نقش تغذیه در پیش گیری از پوکی استخوان

پوکی استخوان یا استئوپوروز حالتی است که در آن استخوان شکننده شده و احتمال شکستگی با ضربات کوچک افزایش می یابد . پوکی استخوان از گرفتاری های شایع ، در جوامع بشری است ، که بعد از سن 35 سالگی روند آن در انسان آغاز می شود. حدود نیمی از زنان مسن تر از 45 سال و 90درصد زنان مسن تر از 75 سال به بیماری پوکی استخوان مبتلا می شوند.

مردان مسن نیز به پوکی استخوان دچار می شوند که البته میزان ابتلای آنان کم تر از زنان است. به طور تقریبی از هر 3 زن یک نفر و ازهر دوازده مرد یکی به پوکی استخوان دچارمی شوند . این امر در سال ، منجربه ده ها هزار شکستگی ناتوان کننده ، در مبتلایان می شود که متاسفانه تعداد اندکی از مبتلایان به پوکی استخوان مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند.
این شکستگی ها به طور عمده دراین نواحی رخ می دهد :
گردن ، استخوان ران ، مهره های ستون فقرات و استخوان های مچ دست ، حتی گاهی شکستگی های خود به خود مهره ها ، گردن و استخوان ران هم دیده می شود.
می توان بافت استخوانی را به زبان ساده به صورت زیر تقسیم کرد:
استخوان انسان همانند یک ساختمان است که دارای اسکلت بندی ، دیوار چینی و ملات بین آجرهاست. اسکلت این استخوان ها از رشته های قوی و محکمی به نام رشته های کلاژن تشکیل شده که مابین رشته ها را املاح کلسیم پرمی کند.
 همچنین از آنجا که استخوان ، بافتی زنده است ، محتوی مقدار زیادی سلول های جوان و بالغ استخوانی است که وظیفه ساختن بافت استخوان ها را به عهده دارند. پوکی استخوان عارضه ای است که با بالا رفتن سن به وجود می آید ، در نتیجه از استحکام بافت و املاح استخوانی کم شده و از مقاومت آن کاسته می شود.

استخوان انسان در دوران کودکی از خاصیت ارتجاعی برخوردار است و تحمل فشار زیاد را دارد و به تدریج سفت و محکم می شود ، این مسئله در سن 20 سالگی به اوج خود می رسد ، بین سن 20 تا 35 سالگی استحکام استخوان ها به همان قوت باقی می ماند.به همین دلیل ضربات شدید ، مثل تصادفات می تواند منجر به شکستگی استخوان شود. اما از این سن به بعد ، به تدریج و با سرعتی کم ، از تراکم استخوان ها کم شده و با بالارفتن سن ، پوک می شوند. در زنان، بعد از سن یائسگی به علت توقف ترشح هورمون های زنانه و نقش مهم این هورمون ها در استحکام استخوان ها ، شیوع پوکی استخوان زیادتر می شود.

چه کسانی در معرض پوکی استخوان قرار دارند؟
به طور تقریبی و با احتمال زیاد همه ما در معرض پدیده ناخوشایند پوکی استخوان قرار داریم. •افراد مسن در معرض ابتلای بیشتری قرار دارند. عارضه پوکی استخوان در نزد خانم ها بعد از سن یائسگی بسیار شایع و زنان ، بیش از مردان به پوکی استخوان مبتلا می شوند ، به ویژه اگر یائسگی زودرس در خانم ها ایجاد شده باشد. •تحرک بدنی و ورزش ، باعث استحکام استخوان ها در هر سنی می شود. عدم تحرک و استراحت زیاد باعث تحلیل و پوکی سریع استخوان ها می شود و شکستگی استخوانی را بیشتر می کند.
 گاه پوکی استخوان در برخی ازخانواده ها بیشتر دیده می شود. همچنین در بعضی از نژادها مثل بعضی از نژادهای آسیایی این پوکی بیشتر است. •تغذیه ، نقش مهمی در پوکی استخوان به عهده دارد. افرادی که کلسیم کافی در رژیم غذایی آنها وجود ندارد و یا ویتامینDکافی دریافت نمی کنند، در معرض ابتلا بیشتری هستند.
  همچنین نتایج حاصل از مصرف سیگار و قهوه زیاد هم ، در پوکی استخوان ثبت شده است. کسانی که خود سیگار می کشند، یاهمنشین سیگاری هاهستند، در معرض پوکی استخوان زودرس قراردارند و زنانی که سیگارمی کشند، دچار پوکی استخوان شدیدتری هستند. استفاده طولانی از کورتن ها و یا داروهای ادرارآور، می تواند باعث پوکی استخوان شود. البته قابل ذکر است که مصرف یک یا چند آمپول کورتن در سال چنین اختلالی را ایجاد نمی کند.  افرادی که از بعضی اختلالات هورمونی مشخص رنج می برند ، مثل پرکاری تیروئید وپارا تیروئید، کم کاری غددجنسی و بیماری کوشینگ در معرض ابتلای بالاتری به پوکی استخوان هستند.

آیا پوکی استخوان علامتی دارد؟
متاسفانه باید گفت پوکی استخوان قبل از بروز عوارض آن علامتی ندارد.علائم هنگامی ایجاد می شود که شکستگی اتفاق افتاده باشد. درد ناگهانی و شدید درستون فقرات ، می تواند از علائم شکستگی های ستون فقرات باشد. ممکن است شکستگی مهره ، بدون درد اتفاق افتد و به صورت خمیدگی ستون فقرات و کاهش قد بیماردیده شود.
 اگر چه عکس برداری با اشعه ایکس به تشخیص شکستگی کمک می کند ، ولی برای تشخیص زودرس آن روش مناسبی نیست . پس بهتر است کلیه افرادی که درمعرض خطرپوکی استخوان قرار دارند، قبل از شروع عوارض، مورد ارزیابی قرار گیرند و در صورت مبتلا بودن ، اقدامات پیش گیرانه صورت گیرد. بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری است.
 خوشبختانه امروزه برای سنجش تراکم استخوان دستگاه های جدیدی ساخته شده که می تواند با دقت نسبتاً زیادی ، تراکم استخوانی و نسبت آن ، با استخوان سالم و سن مناسب را اندازه گیری کنند. آزمایش سنجش تراکم استخوانی بدون درد است و تنها چند دقیقه طول می کشد، همچنین احتیاج به آمادگی قبلی ندارد و در طی آن دارویی مصرف نمی شود.
 این سنجش، پزشک را قادرمی سازد تا شدت پوکی استخوان را اندازه گیری کرده ودرنتیجه استحکام استخوان را بسنجد. بنابراین بهترین روش پیشگیری ازپوکی استخوان وعوارض آن، رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت ورزشی مناسب و دوری ازعوامل کمک کننده در افزایش پوکی استخوان ، مانند استعمال دخانیات (به ویژه تمام موارد ذکر شده تا قبل از سن 35 سالگی) و ارزیابی های لازم برای تعیین میزان تراکم استخوانی است.

جلوگیری از پدیده پوکی استخوان می توان با روش های بسیار ساده ای خطر پوکی استخوان را کاهش داد: 
با اطلاع از وضعیت استخوان ها به ویژه در خانم ها دردوران نزدیک به یائسگی، به وسیله مشورت با پزشک، به کار بردن روش تشخیص مناسب و در صورت نیاز تجویز دارو های ویژه می توان از پیشرفت بیماری و عوارض حاصل از آن پیش گیری کرد.
 تغذیه مناسب ، از روشهای موثر برای پیش گیری پوکی استخوان است. غذای انسان باید محتوی پروتئین ، املاح کافی و ویتامین های لازم باشد، تا روند پوکی استخوان کندتر شود. بهترین منبع کلسیم و پروتئین، شیر، پنیر، ماست و غذاهای دریایی به ویژه ماهی است. کلسیم یکی از اجزای سازنده استخوان است وغذای روزانه هر فرد بالغ ، باید حداقل حاوی 1000 تا1200 میلی گرم کلسیم باشد.

البته این مقدار در زنان باردار ، شیرده، یائسه ، افراد مسن و بچه ها بیشتر بوده و بین 1500تا2000 میلی گرم است . همان طور که گفته شد، فرآورده های لبنی مانند شیر، ماست، کشک، قره قوروت، پنیر از منابع مهم و بسیار خوب کلسیم اند .سایر منابع حاوی کلسیم عبارتند از: سبزیجات برگ سبز ، کلم پیچ، شلغم، هویج، پرتقال ، انگور، توت فرنگی، خرمالو، زیتون، جعفری، اسفناج، کرفس، کشمش، بادام، پسته، گردو، حبوبات و غذاهای دریایی مانند ماهی به ویژه ماهی تن، کیلکا و ساردین.
در زیر به مقادیر تقریبی کلسیم در بعضی از مواد ذکرشده اشاره می شود:
نوع ماده غذایی مقدار ماده غذایی مقدار کلسیم به میلی گرم شیر کم چرب یک لیوان 290 ماست کم چرب یک لیوان 415 پنیر 30 گرم 150 کشک 100 گرم 430 پسته 100 گرم 140 ماهی کنسرو شده با روغن 100 گرم 354 ماهی کنسرو شده بدون روغن 100 گرم 437 اسفناج 100 گرم 93 پرتقال یک عدد 56 لوبیای خشک خام 100 گرم 144 انجیر خشک 5 عدد 126 پوکی استخوان یکی از مهمترین عوارض کاهش مصرف کلسیم است و در صورت همراهی با عواملی مانند:کمبود ویتامینC، کمبود ویتامین D، درمان با استروئیدها (کورتون)، بی حرکتی و... برشدت آن افزوده می شود. پس بیاییم با رعایت نکات زیر حافظ سلامتی استخوان ها وجلو گیری از پوکی استخوان خود ، در سن میانسالی و پیری باشیم.
 1. هم اکنون که مقدار نیاز روزانه کلسیم خود را می دانید، سعی کنید به میزان لازم از مواد حاوی کلسیم در روز استفاده کنید، تا دچار کمبود میزان کلسیم نشوید. این ذخیره سازی به ویژه در دهه دوم و سوم بسیار پر اهمیت است. در صورتی که نمی توانید مقدارلازم کلسیم را از فرآورده های غذایی طبیعی تهیه کنید ، برای جلوگیری از این بیماری نا خوشایند، سفارش می شود، به مصرف ترکیبات مکمل غذایی موجود در بازار بپردازید.
 2. ویتامین D برای سلامتی استخوان ها وجذب کلسیم لازم وضروری است. بنابراین زمانی را در بیرون از منزل بگذرانید، تا آفتاب بتواند پوست را برای ساختن ویتامین Dتحریک کند.
 3. به طور منظم ورزش کنید. استخوان های اطفال با ورزش کردن ، محکم می شوند و رشد طبیعی خواهند داشت. البته افراد بالغ نیز باید تحرک کافی داشته باشند. استراحت و عدم تحرک باعث تحلیل بافت استخوانی می شود. بهترین، مفید ترین و کم خرج ترین ورزش برای انسان های بالغ و به ویژه افراد مسن پیاده روی است. توجه داشته باشید که ورزش های تحمل وزن مثل پیاده روی نقش مهمی در رسوب کلسیم در استخوان ها دارند. ورزش هایی که فشار و تحمل استخوانی ندارند، کمتر از ورزش های تحمل وزن در این مسئله اثر مثبت دارند.
 4. ازمصرف مواد افزایش دهنده پوکی استخوان مانند سیگار ، قهوه فراوان و ... خودداری کنید.
5. جایگزینی هورمون های زنانه ، در خانم های یائسه زیر نظر پزشک می تواند مانع پوکی استخوان زودرس شود. درمان پوکی استخوان اگر پس از سنجش تراکم استخوان، معلوم شد که مبتلا به پوکی استخوان هستید.

با نظر پزشک خود می توانید تحت درمان های زیر قراربگیرید:
درمان های متفاوتی هم اکنون برای پوکی استخوان وجود دارد که هر کدام با توجه به شرایط بیمار برای وی انجام می گیرد. از جمله تجویز ترکیبات حاوی کلسیم و ویتامینD، تجویز ترکیبات فلوراید و دارو های کاهنده سرعت پوکی استخوان مانندEtidronale &Alendronale و... که تمام موارد ذکر شده بسیار پر خرج و گران هستند و تنها موارد اول یعنی کلسیم و ویتامینD قابل دسترس تر، کم هزینه تر و برای عموم قابل استفاده تراست.
 در نهایت در نظر داشته باشید که تغذیه مناسب سرشار از کلسیم و پروتئین، فعالیت و دوری ازعدم تحرک و انجام ورزش های مناسب از زمان کودکی و نوجوانی، بهترین و کم خرج ترین توشه و روش پیشگیری برای جلوگیری از پوکی استخوان است. توصیه طلایی مصرف روزانه نیم لیتر شیر 50 درصد نیاز افراد بالغ به پروتئین و 100 درصد نیاز افراد به کلسیم را برآورده می کند.

منبع سایت دکتر مقتدری 

درمان پوکی‌ استخوان‌ با استفاده از مگنت تراپی

پوکی‌ استخوان (Osteoporosis)‌ عبارت است از کاهش‌ تراکم‌ و قدرت‌ طبیعی‌ استخوان‌ که‌ منجر به‌ سستی‌ استخوان‌ و مستعد شدن‌ آن‌ برای‌ شکستگی‌ می‌شود. گاهی اوقات وزن خود شخص می تواند باعث بروز شکستگی گردد. شکستگی ها اغلب در نواحی استخوان سر ران، مهره ها و مچ دست می باشند. این‌ عارضه‌ بیشتر در افراد مسن و خانم‌های‌ یائسه‌ (10 سال اول پس از یائسگی) دیده‌ می‌شود.

علایم‌ شایع‌:
این بیماری اغلب بدون علامت بوده ولی از علائم شایع آن می توان به کمردرد، تغییر شکل‌ ستون‌ فقرات‌ بصورت‌ قوز کردن‌، کاهش‌ قد، بروز شکستگی‌ با ضربه‌ خفیف‌ بویژه‌ در ناحیه‌ استخوان‌ ران‌ و بازو و نیز درد ناگهانی‌ پشت‌ همراه‌ با‌ یک‌ صدای‌ خردشدگی‌ که‌ نشانه‌ بروز شکستگی‌ مهره‌هاست‌ اشاره کرد.

علل‌ بیماری:
پوکی استخوان به علل مختلفی پدیدار می گردد که مهمترین علل آن کمبود طولانی‌ مدت‌ کلسیم‌ و پروتئین‌ در رژیم‌ غذایی‌، سطح‌ پایین‌ استروژن‌ پس‌ از یائسگی‌، کمبود ویتامین‌ها (بویژه‌ ویتامین ث)، مصرف داروهای ضد انعقاد (مانند هپارین)، داروهای ضد تشنج (مانند فنی توئین و باربیتورات ها) و برخی داروهای ادرار آور (مانند فورزماید) و نیز اختلالات هورمونی مانند کم کاری یا پرکاری‌ تیرویید، بیماری کوشینگ و دیابت می باشند.
از دیگر علل پیدایش این بیماری سرطان‌، زمینه‌ ژنتیکی‌ مساعد، کاهش‌ فعالیت‌ با افزایش‌ سن‌، استعمال‌ دخانیات و‌ بیماری‌های‌ مزمن‌ از جمله‌ اعتیاد به‌ الکل‌ می باشند.

تشخیص بیماری:
بهترین روش تشخیص پوکی استخوان (استاندارد طلایی Gold Standard) آزمایش تراکم سنجی استخوان با اشعه ایکس Dual X-Ray Absorptiometry (DxA) می باشد. این آزمایش بر روی مچ دست و یا ستون فقرات انجام می گیرد که ارزش هردو یکسان می باشد.
برای انجام این آزمایش مقدار کمی اشعه از استخوان عبور داده می شود. استخوان متراکم تر، اشعه کمتری را از خود عبور می دهد که با سنجش میزان این پرتو تراکم استخوان مشخص می گردد.

پیشگیری‌:
استفاده از داروهای رسوب دهنده کلسیم روی استخوان (مانند آلندرونات سدیم)
رژیم غذایی سرشار از کلسیم دارای مقادیر کافی‌ کلسیم‌ تا 1500 میلی‌گرم‌ در روز با مصرف‌ شیر و فرآورده‌های‌ لبنی‌ یا مکمل‌های‌ کلسیم‌
پرهیز از نوشیدن قهوه زیاد و مصرف سیگار
شروع‌ درمان‌ جایگزینی‌ هورمونی‌ با بروز یائسگی‌ در خانم‌ها (این درمان امروزه کمتر بکار می رود)
ورزش‌ منظم‌ که به استحکام استخوان کمک می کند، نظیر پیاده‌روی‌ تُند، شنا، دوچرخه سواری و نرمش.
در مورد مصرف‌ استروژن‌، کلسیم‌ و فلورید پس‌ از بروز یائسگی‌ یا برداشت‌ تخمدان‌ها با جراحی‌ با پزشک‌ مشورت‌ شود.

درمان پوکی‌ استخوان‌ با استفاده از مگنت تراپی:
یکی از بهترین روشهای اثبات شده جهت افزایش دانسیته استخوان و یا کمک به جوش خوردن استخوان در شکستگیها، مگنتوتراپی می باشد. امواج با فرکانس پائین الکترومگنتیک باعث القاء جریانهای الکتریکی در استخوان شده و تراکم استخوان را افزایش می دهند. همچنین امواج الکترومگنیک اثرات ثانوی دیگری نیز دارد که در حفظ ساختار استخوان بطور غیر مستقیم نقش عمده ای دارند.

تأثیر مگنت تراپی بر تحریک استخوان سازی و استئوپلاست ها ثابت شده است. میدانهای مغناطیسی پالسی با تغییر پتانسیل غشای سلولی در اوستئوپلاستها باعث تحریک فعالیت آنها می شود. در شکستگی استخوان یکی از عوارض مهم جوش نخوردن یا (Non Union) می باشد که احتمال آن با افزایش سن زیاد می شود.

PMF باعث تسریع پروسۀ جوش خوردن استخوان و افزایش توده استخوانی (Bone Mass) می شود. همچنین مگنت تراپی دارای اثرات ضد التهاب، ضد درد، ضد اِدم و شل کنندگی در گرفتگی عضلات می باشد. مرکز جامع توانبخشی و طب فیزیکی دکتر فرخانی مفتخر است که با استفاده از پیشرفته ترین دستگاههای مگنتوتراپی تاکنون درمانهای موفقی را در اختیار بیماران عزیز قرار داده است.
در کنار این روش درمانی گاهاً مکمل‌های‌ کلسیم‌ و ویتامین‌ D، داروهای جایگزین‌ هورمونی‌ یا فلورید و نیز سایر داروهایی‌ که‌ روند تحلیل‌ رفتن‌ استخوان‌ را کُند کرده‌ یا رشد استخوان‌ را افزایش‌ می‌دهند ممکن‌ است‌ تجویز شود.

عواقب‌ و عوارض مورد انتظار:
افتادن‌ که‌ باعث‌ شکستگی‌، به‌ خصوص‌ شکستگی‌ استخوان‌ ران‌ یا ستون‌ فقرات‌، می‌گردد. گاهی‌ شکستگی‌ به‌ طور خودبه‌خود و بدون‌ ضربه‌ یا افتادن‌ اتفاق‌ می‌افتد. از دیگر عوارض بیماری می توان درد شدید و ناتوان‌کننده را نام برد.
با رژیم‌ غذایی‌ مناسب‌، مکمل‌های‌ کلسیم‌ و فلورید، ویتامین‌ D، ورزش‌ و استروژن‌ می‌توان‌ سیر پوکی‌ استخوان‌ را متوقف‌ کرده‌ و احتمالاً روند آن‌ را در جهت‌ رسیدن‌ به‌ حالت‌ طبیعی‌ معکوس‌ کرد. همچنین شکستگی‌های‌ عارض‌ شده‌، با درمان‌ قابل‌ علاج‌ است‌.

مراقبت ها:
در صورت‌ تجویز استروژن، برای‌ معاینه‌ لگنی‌ و انجام‌ پاپ‌ اسمیر بطور منظم‌ به‌ پزشک‌ مراجعه‌ کنید. ماهی‌ یک‌ بار پستان‌ها را از نظر وجود توده‌ بررسی‌ کنید. هرگونه‌ خونریزی‌ یا ترشح‌ مهبلی‌ را به‌ پزشک‌ گزارش‌ دهید. از مصرف‌ داروهای‌ مؤثر بر هوشیاری‌ نظیر داروهای‌ خواب‌آور و آرامبخش‌ها، که‌ ممکن‌ است‌ باعث‌ افتادن‌ و بروز شکستگی‌ گردند، خودداری‌ کرده و برای‌ خوابیدن‌ از تشک‌ سفت‌ استفاده‌ کنید.

همچنین لازم است از هر موقعیتی‌ که‌ ممکن‌ است‌ منجر به‌ آسیب‌دیدگی‌ گردد، مانند راه‌ رفتن‌ در خیابان‌های‌ یخ‌زده‌ یا بر روی‌ سطوح‌ خیس‌ یا لغزنده‌ خودداری‌ کنید. هنگام‌ بالا یا پایین‌ رفتن‌ از پلکان‌، نرده‌های‌ پلکان‌ را بگیرید و قبل‌ از آن‌ اطمینان‌ حاصل‌ کنید که‌ نرده‌ها به‌ اندازه‌ کافی‌ محکم‌ باشند. در منزل بخصوص در حمام از پادری های لاستیکی که مانع از لیز خوردن می شوند استفاده کنید. از خم کردن بدن به جلو خودداری کنید چرا که می تواند موجب شکستگی در مهره های کمر گردد.

رژیم‌ غذائی‌:
از یک‌ رژیم‌ عادی‌ متعادل‌ حاوی‌ مقادیر بالای‌ پروتئین‌، کلسیم‌ و ویتامین‌ D استفاده‌ کنید. در صورت‌ داشتن‌ اضافه‌ وزن‌ از یک‌ رژیم‌ لاغری‌ استفاده‌ کنید. همچنین مقدار کلسیم مورد نیاز روزانه در خانمهای بالای 40 سال 1500 میلی گرم در روز و در خانمها و آقایان بالای 60 سال 1200 میلی گرم در روز توصیه شده است.

در این‌ شرایط‌ به‌ پزشک‌ خود مراجعه‌ نمائید:
بروز درد بویژه‌ پس‌ از ضربه‌
اگر شما یا یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان دارای‌ علائم‌ پوکی‌ استخوان‌ باشید.
اگر دچار علائم جدید و غیرقابل توجیه نظیر خونریزی‌ مهبلی شده اید. داروهای‌ تجویز ممکن‌ است‌ با عوارض‌ جانبی‌ همراه‌ باشند.
خانمها در سن یائسگی جهت ارزیابی دانسیته استخوان

منبع سایت دکتر فرخانی 

راهنمای پیشگیری و درمان استئوپروز(قسمت دوم)

عوامل خطر مرتبط با شکستگی ناشی از پوکی استخوان

* سابقه شخصی شکستگی استخوانی در دوران بعد از بلوغ

* نژاد سفید پوست

* جنس مونث

* کشیدن سیگار

* وزن کم بدن(لاغری)

* کمبود هورمونهای زنانه

- یائسگی زودرس( شروع یائسگی قبل از 45 سالگی)

- برداشته شدن تخمدانها با عمل جراحی قبل از 45 سالگی

- آمنوره ، قطع قاعدگی طولانی قبل از یائسگی (بیش از یک سال )

* مصرف کم کلسیم در رژیم غذایی در طول حیات

* عدم فعالیت فیزیکی( ورزش) کافی

تشخیص

در کلیه خانم های یائسه ای که یک یا چند عامل خطر از عوامل خطر ذکر شده در بالا، وجود داشته باشد، پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن محتمل است.

درخانم یائسه ای که دچارشکستگی استخوانی می شود، پوکی استخوان محتمل ترین علت زمینه ای بوده و تعیین تراکم ماده معدنی استخوان(BMD) مناسب ترین روش برای تایید تشخیص پوکی استخوان و تخمین شدت آن به شمار می رود . اندازه گیری تراکم ماده معدنی استخوان(BMD) در کلیه بیمارانی که با شکستگی مراجعه می نمایند، ضروری بوده و راهنمای مناسبی در تصمیم برای درمان با رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی، و دارو درمانی است. این بیماران درمعرض خطر شکستگی های بعدی قرار دارند، خطری که می توان آن را با روشهای درمانی مناسب، حتی درافراد مسن کاهش داد.

اصول پایه سنجش تراکم ماده معدنی استخوان(BMD)

تعیینBMD در هر قسمتی از سیستم اسکلتی در پیش بینی خطر شکستگی آتی ارزشی ویژه دارد. امروزه از دستگاههای تراکم سنج (Densitometers) مختلفی برای این منظور استفاده می شود و هر کدام از آنها می توانند ارزیابی دقیق و قابل اطمینانی از خطر شکستگی به دست دهند.

تعیینBMD گردن استخوان ران بهترین و مناسب ترین روش برای پیش بینی شکستگی های استخوان ران بوده و خطر شکستگی در دیگر نواحی سیستم اسکلتی را نیز پیش بینی می کند.

تست سنجش تراکم ماده معدنی استخوان (BMD testing) در چه کسانی باید انجام شود؟

تصمیم به انجام تست سنجشBMD باید بر اساس پیشینه عوامل خطر موجود در فرد گرفته شود. در صورتی که نتایج حاصل از تست مذکور نتواند در تصمیم به درمان نقشی ایفا کند، هرگز نباید به انجام آن مبادرت شود.

تست سنجشBMD باید در موارد زیر انجام شود:

1- در کلیه خانم های یائسه زیر 65 سال که علاوه بر یائسگی یک یا چند عامل خطر دیگری برای شکستگی استئوپروتیک داشته باشند.

2- در تمامی خانم های 65 ساله و مسن تر بدون در نظر گرفتن عوامل خطر دیگر.

3- در خانم های یائسه ای که دچار شکستگی استخوانی شده اند( برای تایید تشخیص پوکی استخوان و تعیین شدت بیماری).

4- در خانم هایی که مدتهای مدید تحت درمان جایگزینی با هورمونهای جنسی بوده اند.

5- در خانمهایی که کاندیدای درمان برای پوکی استخوان هستند( درصورتی که انجام تستBMD در تصمیم به درمان نقشی ایفا کند).

توصیه های عمومی برای کلیه بیماران

از آنجا که برخی توصیه ها برای افزایش و حفظ توده استخوانی اثرات مفید متعددی برروی سلامت سیستم اسکلتی داشته و از نظر هزینه های اقتصادی نیز مقرون به صرفه می باشند، می توان آنها را به کل جمعیت جامعه تعمیم داد. این توصیه ها شامل مصرف کافی کلسیم و ویتامینD، فعالیت ورزشی منظم، اجتناب از کشیدن سیگار، عدم مصرف الکل ، اصلاح وحذف برخی ازعوامل خطر شکستگی نظیر اختلالات بینایی است.

مصرف کافی کلسیم و ویتامینD

مصرف کلسیم کافی در رژیم غذایی( حداقل 1200 میلی گرم در روز، درصورت نیاز، تجویز کلسیم خوراکی به صورت دارو) و ویتامینD( 400 تا 800 واحد بین المللی در روز برای افرادی که در معرض کمبود ویتامینD هستند) برای کلیه افراد جامعه اکیدا توصیه می شود.

مصرف کافی کلسیم در طول مدت حیات فرد هم برای کسب حداکثر توده استخوانی و هم برای سلامت استخوانها ضروری است. حدود 99 درصد ذخایر کلسیم بدن در سیستم اسکلتی متمرکز است، عدم مصرف کلسیم کافی ، موجب می شود که کلسیم از استخوانها کنده شده وبه منظور ثابت نگه داشتن غلظت کلسیم سرم به پلاسما سرازیر گردد.

مطالعات کنترل شده بالینی نشان داده اند که تجویز کلسیم و ویتامینD اضافی خطر شکستگی مهره ها ، گردن استخوان ران ( هیپ) و دیگر استخوانها را کاهش می دهد. افزایش مصرف روزانه کلسیم و ویتامینD ، روش باصرفه ای در کمک به کاهش خطر شکستگی محسوب می گردد.

بنیاد ملی پوکی استخوان توصیه می کند که کلیه افراد بالغ بایستی روزانه حداقل 1200 میلی گرم کلسیم المنتال (elemental calcium) دریافت کنند و این در حالی است که رژیم غذایی افراد آمریکایی کمتر از 600 میلی گرم کلسیم در روز تامین می نماید. با استفاده از جدول 2 می توان به سادگی میزان کلسیم مصرفی روزانه هر فرد را در رژیم غذایی وی تخمین زد. اولین قدم در رسیدن به این هدف عبارتست از افزایش کلسیم مصرفی در رژیم غذایی . در صورتی که با این اقدام نتوان کلسیم کافی توصیه شده را تأمین نمود ، قدم بعدی افزودن کلسیم خوراکی به صورت داروست.

ویتامینD نیز نقش عمده ای در جذب کلسیم از دستگاه گوارش و بنابراین در تامین سلامت استخوانها دارد. منابع عمده ویتامینD در رژیم غذایی عبارتند از: حبوبات (50 واحد در هر وعده مصرف) ، زرده تخم مرغ ، ماهیهای آب شور و جگر و شیریا مواد غذایی غنی شده از ویتامینD (400 واحد در هر لیتر) برخی از ترکیبات دارویی کلسیم و بسیاری از قرصهای مولتی ویتامین نیز حاوی مقداری ویتامینD می باشند. مصرف روزانه 400 تا 800 واحد ویتامینD برای کلیه افراد توصیه می شود.

جدول 2- تخمین مقدار کلسیم مصرفی روزانه در رژیم غذایی

مرحله1- تخمین کلسیم وارده به بدن از طریق مصرف مواد لبنی

محصول لبنی مورد مصرف	تعداد دفعات مصرف در روز	مقدار کلسیم وارده به بدن در هر نوبت	مقدار کلسیم مصرفی روزانه(  میلیگرم)
شیر( 250 میلی لیتر)	---	- 300×	---
ماست( 250 میلی لیتر)	---	- 400×	---
پنیر( 30 گرم)	---	- 200×	---

مرحله2- کلسیم مصرفی از طریق محصولات لبنی +250 میلیگرم از منابع غیر لبنی- کل کلسیم مصرفی در رژیم غذایی روزانه

انجام روزمره ورزشهایی که در آنها وزن بدن تحمل می شود(WELGHT – BEARING EXERCISE)

به منظور کاهش خطر سقوط و شکستگی های انجام روزمره ورزشهایی که در آنها عضلات بدن تقویت شده و وزن بدن تحمل می شود ، توصیه می گردد. این نوع ورزشها علاوه بر اثرات مفید متعددی که در حفظ سلامت عمومی بدن دارند ، چالاکی ، قدرت و حفظ تعادل را نیز بهبود می بخشند و لذا خطر سقوط را کاهش می دهند. به علاوه ، ورزش موجب افزایش در تراکم استخوانی نیز می شود. بنیاد ملی پوکی استخوان فعالیت فیزیکی را به منظور جلوگیری از پوکی استخوان و بهبود سلامت کلی بدن برای افراد در هر سنی مورد تاکید قرار می دهد.

ورزشهایی که در جریان آنها وزن بدن توسط اندامهای تحتانی تحمل می شود عبارتند از: قدم زدن ، بالارفتن از پله ها و نیز تنیس. وزنه برداری نیز قدرت و توده عضلانی و استخوانی را افزایش می دهد. قبل از اقدام به فعالیتهای ورزشی سنگین ، مشاوره پزشکی ضروری است.

 منبع: سایت  تبیان

ده توصیه برای حفظ سلامت پای کودکان

ده توصیه برای حفظ سلامت پای کودکان

 شما معمولاً به فکر عادت های غذایی و سلامت عمومی کودکان هستید، اما پاهای آنها را نیز نباید فراموش کنید. این 10 توصیه را برای درمان و پیشگیری از مشکلات پای کودکان به خاطر بسپارید.

در بحث مراقبت از سلامت بدن کودکان، پاها معمولاً نادیده گرفته می شوند. توجه به پاهای کودکان از بدو تولد آنها، برای پیشگیری از مشکلات، حائز اهمیت است.

 با رعایت این 10 توصیه، می توانید از رشد و سلامت پای کودک خود، اطمینان حاصل کنید:

1-      به دقت به پاهای نوزادتان نگاه کنید .

مراقب هر مورد غیرعادی باشید. مشکلاتی را که شما در هنگام تولد کودک ملاحظه می کنید ممکن است به خودی خود رفع نشوند. درمان زودهنگام، می تواند ناهنجاری هایی همچون پای پرانتزی و مشکلات مادرزادی را اصلاح کند. پاول دابلیو اسپوزیتو، پزشک و استاد جراحی ارتوپدی و متخصص کودکان در دانشگاه نبراسکا می گوید: با تشخیص پای پرانتزی در چند روز اول بعد از تولد، اغلب می توان این ناهنجاری را بدون نیاز به جراحی درمان کرد.

2-      پاهای کودک را تا حدی شل ببندید.

سفت بستن می تواند مانع حرکت آزادانه پای کودک و حتی عقب ماندگی از رشد طبیعی آن شود.دکتر اسپوزیتو می گوید: ضربه زدن و حرکت دادن پاها به تقویت ماهیچه ها و آمادگی کودک برای راه رفتن کمک می کند. ورزش نیز به تقویت پاهای کوچک او کمک می کند.

3-      بگذارید کودک نوپا، بدون کفش راه برود.

وقتی کودک تازه راه می افتد، حرکت بدون کفش در داخل خانه، برای رشد طبیعی سودمند است.اسپوزیتو می گوید: راه رفتن با پای برهنه یا با جوراب، ماهیچه های پا را تقویت کرده و به رشد مهارت های انگشتان پا، کمک می کند.به علاوه ، کودک نوپای شما از تماس با سطوح مختلف مانند فرش نرم یا کفپوش سرد، لذت خواهد برد.اگر ناخن پا در گوشت فرو رفت، برای کاهش درد، مقداری پنبه بین ناخن و پوست قرار دهید

4-      مراقب راه رفتن طولانی‌مدت روی انگشتان باشید.

راه رفتن روی انگشتان در آغاز راه افتادن خوب است، اما اگر کودک شما بعد از دو سالگی منحصراً روی انگشتان خود حرکت کند، به متخصص کودکان مراجعه کنید.اسپوزیتو می گوید: راه رفتن مداوم روی انگشتان پا، می تواند با فلج مغزی، نقص ماهیچه ها و یا سایر مشکلات دستگاه عصبی مربوط باشد.

5-      ناخن های پا را صاف و به صورت یک خط راست، کوتاه کنید.

این کار به پیشگیری از رشد ناخن های زیرپوستی دردناک کمک می کند.نشانه های ناخن زیر پوستی عبارتند از درد، سرخ شدگی و ورم. دکتر کورتز پیشنهاد می کند که اگر ناخن زیرپوستی ایجاد شد، برای کاهش درد، مقداری پنبه بین ناخن و پوست قرار دهید. سپس به متخصص کودکان یا متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک متخصص می تواند با یک روش ساده در مطب خود، این مشکل را برطرف کند.

6-      کفش های مناسب بخرید.

همیشه هنگام خرید کفش، کودک را با خود ببرید. پاهای کودک را باید هر بار بدون استثنا اندازه گرفت، زیرا آنها خیلی سریع رشد می کنند.کفش خیلی تنگ می تواند سبب تاول، میخچه، پینه یا ناخن زیرپوستی همراه با عفونت شود. کورتز می گوید : اگر کودک شما دائماً کفش خود را از پا در می آورد، می تواند علامت این باشد که او احساس ناراحتی می کند.

7-      پاها را تمیز و خشک نگه دارید.

با جلوگیری از عفونت های باکتریایی و قارچی، رعایت بهداشت آغاز می شود.در وقت حمام ، پاهای کودکان را به طور کامل بشویید. سپس بین انگشتان پای آنها را به خوبی خشک کنید تا از رشد قارچ بین انگشتان پا، پیشگیری کنید. عفونت قارچی معمولا در رطوبت رشد می کند.

8-      از آسیب پا پیشگیری کنید.

راه رفتن با پای لخت در خارج از خانه و روی سطوح کثیف، پای کودک را در معرض بریدگی ها و آسیب های جدی قرار می دهد. کورتز می گوید: علت اصلی مراجعه کودکان در فصل تابستان به پزشک، بریدگی ها و وجود اجسام خارجی در پای آنهاست.  مشکل بالقوه دیگر، زگیل ها هستند که با نفوذ ویروس ها از راه بریدگی ها یا ترک های روی پوست ایجاد می شود. پوشیدن کفش هنگام بازی در سطح جاده یا محیط های پرخطر، می تواند از این مشکل پیشگیری کند. قرار دادن زخم در معرض هوای تازه ، یعنی قرار دادن در معرض میکروب ها

9-      بریدگی ها و خراش ها را بپوشانید.

بریدگی های کوچک و خراش های روی پا را با آب و صابون شسته و تا زمان بهبودی با باند بپوشانید. این غلط است که می گویند قرار دادن زخم ها در معرض هوای تازه، به بهبود سریع تر آنها کمک می کند. کورتز می گوید: قرار دادن زخم در معرض هوای تازه ، یعنی قرار دادن در معرض میکروب ها.

10-  نشان دهید و بگویید.

کودکان با تقلید یاد می گیرند. پاهای خود را تمیز کرده و به خوبی خشک کنید و کاری کنید که کودکتان این کار شما را تکرار کند. همچنین به آنها نشان دهید که چگونه ناخن های پای خود را برای پیشگیری از مشکلات دردناک، کوتاه کنند. کورتز می گوید: بیشتر مشکلات پاهای بزرگسالان، در کودکی آغاز می شود.

منبع: مجله پزشکی مادر

سی نکته برای پیشگیری از زخم دیابتی

سی نکته برای پیشگیری از زخم دیابتی

 ۱ ـ اگر سیگاری هستید ، همین الان آن را کنار بگذارید . ترک سیگار ، یک اصل مهم و از ارکان پیشگیری و درمان عوارض عروقی دیابت می باشد . از دو بیمار دیابتیک که اولی سیگاری است و دومی سیگاری نیست ، احتمال قطع پا در اولی ، چند برابر دومی است . اگر سیگار را ترک نکنید ، پشیمان خواهید شد . 

۲ ـ قند خون را همواره کنترل کنید و در محدوده ی طبیعی و یا نزدیک به طبیعی حفظ کنید . قند خون وقتی زیاد می شود ، عفونت ها شدید و شعله ور می شوند .
۳ ـ ناخن ها را طوری کوتاه کنید که بافت سالم و گوشت نرم ، زخمی شود .
۴ ـ برای معاینه کف پا از یک آینه استفاده کنید .

۵ ـ کفش شما ، نقش مهمی در سلامت پای شما دارد .
۶ ـ کفش باید از جنس مناسب ، اندازه مناسب و رویه نرم ( ترجیحاً چرمی ) باشد .
۷ـ پاشنه کفش باید نه بلند و نه خیلی کوتاه باشد ، به طوری که از ضربه های زمین به پا جلوگیری کند .
۸ ـ کفش باید جادار باشد ، نه گشاد و نه تنگ ، یک کفش تنگ می تواند به سادگی که زخم را کلید بزند .
۹ ـ پنجه کفش باید به اندازه و کمی جادار باشد تا انگشتان را تحت فشار قرار ندهد .
۱۰ ـ استفاده از پوتین ، دمپایی جلوباز ، صندل ، کفش پاشنه بلند یا نوک تیز ممنوع است .
۱۱ ـ هر نوع زخم یا خراش یا پوسته پوسته شدن یا تاول را نباید به کفش زدگی نسبت داد . چه بسا شروع یک گانگرن باشد .
۱۲ ـ پینه و میخچه را باید با احتیاط و با ملایمت برداشت ( توسط پزشک ). بریدن ، ممنوع است .
۱۳ ـ معاینه پا به طور روزانه ، الزامی است .
۱۴ ـ هر بیمار دیابتیک باید عادت کند ، به طور روزانه ، پاهای خود را از نظر وجود زخم ، خراش ، تغییر رنگ ، سردی یا گرمی پوست ، رویش موی روی انگشتان ( به خصوص در مردها ) و تاول یا بریدگی ، معاینه کند . کف پا بهتر است با استفاده از یک آینه دیده شود .
۱۵ ـ پاها باید روزانه تمیز و شستشو شود . بهترین مایع برای شستشو ، آب سالم یا سرم فیزیولوژیک است . خشک کردن باید با یک پارچه نرم ( نه زبر ) انجام شود .
۱۶ ـ برای پوست خشک ، می توانید از کرم های نرم کننده استفاده کنید ولی از استعمال کرم در بین انگشتان خودداری کنید .
۱۷ ـ جوراب شما باید نخی باشد نه از جنس الیاف مصنوعی .
۱۸ ـ پاها را همیشه از قرار گرفتن در معرض سرما یا گرمای مستقیم محفوظ نگه دارید .
۱۹ ـ از بستن بند ، کش یا حلقه های لاستیک که موجب فشار بر عروق و کاهش جریان خون می شود ، خودداری کنید .
۲۰ ـ از انداختن پا روی هم ( زانو به زانو ) احتراز کنید زیرا همین عادت ساده وقتی تکرار می شود ، بر عروق پا فشار آورده و آنها را مسدود می کند و به کم خونی بافت کمک می کند .
۲۱ ـ از گرم کردن پا با کیسه ی آب گرم و از هر طریق دیگر ، بدون دستور پزشک خودداری کنید .
۲۲ ـ هر نوع عفونت پوست ، خارش ، تغییر رنگ ناخن ها و بین انگشتان ( ضایعات قارچی ) را به پرستار مخصوص مراقبت از پای دیابتیک و مشکلات مربوط به کفش را به افزارمند مخصوص کفش دیابتیک ( فیتر ) اطلاع دهید .
۲۳ ـ استفاده از پتوی برقی ، کیف آب گرم و یا تماس پا با رادیاتور شوفاژ ممنوع است .
۲۴ ـ از راه رفتن روی ماسه ساحل یا سنگ فرش داغ مخصوصاً تابتان ها خودداری کنید .
۲۵ ـ هرگز ورزش کردن منظم و روزانه را فراموش نکنید .
۲۶ ـ هرگز با پای برهنه راه نروید ، حتی روی فرش یا موزائیک تمیز .
۲۷ ـ از محلول های ضد عفونی غلیظ برای برطرف کردن پینه یا میخچه استفاده نکنید .
۲۸ ـ هرگز بدون جوراب ، کفش نپوشید.
۲۹ ـ همیشه قبل از پوشیدن کفش ، داخل آن را از نظر اجسام خارجی ( خار و خاشاک ، شیشه ، ریگ و غیره ) با وسواس جستجو کنید .
۳۰ ـ فراموش نکنید که : دیابت ، فقط بالا رفتن قند خون نیست . دیابت مرضی است موذی و صعب العلاج که اگر در مراحل اول از آن جلوگیری شود ، به قطع پا ختم نخواهد شد . از حدود ۲۰۰ میلیون دیابتیک در جهان ، تعداد اندکی زخم پا پیدا می کنند و اکثریت بیماران عمری طبیعی و بدون عارضه دارند . اگر توصیه های فوق الذکر ا رعایت کنید ، شما هم جزو این اکثریت خواهید بود . همین توصیه های ساده را جدی بگیرید .

منبع: روزنامه ی سلامت