماری کمک می‌کنند را به‌عهده دارند. غدد لنفاوی در سرتاسر شبکه رگ‌های لنفاوی که در کل بدن یافت می‌شود قرار گرفته اند. مجموعه ای از غدد لنفاوی در زیر بغل، لگن، گردن، شکم و کشاله ران وجود دارند.

طحال، تیموس، لوزه‌ها و مغز استخوان نیز بخشی از سیستم لنفاوی هستند ولی نقش مستقیمی در لنف‌ادم ایفا نمی‌کنند.

آناتومی سیستم لنفاوی، نشان‌دهنده رگ‌ها و اندام‌های لنفاوی است از جمله غدد لنفاوی، لوزه‌ها، تیموس، طحال و مغز استخوان. لنف (مایع روشن) و لنفوسیت‌ها، که از طریق رگ‌های لنفاوی در بدن حرکت می‌کنند و به غدد لنفاوی می‌روند و در آنجا مواد مضر را نابود می‌کنند، لنف از طریق رگی بزرگ در نزدیکی قلب وارد خون می‌شود.

لنف‌ادم هنگامی رخ می‌دهد که لنف به‌گونه‌ای که لازم است، نتواند در بدن جریان پیدا کند.

هنگامی‌که سیستم لنفاوی به‌طور صحیح کار کند لنف در بدن حرکت می‌کند و به جریان خون باز می‌گردد.

• مایعات و پلاسما از مویرگ‌ها (Capillaries) (کوچک‌ترین رگ‌های خونی) نشت می‌کنند و در اطراف بافت‌های بدن جریان می‌یابند و سلول‌ها می‌توانند اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز خود را دریافت کنند.
• بعضی از این مایعات به جریان خون باز می‌گردند و بقیه مایع از طریق رگ‌های لنفاوی نازک وارد سیستم لنفاوی می‌شود. این رگ‌ها لنف را به سمت قلب هدایت می‌کنند. لنف به‌آرامی از طریق رگ‌های لنفاوی بزرگ و بزرگ‌تر حرکت می‌کند و از غدد لنفاوی که ضایعات را از لنف جدا می‌کنند، عبور می‌کند.
• لنف به حرکت خود در سیستم لنفاوی ادامه می‌دهد و در نزدیکی گردن جمع می‌شود پس در یکی از دو مجرای بزرگ جریان می‌یابد.
  • مجرای لنف راست، لنف را از دست راست و بخش راست سر و سینه جمع‌آوری می‌کند.
  • مجرای لنف چپ، لنف را از هر دو پا، دست چپ و بخش چپ سر و سینه جمع‌آوری می‌کند.

این دو مجرای بزرگ در داخل رگ‌هایی زیر ترقوه، که لنف را به سمت قلب می‌برند، تخلیه می‌شوند. این محل، جایی است که لنف به جریان خون باز می‌گردد. هنگامی‌که بخشی از سیستم لنفاوی آسیب می‌بیند یا مسدود می‌شود، مایعات نمی‌توانند از بافت‌های مجاور در بدن تخلیه شوند، بنابراین مایعات در بافت‌ها جمع شده و باعث تورم می‌شوند.

دو نوع لنف‌ادم وجود دارد:

لنف‌ادم می‌تواند اولیه یا ثانویه باشد.

• لنف‌ادم اولیه به‌دلیل رشد و نمو غیرعادی سیستم لنفاوی به‌وجود می‌آید؛ علائم آن ممکن است در زمان تولد یا سال‌ها بعد بروز کند.
• لنف‌ادم ثانویه به‌دلیل آسیب‌دیدگی به سیستم لنفاوی رخ می‌دهد، گاه سیستم لنفاوی به‌دلیل عفونت، جراحت، سرطان، خارج کردن غدد لنفاوی، پرتو دادن به نواحی مبتلا به بیماری یا جوشگاه ناشی از پرتودرمانی یا جراحی آسیب می‌ببیند یا مسدود می‌شود.

اطلاعات خلاصة زیر در مورد لنف‌ادم ثانویه است، که به‌دلیل سرطان یا درمان سرطان رخ می‌دهد:

علائم احتمالی لنف‌ادم تورم دست‌ها یا پاها است.

مشکلات دیگری نیز می‌توانند همین علائم را به‌وجود آورند. در صورت بروز هر یک از موارد زیر باید با پزشک مشورت کرد.

• تورم دست یا پا، که گاه شامل انگشت‌های دست و پا نیز می‌شود.
• احساس سنگینی در دست یا پا.
• احساس سفتی در پوست.
• مشکل داشتن در حرکت مفاصل پا یا دست.
• ضخیم شدن پوست همراه با تغییرات پوستی، نظیر زگیل یا تاول، یا بدون تغییرات.
• احساس فشردگی هنگام پوشیدن لباس، کفش، دست‌بند، ساعت یا حلقه.
• خارش پاها یا انگشتان پا.
• احساس سوزش در پاها.
• مشکلات مربوط به خواب.
• ریزش مو.

فعالیت‌های روزانه و توانایی کار کردن یا لذت بردن از فعالیت‌های تفریحی گاه توسط لنف‌ادم تحت تأثیر قرار می‌گیرند، این علائم با گذشت زمان به‌آرامی بروز می‌کنند و یا شاید در صورت وجود عفونت یا آسیب به دست یا پا به‌سرعت ظاهر شوند.

سرطان و درمان آن از عوامل خطر برای لنف‌ادم هستند.

لنف‌ادم پس از هر گونه سرطان یا درمانی که روی جریان لنف در غدد لنفاوی اثر بگذارد رخ می‌دهد. از جمله این موارد می‌توان به خارج کردن غدد لنفاوی اشاره کرد.

این بیماری گاهی در طی چند روز و یا سال‌ها پس از درمان بروز می‌کند. بیش‌تر موارد لنف‌ادم در طی سه سال پس از جراحی رخ می‌دهد.

عوامل خطر برای لنف‌ادم شامل موارد زیر هستند:

• خارج کردن و یا پرتو دادن به غدد لنفاوی در زیر بغل، کشاله ران، لگن یا گردن، خطر لنف‌ادم را، با توجه به تعداد غدد لنفاوی مبتلا شده، افزایش می‌دهد. خطر در صورتی‌که تنها اولین غده لنفاوی(Sentinel) یا اولین گره لنفاوی که لنف (Lymphatic Drainage) را از تومور دریافت می‌کند خارج شود، کم‌تر است.
• داشتن اضافه وزن و چاق بودن.
• بهبود کند پوست پس از جراحی.
• توموری که مجرای چپ لنفاوی یا غدد و رگ‌های لنفاوی را در گردن، سینه، زیر بغل، لگن یا شکم تحت تأثیر قرار داده یا مسدود کرده است.
• بافت جوشگاه در کانال‌های لنفاوی زیر استخوان ترقوه، که به‌دلیل جراحی یا پرتودرمانی به‌وجود آمده است.

لنف‌ادم معمولاً در بیماران مبتلا به سرطان پستان که تمام یا بخشی از پستان خود و غدد لنفاوی زیر بغل را برداشته‌اند به‌وجود می‌آید. لنف‌ادم در پاها معمولاً پس از جراحی سرطان رحم، پروستات، لنفوم یا ملانوما (Melanoma)بروز می‌کند، همچنین این بیماری می‌تواند همراه با سرطان فرجی(Vulvar) یا سرطان تخمدان به‌وجود آید.

برای تشخیص لنف‌ادم از آزمایش‌های مربوط به بررسی سیستم لنفاوی استفاده می‌شود.

حصول اطمینان از اینکه دلیل تورم موارد دیگری نظیر عفونت یا لخته‌های خون نیست، بسیار مهم است. از آزمایش‌ها یا روش‌های زیر برای تشخیص لنف‌ادم استفاده می‌شود:

• معاینه فیزیکی و بررسی سابقه: معاینه بدن برای یافتن علائم بیماری، مانند برآمدگی‌ها یا هر چیز غیرعادی، سابقه مشکلات پزشکی بیمار و بیماری‌ها و درمان‌هایی که در گذشته انجام داده است نیز گرفته خواهد شد.
• سنتی گرافی لنفاوی (Lymphoscintigraphy): روشی برای تهیه عکس‌هایی که سینتی گرام (Scintigrams) نام دارند، از سیستم لنفاوی جهت بررسی وجود انسداد یا هر مورد غیرعادی دیگر در بدن. یک ماده رادیواکتیو زیر پوست، بین انگشت‌های اول و دوم هر یک از دست‌ها یا پاها تزریق می‌شود. ماده توسط رگ‌های لنفاوی جذب می‌شود و به‌وسیله اسکنر تشخیص داده می‌شود. اسکنر تصاویری از جریان ماده درون سیستم لنفاوی را روی صفحه کامپیوتر نمایش می‌دهد.
• ام.آر.آی. (MRI) ، تصویربرداری با تشدید مغناطیسی: روشی که از یک آهن‌ربا، امواج رادیویی و کامپیوتر برای تهیه مجموعه‌ای از تصاویر دقیق و با جزئیات زیاد از نواحی درونی بدن استفاده می‌کند. به این روش تصویربرداری با تشدید مغناطیسی هسته‌ای نیز گفته می‌شود. (NMRI)

پا یا دست ورم کرده معمولاً با دست یا پای دیگر مقایسه می‌شود. این کار در طی زمان مرتباً تکرار می‌شود تا عملکرد درمان مشخص شود.

از مراحل مختلف زیر برای توصیف میزان پیشرفت لنف‌ادم استفاده می‌شود:

• مرحله یک: اندام (دست یا پا) ورم کرده یا سنگین شده است. فشار روی نواحی ورم کرده حفره (گودی) باقی می‌گذارد. این مرحله از لنف‌ادم ممکن است بدون درمان برطرف شود.
• مرحله دو: اندام متورم شده است و حالت اسفنجی دارد. احتمالاً وضعیتی به نام فیبروز بافت به‌وجود می‌آید و منجر به این می‌شود که اندام حالت سفت به خود بگیرند. فشار روی اندام متورم حفره‌ای باقی نمی‌گذارد.
• مرحله سه: این مرحله، پیشرفته‌ترین مرحله بیماری است. اندام متورم اغلب خیلی بزرگ می‌شود؛ در این مرحله درمان شاید بتواند به فرد کمک کند، ولی آن را معالجه نخواهد کرد.

لنف‌ادم مرحله سه به‌ندرت در بیماران مبتلا به سرطان پستان رخ می‌دهد؛ به لنف‌ادم مرحله سه، پیل پایی لنفوستاتیک(Elephantiasis) نیز گفته می‌شود.

کنترل لنف‌ادم

(Managing Lymphedema) نکات کلیدی این بخش: ممکن است اقداماتی برای پیشگیری از لنف‌ادم یا جلوگیری از وخیم‌تر شدن آن انجام شود. اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر هستند: در صورتی‌که با هر یک از علائم لنف‌ادم برخورد کردید به‌سرعت پزشک خود را در جریان بگذارید. برای پیشگیری از عفونت، ناخن‌ها و پوست خود را تمیز نگه دارید و از آنها مراقبت کنید. از مسدود کردن جریان مایعات در داخل بدن پرهیز کنید. از تجمع خون در اندام بیمار شده جلوگیری کنید. چگونگی تأثیر ورزش روی لنف‌ادم ناشی از سرطان پستان هنوز مشخص نشده است.

ممکن است اقداماتی برای پیشگیری از لنف‌ادم یا جلوگیری از وخیم‌تر شدن آن در پیش گرفته شود.

اقدامات پیشگیرانه می‌تواند مانع از توسعه لنف‌ادم شود. پزشکان می‌توانند به بیمار آموزش دهند چگونه در خانه از لنف‌ادم پیشگیری کند یا مراقبت‌های لازم را به عمل آورد. در صورت بروز لنف‌ادم، می‌توان از اقدامات زیر برای جلوگیری از بدتر شدن آن استفاده کرد.

اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر است:

در صورتی‌که با هر یک از علائم لنف‌ادم برخورد کردید به‌سرعت پزشک خود را در جریان بگذارید.

بخش مربوط به اطلاعات کلی در مورد علائم ناشی از لنف‌ادم را مطالعه کنید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم به‌سرعت پزشک خود را مطلع کنید. در صورتی‌که درمان زود شروع شود احتمال بهبودی بیش‌تر است. در صورتی‌که لنف‌ادم درمان نشود می‌تواند منجر به مشکلاتی شود که دیگر نتوان آنها را درمان کرد.

برای پیشگیری از عفونت، ناخن‌ها و پوست خود را تمیز نگه دارید و از آنها مراقبت کنید.

باکتری‌ها می‌توانند از طریق بریدگی، خراش، نیش حشرات یا دیگر جراحت‌های پوست وارد بدن شوند. مایعات جمع شده در بافت‌های بدن به‌دلیل لنف‌ادم، رشد باکتری‌ها و بروز عفونت را ساده‌تر می‌کند؛ به‌دنبال نشانه‌هایی از عفونت مانند قرمزی، درد، تورم، گرما، تب یا رگه‌های قرمز زیر سطح پوست باشید و در صورت مشاهده هر یک از این موارد به‌سرعت پزشک خود را مطلع کنید. مراقبت دقیق از پوست و ناخن به پیشگیری از عفونت کمک می‌کند.

• برای مرطوب نگه داشتن پوست از کرم یا لوسیون استفاده کنید.
• با استفاده از پمادهای ضدباکتریایی بریدگی یا شکاف‌هایی را که در پوست به‌وجود آمده است معالجه کنید.
• از فرو بردن هر گونه سوزن درون بافت مبتلا به لنف‌ادم (دست یا پا) خودداری کنید. این امر شامل تزریق یا آزمایش خون نیز هست.
• در هنگام خیاطی از انگشتانه استفاده کنید.
• از آزمایش آب حمام یا آب مربوط به غذا به‌وسیله اندام مبتلا به لنف‌ادم خودداری کنید، ‌زیرا احتمال دارد دست یا پای مبتلا شده حس لمس، دما و یا درد کم‌تری داشته باشد و آبی که بیش از حد داغ شده است پوست را بسوزاند.
• در هنگام آشپزی و باغبانی از دستکش استفاده کنید.
• در هنگامی‌که در محیط باز هستید از کرم ضدآفتاب استفاده کنید و کفش بپوشید.
• ناخن‌های پا را به گونه‌ای کوتاه کنید که لبه‌ها صاف باشند. برای پیشگیری از عفونت و رشد ناخن درون پوست پا به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.
• پاها را تمیز و خشک نگه دارید و جوراب‌های نخی (کتانی) بپوشید.

از مسدود کردن جریان مایعات درون بدن خودداری کنید.

اینکه مایعات درون بدن، مخصوصاً در اندام مبتلا شده یا در نواحی که ممکن است لنف‌ادم بروز کند،‌به‌خوبی جریان داشته باشد بسیار مهم است.

• هنگام نشستن پاها را به حالت صلیبی قرار ندهید.
• حداقل هر 30 دقیقه یکبار حالت نشستن خود را عوض کنید.
• از انگشتر و زینت‌آلات گشاد و لباس‌های گشاد یا قابل انعطاف (الاستیک) استفاده کنید.
• کیف‌های دستی را با دست مبتلا به لنف‌ادم حمل نکنید.
• از کیف‌های مخصوص گرفتن فشار خون، در دست مبتلا به لنف‌ادم استفاده نکنید.
• از بانداژهای الاستیک یا جوراب‌های ساق بلند با کش‌های تنگ استفاده نکنید.
• از تجمع خون در اندام‌های مبتلا شده جلوگیری کنید.
• اندام مبتلا به لنف‌ادم را حتی‌الامکان، بالاتر از قلب نگه دارید.
• اندام را با سرعت زیاد تکان ندهید و نگذارید مدت زیادی به سمت پایین باقی بماند. این کار باعث می‌شود خون و مایعات در بخش‌های پایینی دست یا پا جمع شوند.
• به اندام گرما ندهید.

چگونگی تأثیر ورزش روی لنف‌ادم مربوط به سرطان پستان هنوز کاملاً مشخص نیست.

در گذشته زنان مبتلا به لنف‌ادم ناشی از سرطان پستان از انجام بعضی از ورزش‌ها منع می‌شدند. اخیراً، پژوهش‌هایی در رابطه با تأثیر ورزش روی این نوع از لنف‌ادم انجام شده است. براساس این مطالعات، به‌نظر می‌رسد که ورزش حداقل لنف‌ادم را بدتر نمی‌کند. در این مورد باید تحقیقات بیش‌تری انجام گیرد.

درمان لنف‌ادم

(Treatment Of Lymphedema) نکات کلیدی این بخش: هدف از درمان، کنترل تورم و دیگر مشکلات ناشی از لنف‌ادم است. درمان لیمفودما شامل موارد زیر است: ورزش. بانداژ. ماساژ درمانی. مراقبت از پوست. درمان ترکیبی. ابزار فشرده‌سازی. کاهش وزن. لیزردرمانی. دارودرمانی. جراحی. هنگامی‌که لنف‌ادم شدید است و به‌وسیلۀ درمان بهتر نمی شود ممکن است مشکلات دیگری به‌وجود آید.

هدف از درمان، کنترل تورم و دیگر مشکلات ناشی از لنف‌ادم است.

آسیب به سیستم لنفاوی قابل درمان نیست. از درمان‌ها برای کنترل تورم ناشی از لنف‌ادم و پیشگیری از بروز دیگر مشکلات یا بدتر شدن آنها استفاده می‌شود. فیزیوتراپی، از درمان‌های متداول و استاندارد است، درمان معمولاً ترکیبی از چندین روش فیزیکی است و هدف از آن کمک به بیماران برای ادامه فعالیت‌های روزمره، کاهش درد و بهبود توانایی حرکت و استفاده از اندام‌های مبتلا به لنف‌ادم (دست یا پا) است. معمولاً از داروها برای درمان طولانی مدت لنف‌ادم استفاده نمی‌شود.

درمان لنف‌ادم شامل موارد زیر است:

ورزش:

ورزش‌های سبکی که باعث فعالیت بیش‌تر قلب و ریه‌ها می‌شوند، موجب می‌شود که رگ‌های لنفاوی، لنف را از اندام‌های مبتلا شده خارج کنند و در نتیجه به کاهش تورم کمک می‌کنند.

پوشاک فشاری:

پوشاک فشاری از پارچه‌هایی ساخته شده‌ که مقدار فشار کنترل شده‌ای را به نواحی مختلفی از دست یا پا وارد می‌آورند و به حرکت مایعات و جلوگیری از تجمع آنها کمک می‌کند. گاه بعضی از بیماران نیاز دارند این لباس‌ها را برای سایز خود سفارش دهند. استفاده از آستین فشاردهنده در هنگام ورزش به جلوگیری از تورم بیش‌تر در اندام مبتلا شده کمک می‌کند. استفاده از پوشاک فشاری در هنگام مسافرت هوایی اهمیت زیادی دارد زیرا لنف‌ادم در ارتفاعات بالاتر ممکن است بدتر شود. به پوشاک فشاری، آستین‌های فشاردهنده و آستین‌ها یا جوراب‌های ساق‌بلند لنف‌ادم نیز گفته می‌شود.

بانداژ:

هنگامی‌که مایعات لنف از اندام متورم خارج شد، بانداژ کردن (بستن) می‌تواند به جلوگیری از پر شدن مجدد ناحیه با مایعات کمک کند. بانداژ همچنین توانایی رگ‌های لنفاوی برای جابه‌جا کردن لنف را افزایش می‌دهد. گاهی اوقات لنف‌ادمی که با دیگر درمان‌ها بهبود نیافته است با استفاده از بانداژ بهتر می‌شود.

ماساژدرمانی:

ماساژدرمانی (درمان دستی) برای لنف‌ادم، شامل درمانی است که در آن بافت‌های نرم بدن به‌آرامی ورز و مالش داده می‌شود یا ضربات آرام به آنها زده می‌شود. ماساژ می‌تواند به خارج کردن لنف از نواحی متورم و هدایت آن به ناحیه‌ای که رگ‌های لنفاوی در آن فعال هستند کمک کند.

معمولاً ماساژ درمانی در مورد بیمارانی که از پرتودرمانی در ناحیه مبتلا به لنف‌ادم استفاده کرده‌اند یا کسانی که یکی از شرایط زیر را دارند اعمال نمی‌شود:

• سلولیت (Cellulitis) : عفونت بافت‌های عمقی پوست و عضلات یا دیگر انواع التهاب اندام متورم شده.
• سرطان باقی مانده در ناحیه مبتلا به لنف‌ادم.
• ترمبوز ورید عمقی (لخته خون در سیاه رگ  Deep Vein Thrombosis)
• نارسایی احتقانی قلب (ضعف عضله قلب، که باعث تجمع مایعات در بافت‌های بدن می‌شود).

مراقبت از پوست:

هدف مراقبت از پوست پیشگیری از عفونت و حفاظت از پوست در مقابل خشکی و ترک‌خوردگی است؛ بخش «نکاتی مربوط به مراقبت از پوست» را در قسمت کنترل لنف‌ادم مشاهده کنید.

درمان ترکیبی:

فیزیوتراپی ترکیبی، برنامه‌ای متشکل از ماساژ، بانداژ، ورزش‌ها و مراقبت از پوست است، که توسط یک درمان‌گر متخصص انجام می‌شود. در شروع برنامه، درمان‌گر از درمان‌های متعدد در بازه زمانی کوتاه برای کاهش بیش‌تر تورم در بافت مبتلا به لنف‌ادم استفاده می‌کند، سپس بیمار برنامه را در منزل ادامه می‌دهد تا تورم را در حالت کاهش‌یافته نگه دارد. به درمان‌های ترکیبی، درمان‌های پیچیده کاهش‌دهنده احتقان نیز گفته می‌شود.

ابزار فشرده‌سازی:

ابزار فشرده‌سازی، پمپ‌هایی هستند که به آستین‌هایی متصل می‌شوند که دور دست یا پا پیچیده می‌شوند و به‌صورت مقطع به اندام‌ها فشار وارد می‌کنند. آستین در چرخه‌های زمانی پر باد و کم باد می‌شود و این عملکرد پمپاژ به حرکت مایعات درون رگ‌های لنفاوی و جلوگیری از تجمع مایعات در دست یا پا کمک می‌کند.

ابزار فشرده‌سازی در صورت استفاده همراه با درمان ترکیبی می‌تواند مفید باشد. استفاده از این دستگاه‌ها باید زیر نظر یک متخصص آموزش دیده انجام شود چرا که فشار زیاد می‌تواند به رگ‌های لنفاوی نزدیک به سطح پوست آسیب وارد کند.

کاهش وزن:

در بیماران مبتلا به اضافه وزن، ممکن است لنف‌ادم با کاهش وزن بهتر شود.

لیزردرمانی:

لیزردرمانی معمولاً به کاهش تورم لنف‌ادم و از بین بردن سختی پوست پس از عمل ماستکتومی (Mastectomy : جراحی برای برداشتن بخشی از پستان یا تمام آن )  کمک می‌کند. از یک دستگاه دستی، که با باتری کار می‌کند، برای هدف‌گیری نواحی مبتلا به لنف‌ادم به‌وسیله اشعه‌های سطح پایین لیزر استفاده می‌شود.

دارودرمانی:

لنف‌ادم معمولاً با دارو درمان نمی‌شود ولی گاه از آنتی بیوتیک برای معالجه و پیشگیری از عفونت استفاده می‌شود. دیگر انواع داروها نظیر داروهای مدر(Diuretic) یا داروهای ضد انعقاد خون (رقیق‌کننده خون) معمولاً مفید نیستند و حتی ممکن است باعث بدترشدن لنف‌ادم شوند.

جراحی:

لنف‌ادم ناشی از سرطان به‌ندرت به‌وسیله جراحی درمان می‌شود.

هنگامی‌که لنف‌ادم با درمان بهبود نمی‌یابد ممکن است مشکلات دیگری هم به‌وجود آید.

گاهی اوقات لنف‌ادم شدید به‌وسیله درمان بهتر نمی‌شود، یا سال‌ها پس از جراحی به‌وجود می‌آید. در صورتی‌که هیچ دلیل شناخته شده‌ای وجود نداشته باشد، پزشکان بررسی می‌کنند که آیا مشکل، ناشی از چیزی غیر از سرطان اولیه یا درمان سرطان است؟ (مثلاً یک تومور دیگر)

لنفانژیوسارکوما (Lymphangiosarcoma) یک نوع سرطان نادر رگ‌های لنفاوی با رشد سریع است. این مشکلی است که در بعضی از بیماران مبتلا به سرطان پستان رخ می‌دهد و معمولاً در حدود 10 سال پس از برداشتن پستان (ماستکتومی Mastectomy) ) بروز می‌کند. این نوع سرطان با ظهور ضایعات بنفش‌رنگ روی پوست، که غالباً مسطح یا برآمده هستند آغاز می‌شود؛ برای بررسی وجود این سرطان از سی تی اسکن یا ام. ار. آی استفاده می‌شود. معمولاً این نوع سرطان قابل درمان نیست.

چه بیماری نیاز به بازسازی رباط صلیبی دارد

در یک مطالعه که در بیمارستان جراحی های خاص در نیویورک انجام شده است نشان داده شده که شکل زانو متغیر مهمی است تا پزشک بر اساس آن تصمیم بگیرد آیا بیمارش میتواند بدنبال آسیب رباط صلیبی قدامی تحت عمل جراحی بازسازی قرار بگیرد یا خیر مطالعات قبلی نشان داده بود که شکل مفصل زانو که در هر فرد متفاوت با دیگری است میتواند در بعضی افراد زمینه را برای آسیب دیدن رباط صلیبی قدامی فراهم کند. این پدیده بخصوص در ورزشکاران صادق است. مطالعه اخیر یک قدم فراتر رفته و نشان میدهد که حتی نتیجه عمل جراحی بازسازی رباط صدمه دیده هم تا حد زیادی به شکل آناتومیک مفصل زانو وابسته است. آسیب رباط صلیبی قدامی یکی از صدمات شایع زانو است که هر ساله در تعداد زیادی از افراد و بخصوص در ورزشکاران ایجاد شده و فشار مالی زیادی را بر دوش سیستم بهداشتی کشورها وارد میکند. آسیب رباط صلیبی در صورت عدم درمان میتواند موجب خراب شدن منیسک و پس از مدتی شروع آرتروز و ساییدگی مفصل زانو شود. با انجام بازسازی رباط میتوان تا حدود زیادی جلوی پیدایش این عوارض را گرفت. البته همه بیماران مبتلا به این آسیب نیاز به جراحی ندارند. بعضی بیماران حتی با وجود پارگی رباط، مفصل زانوی نسبتا پایداری دارند. در این افراد آسیب رباط صلیبی موجب بروز عارضه نمیشود. در مطالعه ای که ذکر شد محققین 9 زانو را از جسد افراد متوفی گرفته و آنها را به ماشین هایی متصل کردند. این ماشین ها زانوها را درست مانند وقتی انسان راه میرود خم و راست کرده و نیروهایی را که براثر وزن فرد به زانو وارد میشود هم بر زانو وارد میکردند. سپس با کارگذاشتن سنسورهایی بر روی نقاط مختلف سطوح مفصل زانو نیروهایی را که در حین راه رفتن و حرکات مختلف مفصل زانو بر این سطوح وارد میشود اندازه گیری کردند. این اندازه گیری ها در دو مرحله انجام شد. در یک مرحله زانو سالم بود و سپس در مرحله بعد رباط صلیبی قدامی زانو پاره شده و اندازه گیری ها مجددا صورت گرفت. اندازه گیری ها نشان داد که نیروهای وارده به سطح مفصلی قبل و بعد از پاره شدن رباط صلیبی قدامی با هم متفاوت است. به بعضی نقاط مفصل قبل از پارگی رباط نیروها و فشارهای کمتری وارد میشد که بعد از پارگی این نیروها بیشتر میشدند و در بعضی دیگر از نقاط هم این رویه برعکس بود. با این حال این تغییرات در زانوهای مختلف متفاوت بود. تنها تغییر ثایت این بود که بعد از پارگی، فشار به سطح خلفی پلاتوی تیبیا ( پلاتوی تیبا سطح فوقانی استخوان تیبیا یا درشت نی است که با سطح پایینی استخوان ران مفصل میشود) در همه نمونه ها افزایش پیدا کرد. با این حال فشار به سطح جلویی یا قدامی پلاتوی تیبیا در بعضی زانوها بیشتر و در بعضی دیگر کمتر شد. بطور مثال در کسانی که پلاتوی تیبیای آنها گودی بیشتری داشت مفصل زانو پایدارتر بود و بعد از پاره شدن رباط صلیبی قدامی فشار وارده به قسمت قدامی سطح مفصلی افزایش پیدا نکرد. شیب پلاتوی تیبیا هم متغیر تاثیرگذار دیگر بود. در کسانی که این شیب زیاد بود بعد از پارگی نیروهای بیشتری به مفصل وارد میشدند. این مطالعه نشان میدهد که پزشک ها میتوانند با رادیوگرافی از مفصل زانو و بررسی شکل آن مشخص کنند که در کدام دسته از بیماران آسیب رباط صلیبی قدامی میتواند موجب افزایش فشارهای وارده به سطح غضروفی مفصل و در نتیجه خراب شدن زود هنگام آن شود. این دسته از بیماران نیاز بیشتری به درمان زود هنگام آسیب دارند. منبع : ایران ارتوپدی