وبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی
دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنیوبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی
دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنیپوکی استخوان
توده استخوانی هر فرد معمولا در ۳۰ تا ۳۵ سالگی به بیشترین میزان خود می رسد. پس از این سن، کاهش توده استخوان به صورت یک روند طبیعی پیری آغاز می شود. پوکی استخوان وقتی بروز می کند که کاهش توده استخوان بیش از حد سریع باشد. پوکی استخوان موجب درد، رنج و مشکلات دیگری می شود که عبارتند از: شکستگی استخوان که بسیاری از آنها به بستری شدن می انجامد. ناتوانی و وابستگی به دیگران مرگ به علت ناتوانی در بهبودی از آسیب های وارده ممکن است دچار پوکی استخوان شوید، بدون آنکه از بیماری خود اطلاع داشته باشید به همین دلیل است که پوکی استخوان «بیماری بی سر و صدا » نامیده می شود. در مراحل اولیه بروز پوکی استخوان، علایم به ندرت ظاهر می شود، که این امر تشخیص بیماری را دشوار می کند.
پوکی استخوان در مراحل بعدی موجب بروز مشکلات ذیل می شود.
شکستگی مفاصل ران، کمر و ستون مهره ها که غالبا این اولین علامت است.
کمردرد شدیدی در یک نقطه خاص که نشانه یک شکستگی می باشد.
قوز کردن پشت که موجب انحنای پشت یا قوز درآوردن می شود.
کوتاه شدن قد پوکی استخوان در طی سالهای متمادی ایجاد می شود. اگر از علایم هشداردهنده فوق در شما بروز نکرده باشد، ممکن است مبتلا به پوکی استخوان شده باشید. گرچه پوکی استخوان را نمی توان به طور قطعی درمان کرد، ولی درمان نسبی آن امکانپذیرست. عوامل مستعد کننده پوکی استخوان کدامند؟
عوامل مستعد کننده ای که قابل کنترل نیستند.
جنسیت:
خانمها بسیار بیشتر از آقایان دچار پوکی استخوان می شوند.
سن:
با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می شود.
شروع یائسگی:
استروژن هورمون زنانه ای که از کاهش توده استخوان جلوگیری می کند.
سابقه خانوادگی:
وراثت بر میزان استخوانهای شما و سرعت از دست رفتن آنها تاثیر دارند.
استخوانهای کوچک:
بانوانی که دارای استخوانهایی کوچک بوده یا کوتاه قد و یا لاغر هستند به خاطر وجود توده استخوانی کمتر، به بروز پوکی استخوان مستعد ترند.
پیشنیه قومی:
بانوان اروپای شمالی یا آسیایی تبار بیشتر در معرض ابتلاء به پوکی استخوان هستند.
بعضی بیماریها:
بیماریهایی نظیر تیروئید، کلیه و برخی سرطانها ممکن است به پوکی استخوان منتهی شوند.
عوامل خطری که می توانید کنترل کنید:
ورزش نکردن:
نداشتن فعالیت، کاهش توده استخوان را تسریع می کند. ورزش مناسب به افزایش مقدار استخوان و سلامتی بیشتر شما کمک می کند.
کمبود کلسیم در برنامه غذایی:
کلسیم استخوانها را قدرتمند می کند. اگر به قدر کافی کلسیم مصرف نمی کنید بدن شما سلولهای استخوانی را تخریب می کند تا کلسیم مورد نیاز خود را به دست آورد.
سایر عوامل خطر:
این عوامل عبارتند از:
بعضی داروهای تجویزی نظیر کورتیکواستروئیدهای خوراکی که معمولا برای درمان آسم و آرتروز مصرف می شود.
کمبود ویتامین D (ویتامین D به بدن شما کمک می کند تا از کلسیم برای ساختن استخوانهای محکم استفاده کنید).
آیا می توان پوکی استخوان را تشخیص داد؟ معاینه جسمانی و سابقه پزشکی شما کمک می کند تا مشخص شود آیا در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارید یا نه. پزشک تان می تواند به شما کمک کند تا یک برنامه پیشگیری را برای خود تعیین کنید.
آزمایشهای سنجش تراکم استخوان:
این آزمایشها برای تشخیص و پیگیری درمان پوکی استخوان، دقیق تر از عکسبرداری با اشعه هستند. پرتوهای X معمولا برای تشخیص پوکی استخوان مورد استفاده قرار نمی گیرند. این پرتوها که به دلایل دیگری استفاه می شود ممکن است پوکی استخوان را نیز در حالتی که حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد توده استخوان از بین رفته باشد نشان دهد. بله ولی این امر دشوار است در بیشتر موارد پوکی استخوان تشخیص داده نمی شود تا این که فرد دچار شکستگی استخوان شود.
در صورتی که دچار پوکی استخوان باشید درمان معمولا عبارتست از:
افزایش مصرف کلیسم:
بانوانی که دچار پوکی استخوان هستند روازنه ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم نیاز دارند.
حفظ سلامتی خود:
به طور منظم به دکتر مراجعه کنید. به قدر کافی کلسیم و ویتامین D مصرف کنید.
یک برنامه غذایی متعادل سالم داشته باشید.
سیگار نکشید. از زمین خوردن پیشگیری کنید.
از مصرف داروهایی که موجب خواب آلودگی یا گیجی شما می شوند خودداری کنید.
کفشهای محکم بپوشید که دارای پاشنه های کوتاه و کف عاج دار باشد.
مسیرهای و راه پله ها را کاملا روشن نگه دارید.
در کنار دوش و دستشویی دستگیره نصب کرده و از آنها استفاده کنید.
منزل خود را عاری از موقعیت هایی کنید که موجب به زمین خوردن افراد می شوند.
از دستگیره و نرده پلکان استفاده کنید.
از رفتن روی سطوح لغزنده نظیر مسیرهای یخ زده و زمینهای خیس و روغنی شده اجتناب کنید.
بیشتر ورزش کنید. چون استخوانهای شما شکننده اند، درباره نحوه ورزش بی خطر مشورت کنید.
دارو درمانی:
بعضی داروها موجب کند شدن روند کاهش استخوان می شوند. داروهای دیگری نیز هستند که ممکن است پوکی استخوان را درمان کنند، گرچه تاثیربخشی آنها هنوز مورد بررسی می باشد. قبل از آغاز هرگونه دارو درمانی درباره فواید و ضررهای آن با پزشک خود صبحت کنید. کلسیم کافی در برنامه غذایی خود بگنجانید، کلسیم کافی می تواند موجب پیشگیری و درمان پوکی استخوان شود. بهترین راه جذب کلسیم مصرف غذاهای پر از کلسیم است.
این غذاها عبارتند از: لبنیات نظیر شیر کم چرب، پنیر و ماست کم چرب، ماهی های نرم استخوان نظیر کنسرو ماهی آزاد و ساردین. سبزیجات تازه، خشکبار، حبوبات، سویا. از دکتر خود بپرسید که به چه مقدار کلسیم نیاز دارید و در غذاهایی که می خورید چه مقدار کلسیم وجود دارد. ویتامین D برای جذب کلسیم حیاتی است. از منابع خوب ویتامین D که ماهیان چرب و نور آفتاب هستند ( اما نور بیش از حد آفتاب ضرر داشته و موجب سرطان پوست می شود.) پرهیز از مصرف بیش از حد نمک، پروتئین، سلولز (همراه با منابع غذایی پرکلسیم،) ضروری می باشد.
اگر نمی توانید شیر بخورید:
غذاهای لبنی که هضم آسانی دارند مصرف کنید
هورمون درمانی می تواند موجب پیشگیری و درمان پوکی استخوان شود. این درمان شامل مصرف استروژن، گاهی همراه با پروژسترون است.
فواید مصرف استروژن
از دست رفتن استخوان کندتر یا متوقف می شود.
وقوع شکستگی کاهش می یابد.
به طور منظم ورزش کنید. ورزشهایی که با تحمل وزن بدن همراهند مانع از پوکی استخوان می شود.
ورزش هایی که با تحمل وزن بدن همراهند عبارتند از:
راه رفت
راهپیمایی
دوی آهسته
نرمش (ایروبیک)
تنیس.
دقت کنید حتما ورزشی را در برنامه خود بگنجانید که قدری فشار بر پشت و بازوهای شما وارد می آورد، نظیر پاروزدن، تنیس یا حرکت با وزنه. هفته ای ۳ ۵ بار و هر بار به مدت ۲۰ ۶۰ دقیقه ورزش فوایدی محسوس دارد. (قبل از آغاز برنامه ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.) فعال باشید، حتی اگر نمی توانید مرتبا ورزش کنید، سعی کنید به مدت ۲۰ دقیقه یا بیشتر فعالیت جسمانی معتدلی در اغلب روزهای هفته، ترجیحا تمام روزهای هفته داشته باشید، حتی یک قدم زدن سریع روزانه به کاهش از دست دادن استخوان کمک می کند. ورزش کمک می کند تا عضلات و استخوانها را تقویت کنند. کارایی قلب خود را افزایش دهید. وزن خود را کنترل کنید. استرس را کاهش دهید. تعادل و چالاکی خود را بهبود بخشید، که می تواند مانع از زمین خوردن شما گردد. سایر اقداماتی که می توانید در مقابله با پوکی استخوان انجام دهید. به قدر مناسب در برابر نور آفتاب قرار بگیرید، بدن شما وقتی ویتامین D می سازد که پوستتان در معرض نور آفتاب قرار گیرد، در برخی از کشورها بسیاری از محصولات لبنی نیز با ویتامین D اضافه غنی شده اند. حتی الامکان از مصرف نوشابه و قهوه خودداری کنید، اگر قهوه می نوشید آن را با شیر مصرف کنید. با پزشک خود مشورت کنید:
از پزشک تان بپرسید آیا دارویی که مصرف می کنید موجب تشدید پوکی استخوان می شود یا خیر. آیا مصرف بیش از حد کلسیم موجب ایجاد سنگ کلیه می شود؟ می تواند موجب آن شود، ولی مردم به ندرت کلسیم بیش از حد مصرف می کنند. از سلامتی خود در برابر پوکی استخوان محافظت کنید.
آگاه شوید:
از عواملی که خطر ابتلاء را در شما افزایش می دهند دقت کنید که حتما هر روز به مقدار کافی املاح کلسیم مصرف کنید اجتناب از سقوط کردن ضروری است. ورزش منظم داشته باشید
منبع:aftabir.com
پوکی استخوان و نقش تغذیه - قسمت دوم
|
همانطور که در مقالات قبلی ذکر شد یکی از مهمترین عوامل موثر در بروز و یا پیشگیری از پوکی استخوان نوع تغذیه و رژیم عذایی انسان است. تغییرات زیر در رژیم غذایی میتوانند در میزان تراکم استخوان موثر باشند.
میزان کلسیم مورد نیاز برای هر فرد بطور متوسط روزی یک گرم است. این میزان در بعضی گروه ها مانند بچه ها، نوجوانان، ورزشکاران و زنان باردار و شیرده بیشتر است. صرفنظر از میزان مصرف لبنیات، هر فرد بطور متوسط روزی 200 میلیگرم کلسیم از طریق غذا دریافت میکند. مسلما این میزان دریافتی کلسیم اصلا کافی نیست. اگر فقط بتوان از یک غذا برای مبارزه با پوکی استخوان نام برد آن چیزی جز شیر نیست. مصرف روزانه شیر مهمترین و موثرترین و کم خطرترین و طبیعی ترین راه پیشگیری از پوکی استخوان است. هر لیوان 250 سی سی شیر حدود 300 میلیگرم و هر لیوان 250 سی سی ماست حدود 400 میلیگرم کلسیم دارد. این بدان معنی است که هر فرد بطور متوسط نیاز به مصرف سه لیوان شیر یا سه لیوان ماست دارد. متاسفانه دریافتی کلسیم در اغلب افراد جامعه کمتر از 500 میلیگرم است. برای دریافت میزان کافی کلسیم راهی بجز مصرف بیشتر لبنیات و یا مصرف مکمل های دارویی کلسیم نیست. من با شیر مشکل دارم بسیاری از مردم فکر میکنند دستگاه گوارش آنها به تحمل به شیر ندارد. با رعایت موارد زیر میتوانید این مشکل را کمتر کنید
بعضی افراد فکر میکنند مصرف زیاد شیر و لبنیات احتمال بروز سنگ کلیه را افزایش میدهد. این سخن کاملا غلط است. مهمترین عامل مستعد کننده بدن انسان به تشکیل سنگ کلیه، زمینه های ژنتیکی و غلیظ شدن ادرار است. پس حتی اگر بدن شما زمینه سنگ سازی کلیه دارد اگر روزانه به قدر کافی آب بخوردید تا حدی که ادرار شما کم رنگ شود احتمال تشکیل سنگ کلیه در شما بسیار کم میشود. مصرف مکمل کلسیمدر
کسانی که نمیتوانند کلسیم مورد نیاز خود را از طریق مواد غذایی تامین کنند
باید کلسیم بصورت مکمل دارویی مصرف شود. کلسیم مکمل میتواند بصورت قرص یا
شربت مصرف شود. در استفاده از کلسیم به موارد زیر توجه کنید
|
||
منبع :ایران ارتوپدی
پوکی استخوان و نقش تغذیه - قسمت اول
پوکی استخوان یا استئوپروز Osteoporosis به معنی ترد و شکننده و ضعیف شدن استخوان است. این بیماری در افراد مسن بخصوص خانمهای مسن بیشتر دیده شده و یکی از علل مهم قابل پیشگیری در روند ایجاد شکستگی است. استخوان
بندی انسان در بیست سال اول عمر ساخته شده و تثبیت میشود و تغذیه مناسب در
این سنین همراه با انجام ورزش های مناسب موجب میشود تا بدن بتواند استخوان
های قویتر و محکم تری بسازد که تا آخر عمر باقی بماند. پس سرمایه گذاری
اصلی برای بدست آوردن یک استخوان بندی خوب و محکم در بیست سال اول عمر است.
بعد از این سن تراکم استخوان بتدریج ولی با یک شیب ملایم کم میشود ولی
حداکثر از دست رفتن تراکم استخوان در سنین بالا است. در زنان در ده سال اول
بعد از یائسگی هر سال 4-2 درصد تراکم استخوان از دست میرود. کاهش تراکم استخوان در مردان کندتر از زنان است ولی در سن 65 سالگی در هر دو جنس تراکم استخوان تقریبا به یک اندازه خواهد رسید. پوکی استخوان در نژاد سفید، در کسانی که سابقه فامیلی آن را دارند و در زنانی که زود یائسه میشوند بیشتر دیده میشود. از طرف دیگر در کسانی که کلسیم کمی مصرف میکنند، فعالیت بدنی کمی دارند و سیگار و الکل مصرف میکنند هم شدیدتر است. تغذیه یکی ار مهمترین نقش ها را در ایجاد یا پیشگیری از پوکی استخوان دارد مهمترین عوامل تغذیه ای دخیل در پوکی استخوان میزان مصرف کلسیم و ویتامین دی و تا حدودی پروتئین است.
کلسیمکلسیم یکی از مهمترین مواد مورد نیاز برای داشتن استخوان های محکم است. مهمترین منبع کلسیم شیر، ماست و پنیر است. هیچ منبع غذایی دیگری به اندازه لبنیات کلسیم ندارد. تحقیقات نشان داده که بچه ها و نوجوانانی که از لبنیات کمتری در رژیم غذایی خود استفاده میکنند استخوان هایی با تراکم کمتر دارند. همچنین بالغینی که در زمان بچگی لبنیات کمتری مصرف کرده اند در بزرگسالی بیشتر به پوکی استخوان دچار میشوند. برای
اینکه بتوان میزان کافی کلسیم را به بدن رساند مصرف روزانه سه بار لبنیات
در روز ضروری است. میزان نیاز کلسیم هر فرد بطور متوسط روزی یک گرم است.
نوجوانان، زنان بعداز سن یائسگی و زنان باردار به روزی 1.3 گرم کلسیم نیاز
دارند. هر لیوان شیر و یا هر لیوان ماست حدود یک چهارم تا یک سوم گرم کلسیم
دارد. در صورتی که نمیتوانید میزان کلسیم روزانه مورد نیاز خود را از طریق غذا تامین کنید باید آنرا از طریق قرص های حاوی کلسیم به بدن خود برسانید. هر قرص کلسیم بطور معمول حاوی یک چهارم گرم کلسیم است. بهترین زمان مصرف این قرص ها همراه با غذا است و در هر وعده نباید بیش از یک عدد قرص مصرف کرد.
ویتامین دیویتامین دی برای جذب کلسیم ضروری و مورد نیاز است. بدون ویتامین دی بدن نمیتواند کلسیمی را که وارد بدن شده به درستی جذب کرده و بر روی استخوان ها بنشاند. گرچه ویتامین دی توسط پوست بدن انسان وقتی زیر نور آفتاب است ساخته میشود ولی در زندگی شهری امروزی بندرت کسی را میتوان یافت که به اندازه کافی در معرض نور خورشید قرار گیرد تا ویتامین دی مورد نیاز به وی برسد. میزان نیاز هر فرد به ویتامین دی بطور متوسط روزی هزار واحد بین المللی است. مهمترین غذاهایی که ویتامین دی زیاد دارند ماهی سالمون، ساردین و تون است. بیش از 70 درصد مردم کمبود ویتامین دی دارند. اگر فکر میکنید در رژیم غذایی شما به اندازه کافی ویتامین دی وجود ندارد باید آن را از طریق مکمل ها مانند قرص های مولتی ویتامین و یا قرص های کلسیم-دی به بدن خود برسانید.
پروتئینساختمان استخوان شامل یک داربست سه بعدی از جنس پروتئین است که املاح کلسیم بر روی آن رسوب میکند. برای ساخته شدن داربست استخوان بدن نیاز به پروتئین دارد. بدون پروتئین کافی استخوان ضعیف خواهد بود. بنابراین رژیم غذایی باید حاوی مقادیر کافی پروتئین باشد. مصرف لبنیات نه تنها میتواند کلسیم بدن را تامین کند بلکه حاوی مقادیر فراوانی از پروتئین است. |
|
منبع :ایران ارتوپدی
پوکی استخوان
|
منبع : سایت وزارت بهداشت ودرمان
چه عواملی منجر به پوکی استخوان میشوند
پوکی استخوان در بعضی افراد بیش از دیگران دیده میشود. تراکم و قدرت استخوان تحت تاثیر متغیرهای ژنتیکی و محیطی است. بطور معمول تراکم استخوان مردان بیش از زنان است پس زنان بیش از مردان دچار پوکی استخوان میشوند و این بیماری در افراد لاغر و در کسانی که در فامیل نزدیک خود سابقه پوکی استخوان دارند بیشتر دیده میشود.
مهمترین عواملی که زمینه ساز بروز استئوپروز یا پوکی استخوان هستند عبارتند از :
پیری
 پوکی استخوان استخوان سالم |
استخوان یک بافت زنده است و در درون آن سلول های مختلفی فعالیت میکنند. دسته ای از این سلولها بنام استئوبلاست Osteoblast مرتباً در حال استخوان سازی هستند و دسته ای دیگر بنام استئوکلاست Osteoclast وظیفه جذب استخوان را دارند. پس استخوان های بدن ما دائماٌ در حال جذب شدن و جایگزین شدن با مواد نو است.
در سنین جوانی استخوان بیشتر ساخته میشود تا جذب شود ولی حدوداً بعد از 35 سالگی به ازای موادی که از استخوان برداشته میشوند مواد کمتری جایگزین میشوند و این فرایند موجب میشود که بتدریج مقدار ماده تشکیل دهنده استخوان و در نتیجه تراکم و استحکام آن کاهش یابد. بعد از سنین جوانی و با افزایش سن، کل توده استخوانی بدن کاهش یافته و خطر شکستگی افزایش میابد. در سنین یائسگی شدت پیشرفت روند از دست دادن تراکم استخوان، به ناگهان زیاد میشود بطوریکه خانمها در ده سال اول یائسگی ممکن است نیمی از تراکم استخوان های بدنشان را از دست بدهند.
ژنتیک
در کسانی که سابقه خانوادگی شکستگی دارند، افراد لاغر اندام و افراد با پوست خیلی روشن احتمال استئوپروز یا پوکی استخوان بیشتر است. نژاد آفریقایی استخوان های سفت تری تا نژاد سفید دارند.
تغذیه
کاهش دریافت کلسیم و ویتامین دی از طریق مواد غذایی، موجب پوکی استخوان میشود.
عادات
کسانی که کار پشت میز نشینی دارند و ورزش و فعالیت بدنی کمی دارند و کسانی که عادت به مصرف سیگار یا الکل دارند بیشتر مبتلا به پوکی استخوان و استئوپروز میشوند.
 رادیوگرافی یک ستون مهره در فرد با پوکی استخوان |
دارو
مصرف داروهای حاوی کورتیکوستروئید و مصرف هپارین و فنی توئین میتواند موجب پوکی استخوان شوند.در کسانی که به علت ابتلا به سرطان تحت شیمی درمانی هستند پوکی استخوان بیشتر دیده میشود.
بیماری
در بیماری های زیر احتمال پوکی استخوان بیشتر است
- بیماری گوارشی منجر به سوء جذب
- سطح پایین تستوسترون در مردان
- آمنوره (قطع عادات ماهانه در زنان)
- وجود بیماری مزمن مانند روماتیسم مفصلی یا نارسایی مزمن کبد
- کم کاری غده تیروئید
- بیحرکت یطولانی مدت مانند کسی که سکته مغزی کرده است
- پرکاری غده پاراتیروئید
منبع : ایران ارتوپدی